ایفتا مِیرِمیچ صحنه‌های هولناکی را شاهد بوده است: «دیدم که از مادری پرسیدند آیا ترجیح می‌دهد پسر بزرگ‌ترش را بدهد یا پسر کوچک‌ترش را، تا او را بکشند.» به گفته این زن سالخورده، سربرنیتسا قابل توصیف نیست؛ فقط کسی که آن را تجربه کرده باشد می‌تواند بفهمد در آن زمان چه گذشته است. ایفتا مِیرِمیچ یکی از بازماندگان نسل‌کشی سربرنیتسا است. او در روز ۱۱ ژوئیه ۱۹۹۵ در آنجا بود، زمانی که نیروهای بوسنیایی-صرب و شبه‌نظامیان صرب به فرماندهی راتکو ملادیچ شهر کوچک سربرنیتسا در شرق بوسنی را تصرف کردند. در روزهای پس از آن، نیروهای او بیش از ۸۰۰۰ مسلمان بوسنیایی را کشتند.

در ایران معاصر، پدیده چندهمسری در مرکز یک تضاد عمیق اجتماعی قراردارد. در حالیکه قوانین مبتنی بر فقه آن را مجاز می‌شمارند، وجدان عمومی جامعه با اکثریتی قاطع آن را رد می‌کند. این مقاله به تحلیل ابعاد تاریخی، حقوقی و اجتماعی این شکاف می‌پردازد و استدلال می‌کند که این پدیده، بیش از آنکه یک انتخاب خصوصی باشد، به یک منبع سیستماتیک تولید خشونت علیه زنان و کودکان تبدیل شده است. برای درک پیامدهای پیچیده چند همسری، شناخت ریشه‌های عمیق تاریخی آن نیازمند تعاریف دقیق میباشد. بدین منظور لازم است ابتدا بە تفکیک چند همسری، چند زنی و چند شوهری بپردازیم.

واژه «گنوساید» در سال ۱۹۴۴ توسط رافائل لمکین، حقوق‌دان یهودی-لهستانی، ابداع شد. لمکین کنوانسیون نسل‌کشی را برای سازمان ملل تدوین کرد که یکی از قدیمی‌ترین توافقنامه‌های حقوق بشر این نهاد است. این کلمه از ترکیب واژه‌های یونانی «génos» (قوم، تبار یا مردم) و لاتین «caedere» (کشتن، قتل) ساخته شده است. لمکین نه تنها یک اصطلاح حقوقی نوآورانه خلق کرد، بلکه تحولی در حقوق کیفری بین‌المللی ایجاد نمود.
کنوانسیون در دسامبر ۱۹۴۸ تصویب شد و پاسخی بود به جنایات رژیم نازی در آلمان هیتلری. هدف آن این بود که چنین جنایات گسترده‌ای از آن پس در سطح بین‌المللی قابل مجازات باشند.

رواندا، که به «سوئیس آفریقا» نیز مشهور است، امروز به‌عنوان یک داستان موفقیت مطرح است. این کشور به یک مرکز اقتصادی تبدیل شده و نرخ رشد بالایی دارد. با این حال، تروما جمعی ناشی از نسل‌کشی هنوز از بین نرفته است، اما نسل جوان تلاش می‌کند تا از آن فراتر رود.
او در باغ یادبود نسل‌کشی در کیگالی، پایتخت رواندا، با تمام وجود آواز می‌خواند. بلیس رواموکوا، این آهنگ را خودش ساخته است. این ترانه درباره‌ی آشتی و کسانی است که در نسل‌کشی علیه توتسی‌ها جان خود را از دست دادند. تعداد آن‌ها حدود ۸۰۰ هزار نفر است و ۲۵۰ هزار نفرشان در تپه‌ای که یادبود در آن قرار دارد به خاک سپرده شده‌اند.

