مهدی ابراهیم زاده زنان و نبرد برای تسخیر فضای عمومی حس تعلق به شهر، از جمله از طریق استفاده از فضاهای شهری بوجود می آید. در حالیکه حس ترس و عدم امنیت بدلیل تسلط قدرت مردسالارانه از یک سو و از سوی دیگر طرد شدگی از فضاهای عمومی بدلیل باور ها و هنجار های فرهنگی-مذهبی، حضور زنان در فضاهای عمومی را دشوار و حتی مانع آن میشود. حتی گاهی ساختار مردانه این امکانات باعث شده، زنان مجبور به تغییر دادن خود به نفع محیط شوند و یا از استفاده از آن صرفنظر کنند. در حالیکه امکان استفاده از فضای شهر از حقوق اولیه شهروندی محسوب میشود. نبرد با تسلط مرد سالارانه در جامعه و علیه موانع منتج از میدان دهی به هنجارهای فرهنگی و مذهبی، از چالش های روزمره زنان است.
نیلوفر شیدمهرقصههایی از آن خود روز زن فرصتی است که همه ما کسانی که خود را با هویت زنانه بازیابی میکنیم روایتهای خود را با صدای خود ساز کنیم. قصههای ناگفته و فروخورده و پنهانماندهمان را. در این روز و هر روز ما باید خود را از واژگان، دستور زبان، قلم، مرکّب و بوطیقای مردمحورانه و از تغزل، نظم و نثرِ روایت مذکر پس بگیریم. ما باید هویت فردی و جمعی خود را به شکل مستقل و درونماندگار بازآفرینی کنیم. ما تواناییم و باید به هم نیرو بدهیم و به یکدیگر کمک کنیم تا سهممان را از زندگی بگیریم. ما باید دست هم را بگیریم و از حاشیهها به میدان بیاوریم تا میادین سخن و کنش اجتماعی-فرهنگی-سیاسی را از اشغال گفتمانهای مردمحور درآوریم. ما باید شهرزاده داستانهای هم باشیم.
الهه امانیزنانه شدن فقر در جهان و زنانهسازی فقر در ایران زنان در سراسر جهان در بخش غیررسمی اقتصاد یا اقتصاد خاکستری حضور دارند ولی میزان آسیبپذیری زنان در ایران که حضور عظیمی در بخش غیررسمی اقتصاد دارند به مراتب بیشتر از سایر کشورها است. همهگیری کووید نیز اشتغال در کل و اشتغال زنان را با ریزشی چشمگیر مواجه کرد اما در ایران ریزش تعداد زنان شاغل ۱۴ برابر مردان بود. گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۱ از افت ۸۳۰ هزار نفرهی زنان شاغل و افزایش ۵۰۰ هزار نفری مردان شاغل، تبلوری از آسیبپذیری و عدم امنیت اقتصادی است که زنان در بخش خصوصی و غیررسمی اقتصاد ایران تجربه میکنند.
فریبا ثابتبه مناسبت ۸ مارس
جنبش زنان حلقه اتصال جنبش های مردمی روز جهانی حقوق زنان، بزرگداشت تاریخ مبارزه زنانی است که خود تاریخ را ساختهاند. این تاریخ ریشه در مبارزاتی دارد که زنان از طرفی برای آزادی و برابری کل جامعه و از طرف دیگر برای هویت خود و برابری با مردان بیوقفه کرده و میکنند. هشت مارس روز نمادین برای شناخت دستاوردها و فرصتی است برای بررسی وضعیت موجود زنان و اینکه هنوز چه راه سخت و ناهمواری برای پر کردن شکاف جنسیتی در پیش رو داریم.
شیرین کریمیمریم فیروز و حدیث «حُبِّ وطن» مریم فیروز ، عضو حزب توده، مؤسس سازمان زنان این حزب و فعال حقوق زنان بود. او بیشتر با صفتهایی مثل «شاهزادهی سرخ»، «عصیانگری علیه اشرافیت»، «دختر فرمانفرما»، «همسر نورالدین کیانوری» و مانند آن معرفی شده است. گویی در معرفی مریم فیروز، همچون سایر زنان، کسی برای او در مقام یک انسان مستقل دارای عقل و صاحب اختیار شأنی قائل نشده است. مریم فیروز مکتوباتی دارد و میتوان با بررسی آنها به شناخت بیشتری از جهانبینیِ او دست یافت. جدیدترین مکتوبی که از او به زبان فارسی منتشر شده است متن رسالهی دکترای اوست. در این رساله چهرهی پژوهشگر و اندیشمند مریم فیروز بیش از سایر آثارش به خواننده معرفی میگردد.
«جمعی از زنان داخل کشور» از ۸ مارس (روز جهانی زن) تا انقلاب از «ساحرهسوزانی» تا قتلهای«ناموسی» و اسیدپاشی و شلاق و شکنجه، همه را دیده و شنیدهایم. اما جنبش زنان از نفس نیفتاد و لحظه به لحظه جهانیتر و قویتر شد و در مسیر پیشروی خود همراهان و یاران پرشوری چون جنبشهای کارگری و دانشجویی و محیطزیستی و ... را در آغوش کشید. جنش زنان از دیگر جنبشها نیرو میگیرد و خود به دیگران نیرو میبخشد تا زمانی که همهی تلاشهای انسانی به خلق جهانی بدون تبعیض و سرشار از شادی و برابری و رهایی منجر شود.
پیمان نعمتیفرهنگ سیاسی قهرمان سازی و شهید پروری:
مانع سازمانیابی جنبش زنان در ایران به عبارت ساده، اینکه جنبش زنان تمام توانش را صرف همکاری با احزاب سیاسی جهت تغییر قدرت سیاسی کند و تشکیل فرهنگ و نهادهای مدنی بر اساس مطالبات ویژه زنان را بخش اصلی استراتژی و توان خود قرار ندهد و انجام آنها را به بعد از استقرار حکومت مردمی محول سازد، حاصل آن استفاده ابزاری از جنبش زنان برای تغییر قدرت سیاسی و جایگزینی آن با حکومتی غیر دموکراتیک دیگری خواهد بود.
س. حمیدیمطالبات تلنبار شدهی زنان در جشن هشتم مارس امسال برگزاری جشن هشتم مارس در داخل کشور تجربههایی سترگ از جنبش ژینا را هم پشتوانه دارد. با همین تجربههای سترگ و تاریخی است که زنان به پیشواز جشن هشتم مارس میشتابند. تشکلهای اجتماعی و صنفی نیز از تلاش خود برای هرچه باشکوهتر برگزار شدن این روز چیزی نمیکاهند. در همین راستا هماهنگی لازم نیز صورت گرفته است و این هماهنگیها هر روز بیش از پیش رشد میگیرد تا گسترهی افزونتری را از فضای اجتماعی پوشش دهد. شبکههای مچازی نیز زمینههای کافی و وافی برای چنین کنشی فراهم میبینند. تشکلهای کارگری و دانشجویی بیش از تشکلهای صنفی و سندیکایی دیگر در این راه نقش میآفرینند.
مسعود نقره کارزنان روشنفکر، بی بی خانم استرآبادی
«همه فساد ها از شماست!» اثر مهم بیبیخانم استرآبادی کتابی به نام معایب الرجال است که در پاسخ به رسالهٔ تأدیب النسوان نوشت و از دیدگاه مردسالارانه نویسندهٔ با لحنی گاه طنز آمیز و کلامی عریان و بی پروا انتقاد کرد. این اثر یکی از نخستین بیانیههای فمینیستی در ایران تلقی شده است. عمران صلاحی در گلآقا بیبیخانم استرآبادی را نخستین زن طنزنویس ایران دانسته و به نمونههای طنز در رسالهٔ تأدیب الرجال اشاره میکند.