توافق جهانی برای لغو مجازات اعدام که در آوریل ۲۰۲۴ آغازشد، نخستین سال فعالیت خود را در مارس ۲۰۲۵ به پایان رساند . این ائتلاف از ۲۵ سازمان جامعه مدنی از سراسر جهان و با حمایت مالی اتحادیه اروپا تشکیل گردید. هدف این ائتلاف پیشبرد لغو مجازات اعدام از طریق اقدامات منظم در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بود. تلاش‌های این ائتلاف شامل: توانمند سازی و آموزش، کارزارهای آگاهی‌ رسانی و بسیج عمومی، پژوهش و مستند سازی، همکاری با ذینفعان، و پیگیری‌های راهبردی حقوقی و حمایت‌های قضایی میباشد.

در دوران حکومت وحشتناک خمرهای سرخ از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹، حدود دو میلیون نفر در کامبوج جان خود را از دست دادند. امروزه، دادگاه نسل‌کشی در پنوم‌پن حکم دادگاه تجدیدنظر علیه دو تن از بالاترین اعضای زنده خمرهای سرخ را صادر کرده است.
در سال ۲۰۱۴، دو تن از رهبران سابق خمرهای سرخ به‌خاطر جنایات علیه بشریت به حبس ابد محکوم شدند. آن‌ها علیه این حکم اعتراض کردند.

روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام که هر ساله در ۱۰ اکتبر برگزار می‌شود، جنبشی جهانی و متشکل از جامعه مدنی، رهبران سیاسی، وکلا، و سازمانهای مدافع حقوق زندانیان و حق حیات که در اشکال مختلف برای لغو مجازات اعدام به جدیت کوشش می کنند. برگزاری تجمعات مختلف در روز ۱۰ اکتبر، تلاشی برای آگاهی سیاسی و بسیج حمایت در لغو مجازات ضد انسانی اعدام در سراسر دنیا میباشد. این مبارزات با رد تصورات غیر واقعی از مجازات اعدام که گویا می تواند امنیت ایجاد کند، روایت دولت های سرکوبگر را به چالش میکشند.

کودک همسری به ازدواج رسمی یا غیررسمی فردی زیر سن ۱۸ سال اشاره دارد. این پدیده نقض فاحش حقوق بنیادین کودکان، از جمله حق سلامت، آموزش، و مصونیت از خشونت محسوب می‌شود و حتی سازمان‌های بین‌المللی مانند یونیسف و صندوق جمعیت سازمان ملل متحد آن را به عنوان یک مانع اصلی در راه توسعه پایدار و برابری جنسیتی قلمداد کرده‌اند. این پدیده به عنوان یکی از چالش‌های مهم حقوق کودکان در سطح جهان مطرح است. این نوشتار به بررسی تاریخی کودک همسری در ادیان و تمدن‌های مختلف می‌پردازد و کشورهایی که هنوز در قوانین خود کودک همسری را به رسمیت میشناسند، مورد بررسی قرار می دهد.

آوشویتس تنها محل وحشت در طول جنگ جهانی دوم نبود. حدود ۱۰۰۰ اردوگاه کار اجباری در دوران نازی‌ها فعالیت می‌کردند و هفت اردوگاه نابودی وجود داشت. آوشویتس یکی از این هفت اردوگاه نابودی بود؛ مکانی که صرفاً برای نابودی یهودیان، سینتی‌ها، رومی‌ها و گروه‌های دیگر ساخته شد. در اردوگاه‌های کار اجباری، اصل بر «نابودی از طریق کار» بود و زندانیان در طول هفته‌ها و ماه‌ها به دلیل کار اجباری، سوءتغذیه و بیماری‌ها جان می‌دادند. در اردوگاه‌های نابودی، هدف صرفاً نابودی سریع تازه‌واردها بود.