مسعود نقره کارزنان روشنفکر
۲- فخرعظمی ارغون( فخر عادل) «چرا ضعیفه در این ملک نام من باشد» فخر عظمی در دو مدرسه دخترانه ناموس و دارالمعلمات زبان فرانسوی درس میداد. علاوه بر سوادآموزی، آموزش نقاشی، گلدوزی، آشپزی، خیاطی و سایر کارهای هنری، کمک به زنان بیسرپرست، تهیه جهیزیه برای دختران نیازمند، دادن وام به افراد مستمند از دیگر فعالیتهای انجمن بود. بعد از تعطیل شدن انجمن نسوان وطنخواه، فخر همراه با صدیقه دولتآبادی، هاجر تربیت، فخرآفاق پارسا، فاطمه سیاح، مهکامه محصص، بدرالملوک بامداد، همکاری خود را با کانون بانوان ادامه داد.
مسعود نقره کارزنان روشنفکر:
تاج السلطنه، روشنفکر درباری تاج السلطنه بعد از رهائی ازرنج ازدواج اجباری به اروپا سفر کرد. وی که با شاعران و هنرمندان آزادیخواه نیز درارتباط بود به موسیقی و نقاشی، و مطالعه و خواندن کتاب و رمان های فرنگی و آشنایی با علوم و دانش و فرهنگ غرب، علاقه مند بود و همین اشتیاق و علاقه سبب شد که مشتاقانه به سفر اروپا برود. این سفر مثبت و سازنده، عزم او را برای مبارزه در راه تحقق خواست های برابری طلبانه و آزادیخواهانه اش جزم تر کرد. او زنان اروپایی را در رابطه با افکار و رفتار آزادیخواهانه و پوشش شان مورد ستایش قرارداد.
شهلا عبقریهدفهای مهم انقلاب زن، زندگی آزادی و لزوم توجه ویژه اپوزیسیون به آنها این انقلاب نگاهی زنانه دارد که می توان آنرا "انقلاب زنانه" نامید. نگاه زنانه، تبعیض را بیشتر در می یابد، زیرا زنان بیش از تمامی قشرهای جامعه زیر فشار نابرابری قرار دارند. و به همین دلیل است که این انقلاب، جنسیت های گوناگون را به بطور برابر در کنار هم قرار میدهد و بین هویت های جنسی، قومی، اتنیکی، فرقی قائل نیست. و چون "تبعیض" یک مشکل جهانی است، برای رفع آن، زنان و مردان برابری خواه را نه تنها در ایران بلکه در سراسر منطقه و جهان در کنار هم و هم بسته میداند، تا آپارتاید جنسی و زن ستیزی از جوامع بشری رفع گردد و مواهب زندگی برای همه فراهم گردد.
مسعود نقره کارکدام کلام و تصویر؟ سمیرا سبزیان فرد در ۱۵ سالگی، سبز بسانِ چشم های زیبایش به"برده گی خانگی" برده شد. پیامد های حاملگی و فرزند داری در سن سمیرا و فشارهای گوناگون بی تردید روانی ویران شده برای سمیرا به بار آورد. آزارها این کودک - همسر را به آستانه ای رساند که با داشتن دو فرزند شوهرش را با خوراندن" لیدوکائین" به قتل برساند. حدود ۱۰ سال در زندان نوعی دیگر از اسارت را تجربه کرد و سرانجام حکم قتلِ حکومتی این قربانی آپارتاید جنسیتی و خشونت خانگی صادر شد.