منطقه سکونت ارامنه از قرن نوزدهم در ترکیه (که آن زمان امپراتوری عثمانی بود) و روسیه قرار داشت. ارامنه از همان اوایل خواستار اصلاحاتی برای دستیابی به برابری در داخل امپراتوری عثمانی بودند. امپراتوری عثمانی در حال زوال عمدتاً با سرکوب و نخستین کشتارها واکنش نشان داد.
در ۲۴ آوریل ۱۹۱۵، دولت جوان‌ترک‌ها، نخبگان ارمنی در قسطنطنیه را دستگیر، تبعید و کشت. نیروی محرکه این اقدامات، وزیر کشور، طلعت‌بای بود. این تاریخ به‌عنوان آغاز نسل‌کشی شناخته می‌شود و امروز توسط ارامنه به‌عنوان روز یادبود نسل‌کشی گرامی داشته می‌شود.

اعدام یا قصاص عضو را از دو منظر می‌توان بررسی کرد: یکی از نظر علم پزشکی، شخصی که دست به اعمالی می‌زند که منجر به مرگ یا نقص عضو دیگری می‌شود در بسیاری از مواقع کنترلی بر اعمال خود ندارد و از نظر روحی و تشخیص نتایج عمل خود در زمان ارتکاب جرم در شرایط مناسبی به سر نمی برد، پس اعدام یا قصاص چنین فردی عمل بازدارندگی محسوسی بر جامعه نمی‌گذارد. و دیگری در علم روان‌شناسی ثابت شده است که با تنبیه‌کردن خصوصاً در این گونه مسائل از نظر آماری تاثیر عملی ندارد و جرایم کم نمی‌شوند. انجام چنین احکامی تنها اجرای قانون میباشد.

جمهوری اسلامی در کمتر از ۱۰ ماه که از سال جاری میلادی می‌گذرد، دست‌کم هزار تن را اعدام کرده است. سازمان حقوق بشر ایران از یکم ژانویه ۲۰۲۵ تا امروز موفق به تایید یک‌هزار اعدام شده است. دست‌کم ۶۴ اعدام تنها در هفته‌ای که گذشت ثبت شد؛ یعنی میانگین بیش از ۹ اعدام در روز! شایان ذکر است که این رقم حداقلی‌ست و به دلیل مشکلات و محدودیت‌های گزارشگری از ایران، گمان می‌رود که آمار حقیقی بیش از این‌ها باشد.

اتهام یک کمیسیون تحقیق مستقلِ شورای حقوق بشر سازمان ملل مبنی بر اینکه اسرائیل در نوار غزه مرتکب نسل‌کشی می‌شود، بار دیگر بحث بین‌المللی را برانگیخته است. آنچه در ادامه می‌آید مروری ناتمام بر نسل‌کشی‌های تاریخی است که تا امروز در حافظه جمعی نقش بسته‌اند.
در امپراتوری عثمانی بیش از ۱.۵ میلیون زن و مرد ارمنی به‌صورت سیستماتیک مورد آزار و قتل قرار گرفتند. تبعیدها، «مارش‌های مرگ» و قتل‌عام‌ها از ویژگی‌های این خشونت بودند. ترکیه تا امروز این حادثه را به‌عنوان نسل‌کشی به رسمیت نمی‌شناسد، اما بسیاری از کشورها و تاریخ‌نگاران آن را نسل‌کشی می‌دانند.

بابک شهبازی، ۴۴ ساله و پدر دو فرزند، پیش از دستگیری تکنسین دستگاه‌های گرمایشی و کولرها بود که در ۱۶ دی ۱۴۰۲ دستگیر شد. بنا بر گزارش منابع مطلع، نامه‌ بابک شهبازی به ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، که در آن بابک از آمادگی خود برای جنگیدن کنار اوکراینی‌ها علیه روسیه سخن گفته بود، دلیل دستگیری و سپس شکنجه و نگهداری او در سلول‌های انفرادی زندان اوین و خانه‌های امن برای ۹ ماه بود؛ آن‌جا او تحت فشار قرار گرفت تا به جاسوسی برای اسرائیل اعتراف کند.

بیشتر تحقیقات مرتبط با نگرشهای عمومی نسبت بە اعدام در کشورهای خاص و بە ویژە در ایالات متحدەی آمریکا انجام شدە است. بررسی تفاوت در میزان حمایت شهروندان از مجازات اعدام در سطح بین المللی و بە ویژە در قارەهایی متشکل از کشورهای دارای این مجازات ( مثل آسیا) کمتر مورد توجە قرار گرفتە است. در این مقالە، از مجموع دادەهای گردآوری شدە از ١٣٥٠٠٠ نفر در ٨١ کشور برای تحلیل تفاوت ها در حمایت از مجازات اعدام استفادە می کنیم. بر اساس یافتەها، حمایت ساکنان از مجازات اعدام در کشورهای دارای این مجازات بیشتر از کشورهایی است که این مجازات را لغو کرده اند.

طبق نظر آدولف هیتلر، هر پسر آلمانی باید چنین ویژگی‌هایی می‌داشت: چابک همچون سگ‌های شکاری، مقاوم همچون چرم، سخت همچون فولاد کروپ. برای تضمین «پاک‌سازی نسل سالم مردم»، نازی‌ها در ۱۴ ژوئیه ۱۹۳۳ «قانون پیشگیری از تولد فرزندان مبتلا به بیماری‌های ارثی» را تصویب کردند. این قانون زمینه را برای آزار، تبعیض و در مراحل بعد، قتل افرادی با بیماری‌های روانی فراهم کرد.

بی‌شمار انسان در «رایش سوم» آدولف هیتلر قربانی پژوهش‌های پزشکی اجباری شدند. در میان آنان قربانیان برنامه اوتانازی بودند، اما همچنین اسیران جنگی و سربازان و غیر نظامیانی که اعدام شده بودند و مغز، چشم و دیگر اندام‌هایشان برای مقاصد پژوهشی برداشته شد. یک پایگاه داده آنلاین که از سوی «لئوپولدینا» و «انجمن ماکس پلانک» منتشر شده، سرنوشت ۲۹ هزار نفر را ثبت کرده است. در اینجا به یاد برخی از آنان پرداخته می‌شود.

به سبب وجود قوانین تبعیض آمیز سیستماتیک در کل جامعه علیە زنان و بخصوص در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی، زنان حتی در زندگی روزمره شان بیش از پیش از عدم آزادی و عدالت مورد ستم قرار می‌گیرند. تبعیض جنسیتی در تلاقی با ستم ملی و فقر اقتصادی بستری از بی عدالتی مضاعف و ساختاری را در مورد زنان رقم میزند. در همین راستا بر اساس گزارش سازمان حقوق بشر ایران، استان های آذربایجان غربی و سیستان و بلوچستان نسبت بالایی از پروندەهای اعدام در رابطە با مواد مخدر را بە خود اختصاص می دهند. همین مرکز گزارش می دهد بین سالهای ٢٠١٠ تا ٢٠٢٤، ٢٤١ زن إعدام شدەاند کە تنها ١٢درصد از این اعدام ها توسط رسانەهای رسمی اعلام گردیده اند. در هیچ کدام از استانهای سیستان و بلوچستان، کرمان، کردستان،آذربایجان شرقی و خراسان جنوبی اعدام زنان بە طور رسمی اعلام نشدە است.

پرونده شریفه محمدی به وضوح نشان می‌دهد که چگونه هویت‌های متعدد یک فرد فعال مدنی و یا سیاسی می‌تواند آسیب‌پذیری او را در برابر سرکوب دولتی در ایران افزایش دهد. او نه تنها به عنوان یک زن، بلکه به عنوان یک مدافع حقوق کارگران و زنان مورد هدف قرار گرفته است. این همپوشانی هویت‌ها به طور قابل توجهی آسیب ‌پذیری او را در برابر بازداشت خودسرانه، شکنجه و احکام سنگین، از جمله مجازات اعدام، تشدید کرده است. تائید حکم اعدام شریفه توسط دادگاههای فرمایشی، نشان‌ دهنده یک سیاست کلان رژیم برای سرکوب اشکال مختلف سازماندهی اجتماعی و سیاسی میباشد.