الهه امانیخشونت علیه زنان در جهان و چهرهی عریان و گستاخ آن در ایران خشونتهای جنسی-جنسیتی در ایران نیز همانند سایر کشورهای جهان در حوزههای خصوصی، عمومی، اجتماعی و در فضای مجازی رخ میدهد. با این حال، این خشونتها پررنگتر از اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان (منهای افغانستان) صورت میگیرد. خشونت علیه زنان در ایران مصداق کامل و جزءبهجزء تعریف خشونت توسط مجمع عمومی سازمان ملل است که آن را هرگونه عمل خشونتآمیز بر پایهی جنسیت که بتواند منجر به آسیب فیزیکی، جنسی یا روانی شود که شامل تهدید به این کارها، اعمال اجبار یا سلب مستبدانهی آزادی چه در اجتماع و چه در زندگی شخصی تعریف نموده است.
ناهید حسینی همبستگی زنان برای مبارزه با خشونت سیستماتیک دولتی برنامه ریزی برای تغییر قانون بر اساس برابری جنسیتی پایدار در آینده بعد از حکومت اسلامی، یکی از وظایف اصلی زنان و مردان برابری خواه، بشمار میرود زیرا توسعه پایدار یک جامعه، بدون برابری حقوقی همه شهروندان و رفع هر گونه تبعیض جنسی وجنسیتی، طبقاتی و قومی امکان پذیر نیست. بنابراین همبستگی برای ایجاد تغییرات اجتماعی وظیفه یکایک ما زنان ایرانی در شرایط کنونی است.
پیمان نعمتیجنبش زنان در ایران :
آشفتگی های نظری ،بستر استراتژی های دنباله روانه
موضوع این نوشته بررسی چرخش نظری ناگهانی از سه دهه استراتژی ها بر پایه فعالیت های مسالمت آمیز، مدنی، غیر خشونت آمیز، به سوی استراتژی انقلابی در جنبش زنان است. آیا این چرخش نظری بر اساس فراهم شدن تغییرات ساختاری اجتماعی بوده است؟
علت های چرخش ناگهانی از استراتژی های رفرمیستی بر پایه مبارزات مدنی به سوی استراتژی انقلابی می باید بر پایه تغییرات ساختاری اجتماعی خود را توضیح دهد.
الهه امانیداس سانسور جنسیتی در جهان و ایران “ در ایران علاوه بر زمینهی سانسور گسترده که توسط نهادهای بینالمللی ارائه داده میشود، گزارشات و روایات متنوع و گستردهای از سانسور بر مبنای جنسیت وجود دارد و شاید در این زمینه ایران یکی از کشورهایی باشد که در صدر لیست قرار دارد. سانسور شدید محتوای رسانههای دولتی مبتنی بر جنسیت، تاکید بر نقشهای جنسیتی سنتی، عادیسازی خشونت علیه زنان، اذیت و آزار خبرنگاران زن –که حضور بسیار اندکی در رسانهها دارند—، سانسور و جلوگیری از بازنمایی نقشهای موثر که توسط زنان ایفا میشود، سانسور و فیلترینگ و اذیت و آزار کسانی که در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی در راستای ارزشهای واپسگرایانهی صاحبان قدرت محتوایی ارائه نمیدهند، محدود کردن دسترسی به اطلاعات موثر در زمینهی آموزش و بهداشت و به ویژه محدودیتهایی که در زمینهی حق زن بر بدن و ممنوعیت ارائه محتوا در زمینهی اقیلتهای جنسیتی، اذیت و آزار و هتک حرمت تولیدکنندگان محتوای رسانهای توسط کارگزاران و عاملین دولتی به منظور خاموش کردن صدای زنان آینده نگر و برابریطلب، همه و همه در راستای سانسور مبتنی بر جنسیت قرار دارد.”
س. حمیدیمطالبات زنان معترض، فراتر از پوشش اختیاری زنان و دختران جوان تهرانی جهت نمایش پوشش اختیاری خود، پاساژگردی را باب کردهاند. پدیدهای اعتراضی که پیش از این تا این میزان سابقه نداشته است. پاساژگردی زنان در سطح خیابانهای شهر با نمونههای فراوانی از گشت و گذار آزادانه پیوند میخورد. با همین رویکرد اعتراضی است که عابران سواره و پیاده میتوانند آنچه را که در پشت ویترین مغازه انتظارش را میکشند، در خیابان هم ببینند. تا آنجا که در فضای ویترین یا خیابان و پاساژ هرچه را که تحجر و واماندگی نام میگیرد، به دور میریزند. سپس فارغ از آلودگیهای بصری، نمونههایی از هنر مدرن و امروزی در فضای همهی آنها پا میگیرد. همین مدرن بودن و امروزی پوشیدن است که زنان تهرانی در فضای آن پوشش تحجرمآبانهی برآمده از فرهنگ حکومتی را ناچیز میشمارند.
الهه امانینه مسئولیتپذیری و نه پاسخگویی هر روز حجم عظیمی از اخبار و اطلاعات در زمینهی خشونت و اذیت و آزار زنان و دختران در رسانههای رسمی و رسانههای اجتماعی انعکاس مییابد. این خشونتها در فضای خصوصی و عمومی، در منزل و محیط کار، در کوچه و بازار و مترو و پاسگاه و زندان، امنیت و سلامت زنان و دختران را به مخاطره میافکنند. حاکمیت چه مسئولیت و پاسخگویی در برابر این حجم عظیم از نقض حقوق انسانی زنان و دختران دارد؟
منصوره شجاعیجنبش مهسا، زمانهی خستگی از خستگیها لحظهی خستگی از خستگی ها، لحظه ی کشتهشدن مهسا (ژینا) که از خون سرخش، زمین شخمخورده به صد سالِ جنبش زنان چنان بارور شد که نوزادی به سه نامِ «زن، زندگی، آزادی» و البته صدها چهره را به ایران هدیه داد. هرچند در ابتدا عنصر زنانگی و تنانگی، انداموارگی خشتِ جانِ جنبش را سبب شد، اما یکایک عناصری که خواهان زندگی همراه با کرامت انسانی، آزادی همراه با عدالت و برابری همراه با حقانیت بودند، در پرورش این نوزاد و در رهاییِ روح و تن او از قیمومت و اقتدارطلبی، نقشی سِتُرگ داشتهاند. نوزادی که موسیقی زیرزمینی، لالاییِ خوابهای آشفتهاش بود و پابهپای پایکوبیِ دختران و پسران خیابانهای شهر رشد کرد، در آغوشِ تنهای عریانشده به رهایی و شکنجهشده به صعب پناه گرفت، با نگاهِ چشمان ساچمهخوردهی جوانان مراقبت شد و با مرثیههای مادران سوگوار گریست. حالا این نوزاد یکساله شده است. .. آنچه جان بر تنِ این نوزاد دمید، دمِ مسیحای وحدت نیروهای جنبش بود و مراقبت و پروریدن تا به امروزش مدیون عاملیت و نافرمانی مدنیِ یکایک بازیگران این جنبش است. باشد که این وحدتْ عمیقتر و مانا شود که «سپیده قلیان» با آن گیسوان آبی و ناخنهای سبز و زبان سرخش از درون زندان به ما پیام میدهد: «تحول سیاسیِ دموکراتیک در ایران، راهی جز اتکا به جنبشهای اجتماعی و اعتراضات درون ایران ندارد.»
منصوره شجاعیما به دوبی سفر نکردیم فرودگاه امام خمینی برعکس دفعهی گذشته که قرار بود عازم هندوستان باشیم بسیار شلوغ بود. سالن عزیمت پروازهای امارات بروبیایی داشت. همهمهی پیچیده در آن سالنِ پرازدحام در برخورد با سکوتِ سنگین میان ما همسفرانِ مضطرب پژواکی ارعابآور داشت. هیچ کلمهای را تشخیص نمیدادم، فقط صدا بود، همچون هیاهوی پیچیده در جمجمهای تهیشده از نشانههای حیاتی دور. فقط چشمانم در حدقه میچرخید، بهسرعت به همه سو نگاه میکردم که کدامیک از اینها مأمور هستند و الان است که بهسمت ما بیایند... هیچکس نیامد و ما چمدانها را تحویل دادیم و بهسمت گیت رفتیم. ابتدا نسرین و نیما، که در آغوش نسرین همچنان خواب بود، حالا بامداد و... منصوره شجاعی ممنوعالخروج! مأموری که کنار کارمند فرودگاه ایستاده بود بهسرعت رو به نسرین کرد و گفت شما میتوانید به سفر ادامه دهید، فقط ایشان ممنوعالخروج هستند.