این موج جدید مصادره به موازات پرونده‌های موجود دیگر آغاز شده است. در یک پرونده، ۱۰ زن بهائی در اصفهان، نگین خادمی، یگانه آگاهی، یگانه روح‌بخش، ندا بدخش، مژگان شاه‌رضایی، شانا شوقی‌فر، آرزو سبحانیان، پرستو حکیم، بهاره لطفی و ندا عمادی، که در مهر ۱۴۰۳ مجموعاً به ۹۰ سال زندان محکوم شدند، نزدیک به یک سال بعد، هر یک از طریق پیامک و خارج از سامانۀ ثبت رسمی مطلع شدند که پروندۀ جدیدی تحت اصل ۴۹ علیه آن‌ها گشوده شده است. ارجاع پرونده‌های اخیر شتاب بیشتری گرفته و ظرف چند هفته پس از بازجویی یا یورش به خانه‌ها رخ می‌دهد.

با استقرار جمهوری اسلامی و تغییر قوانین کیفری دررابطە با اعدام و قصاص زمینە برای افزایش صدور احکام اعدام فراهم گردید و بە ویژە در سالهای اولیەی اعدام های متعددی در ملاء عام صورت گرفت. اگرچە در طی چند دهەی گذشتە برای کاهش حساسیت اجتماعی و جلوگیری از بروز تجمع، زندانیان با جرایم سیاسی را در ملاء عام اعدام نمیکنند، اما کمابیش بەویژە در شهرهایی با جمعیت کمتر اعدام در ملاء عام برای جرمهایی مرتبط با مواد مخدر، تجاوز، سرقت مسلحانەو … صورت می گیرد. در مواقعی حکومت با موج سواری بر خشم عمومی ازتجاوز، کودک کشی یا قاچاق مواد مخدر، این آسیب های ریشه ای در جامعه را که ناشی ازمشکلات ساختاری ناعادلانه میباشند، با اعدام در ملاء عام پاسخ دهد.

بحث‌های مطرح‌شده در کنفرانس مجمع بین المللی کاهش آسیب رسانی این باور مشترک میان بسیاری از سازمان‌ها را تقویت کرد کە سیاست‌های مرتبط با مواد مخدر را تنها با به چالش کشیدن بنیان‌های نژادپرستانه، سرمایه‌داری و پدرسالارانه‌ی قوانین تنبیهی دولت ها میتوان اصلاح کرد. مجازات اعدام، نه‌ تنها یک استثنا نیست، بلکه شدیدترین نمود همین قوانین میباشد. محکوم کردن آن می‌تواند راه را برای اصلاحات ساختاری، فراگیر و حقیقتاٌ دگرگون‌کننده هموار کند.

در فقە اسلامی کە بسیاری از احکام خود را از یهودیت گرفتە است، قصاص بخشی از حقوق کیفری است کە هم دستگاه قضایی و هم فرد ویا افراد صدمه دیده (قربانی) در اجرای قانون نقش دارند. تفکیک مفهوم جرم و گناه در نظام های حقوقی دینی دشوار است؛ چرا که از منظر سیستم قضایی و قوانین شرعی هر دو قابل تنبیه می باشند. این امر سبب شدە است که تفکیک جرم از گناە امکان پذیر نباشد. بنابراین در حکومت اسلامی قوانین کیفری هم بە نمایندگی از قوانین الهی از حق اللە پاسداری میکند و هم در مورد قصاص مطالبە حق ولی دم را که شامل بخشش و یا درخواست غرامت هست به اجرا گذاشته میشود.

عفو بین‌الملل با توجه به سابقه طولانی نقض حقوق افراد بازداشت‌ شده به اتهام امنیت ملی در ایران، بار دیگر تأکید می‌کند که مقامات باید فوراً اطمینان دهند که تمامی افراد بازداشت‌شده در برابر ناپدیدسازی قهری، شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها محافظت شوند. همه افرادی که از آزادی محروم شده‌اند باید از زمان بازداشت به وکیل منتخب خود دسترسی داشته و محاکمه منصفانه مطابق با قوانین بین‌المللی، بدون توسل به مجازات اعدام، برایشان تضمین شود. کسانی که صرفاً به دلیل استفاده مسالمت‌آمیز از حق آزادی بیان بازداشت شده‌اند باید فوراً و بدون قید و شرط آزاد شوند.

جمهوری اسلامی با پراکنده کردن زندانیان سیاسی در زندان‌های مختلف، محروم ‌سازی زندانیان از ارتباط با خانواده ها و همزمان با دستگیریهای دسته جمعی با اتهامات جاسوسی و همکاری با دشمن، موج جدیدی ازسرکوب و ارعاب را آغاز کرده است. سازمان حقوق بشر ایران با ابراز نگرانی شدید راجع به این موضوع و فقدان روند قضایی شفاف و محاکمات بسیار سریع در مورد این اتهامات خبر داد که طبق قوانین جمهوری اسلامی می توانند به اعدام منتهی شوند. رژیم با ایجاد فضای امنیتی، تلاشی مذبوحانه به بهانه شرایط جنگی برای عقب راندن مبارزات حق طلبانه مردم می نماید در حالیکه حاکمیت در تمام عرصه های زندگی مردم مانند مشکلات معیشتی، سرکوب آزادی های فردی، ستم و تبعیض بر زنان و ملیت ها، شکست سیاست منطقه ایی و جهانی رژیم، مشروعیت خود را در میان اکثریت مردم از دست داده است.

»  اعدام هیچگاه و برای هیچکس، حتی در شرایط جنگی!
»  نگذاریم جمهوری اسلامی جنایات ۶۷ را تکرار کند! *
»  آیا قضات در صدور احکام اعدام بی طرفانه قضاوت می کنند؟
»  چالش ها و دستآوردهای مبارزاتی برای لغو مجازات اعدام در جهان
»  نه به اعدام
»  افزایش جمعیت زندانیان در زندان‌های جهان
»  نقش فقر و تبعیض نژادی در صدور احکام مجازات اعدام
»  عراق: افزایش اعدام های فرا قانونی
»  اعدام مجازاتی غیر عادلانه...
»  ده دلیل برای غیر عادلانه بودن مجازات اعدام
»  نامه به دادستانی کل آلمان و خواستار رسیدگی پرونده جمشید شارمهد و دیگر قربانیان رژیم جمهوری اسلامی ایران
»  دادخواهی زندانیان سیاسی : جدال خاطره ست با فراموشی، و برای نفی شکنجه و اعدام
»  زنان و مجازات اعدام: تبعیضات علیه زنان در سیستم قضایی رو به افزایش هست
»  ایران با افزایش سه برابری اعدام‌های مرتبط با مواد مخدر ، زندان‌ها را به کشتزار مرگ تبدیل کرده است.
»  چرا ما برای لغو مجازات اعدام کوشش می کنیم؟
»  جوخه آتش در «نمایشی خونین» محکومی بنام بِرَد سیگمون را در کارولینای جنوبی اعدام کرد
»  فلسفه مجازات کیفری
»  برای حق حیات: پخش عزیزی و وریشه مرادی نباید اعدام شوند!
»  ارتباط احکام مجازات اعدام و پایگاه طبقاتی محکومین
»  چرا می گوییم: «اعدام هرگز، هیچگاه و برای هیچکس»
»  آیا اعدام‌ راه کار درستی برای اصلاح جامعه است؟
»  ترامپ دستور حکم مجازات اعدام را به دادستان کل آمریکا ابلاغ کرد تا به ایالت ها در تهیه داروهای تزریقی کشنده کمک کند!
»  درخواست فوری: برای توقف اعدام پخشان عزیزی
»  درخواست بازدید از زندان‌های ایران و نظارت بر شرایط زندانیان سیاسی/عقیدتی
»  ایران: سرکوب کنترل‌نشده مخالفت هدف گرفتن زنان، اقلیت‌ها، و حقوق بنیادین