س. حمیدیجنازهی لایحهی عفاف و حجاب روی دستان حکومت تقاطع خیابان حجاب و دکتر فاطمی تهران چشمانم را بیلبوردی با ابعاد سه در چهار متر به بازی میگیرد. چون روی بیلبورد نوشتهای دیده میشود در برگزاری "همایش فوق تخصصی حجاب و عفاف". از کاربرد ترکیب بدترکیب فوق تخصصی خندهام میگیرد. انگار دانش و فن حجاب و عفاف دولتی از علم و دانش فوق تخصصهای رشتهی پزشکی چیزی کم نمیآورد. با این حساب فوق تخصصهای حجاب و عفاف در همان جایگاه فوق تخصصهای قلب، کلیه و ریه قرار میگیرند تا از دریافت میزان حقوق و مزایای پزشکان متخصص چیزی جا نمانند.
پروین ملکقتل مهسا امینی قتل «ناموسی» حکومتی قتل های ناموسی، زن کشی نیستند زیرا زنان، تنها قربانیان آن ها نیستند. در قتل های ناموسی ، معمولاً قاتل با همکاری بقیه اعضای خانواده و با برنامه از قبل تنظیم شده ، دست به قتل می زند و پشیمان هم نمی شود. در واقع امر، قتل های ناموسی اعدام خانگی هستند، که در آن نه از قاضی و نه از دادستان و نه از وکیل مدافع ، خبری نیست. در اینجا آگاهانه از واژه «اعدام» استفاده می کنم، زیرا قتل ناموسی در حقیقت اجرای حکم اعدام است در ابعاد خانوادگی و یا دوست و آشنا.
الهه امانینقش دولت در تسلسل قتلهای ناموسی در ایران تجربهی ۴۴ سال گذشته نشان میدهد که این قتلهای فجیع، پیکرهای خونین زنان جوان و کودکان (دختران زیر ۱۸ سال) و روایتهای آنان که به گورستانها سپرده میشود، با بیتفاوتی قوهی مقننه و مقامات قضایی جمهوری اسلامی مواجه میشود. شماری از قوانین موجود همچون مواد ۳۰۱، ۳۰۲، ۳۰۹ و ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی، همچنین حق مالکیت پدر و جد پدری بر فرزندان و ریاست مردان بر خانواده بستری را فراهم میکند تا زنان و دختران جوان قربانی تعصب کور قرار گرفته و امنیت جانی نداشته باشند.
شهلا عبقریترفندهای جدید رژیم اسلامی را در آستانه سالگرد انقلاب «زن، زندگی، آزادی» خنثی سازیم از آغاز انقلاب زن،زندگی ،آزادی بیش از ده ماه می گذرد، و در ماه های اخیر هر چند از گسترش و شدت اعتراضات خیابانی کاسته شده اما مبارزه به اشکال گوناگون، از قبیل شعار نویسی و پافشاری در عدم استفاده از حجاب ، تظاهرات منطقه ای و محله ای، دانشجویی، اصناف و دیگر اقشار جامعه در پیوند به این انقلاب ادامه دارد. زنان و جوانان همچنان مبارزه را پی می گیرند و کوتاه نمی آیند. تداوم و پا فشاری مبارزان،آنچنان رژیم را به وحشت انداخته که هر روز ترفند جدیدی را برای سرکوب، برنامه ریزی میکند، به ویژه که در آستانه سالگرد این انقلاب هستیم.
|