پراگماتیسم یک مکتب فلسفی امریکایی است و نباید آن را با مصلحت‌گرایی در معنای مرسوم آن اشتباه گرفت. پراگماتیسم را باید مانند یک متد در نظر گرفت، از این رو افراد با عقاید کاملا متضاد می‌توانند از این روش در موارد متفاوت استفاده کنند. آن به معنای رفرمیسم هم نیست. به همین علت نمی‌توان نحله‌های مختلف آن را با یک چوب راند. جان دیویی که در آخر عمر از سوسیالیسم دمکراتیک دفاع می‌کرد، نظرات قابل تامل و مهمی مطرح کرده است. این پدیده در ایران بسیار گسترده‌تر از آن است که به نظر می‌آید. پراگماتیسم می‌تواند در سیاست هم راهگشا و هم خطرناک باشد. پراگماتیسم از ابزار لازم و مناسب در سیاست است که متاسفانه در اکثر موارد از آن برای موفقیت‌های کوتاه مدت و بدون توجه به پیامدهای بد آن در طولانی مدت، استفاده می‌شود.

ما در دورانی به سر میبریم که به طور کلی گرایش جوانان به شرکت فیزیکی در جلسات کم شده است. واقعیت این است که جلسات احزاب سنتی هرگز دلنشین نبوده اند. کسانی که معمولا در جلسات شرکت می کنند دو ویژگی دارند: اول اینکه اکثرا معرف افکار عمومی و مورد حمایت مردم و اعضاء نیستند، دوم اینکه اغلب نقش مبصر و یا "بیرون بینداز" از جلسه را ایفا می کنند. معمولا احزاب سنتی تولید الیگارشی در درون حزب می کنند. الیگارشی ای که رهبری شمار معدودی را در حزب خود نهادینه و جاودانه می کند.

امروز درمان دردهای جامعه ایران استقرار حاکمیت ملی و مردم سالاری است.نمایندگان حقیقی مردم در یک مجلس موسسان واقعی باید استقرار حاکمیت ملی را تحقق بخشند. بدیهیست که آنچه نمایندگان حقیقی مردم ،در یک مجلس ملی واقعی تبیین و تصویب کنند برای همه واجب الاتباع است.اما از نظر جبهه ملی ایران ،آزادی ، استقلال ،عدالت و جدایی دین از حکومت و نظام چرخشی برآمده از رای و انتخاب ملت برای زمان محدود یعنی نظام جمهوری برای وطنمان راه گشا و آینده ساز خواهد بود.هرنوع حکومت فردی و موروٍثی و مادام العمری در هر شکل و در هر لباسی تکرار یک دور باطل بوده و از دید ما مردود است.زیرا که این گونه حکومت ها ، ما را به آزادی وحاکمیت ملی و استقلال سیاسی نخواهند رسانید.

آنچه مسلم است اوضاع دریاچه اورمیه که سرمایه ملی و نگین آذربایجان است وخیم و رو به نابودی است، برخی از تهران نشینان به این باور رسیدند که دیگر باید از این دریاچه و سرمایه ملی آذربایجان چشم پوشی کرد و هزینه در آن دستآوردی نخواهد داشت که در آن صورت فاجعه بزرگی اتفاق خواهد افتاد، طوفان نمک تا چندین کیلومتر محصولات کشاورزی را نابود خواهد ساخت و مردم را مجبور به مهاجرت به مناطق دیگر خواهد کرد. در این میان بیماری های ریوی و سرطان را که از همین حالا شروع شده افزایش خواهد داد و یکی از پر حاصلخیزترین مناطق میهن را به کویر نمک تبدیل خواهد کرد.

اخیرا در برنامه‌های تلویزیون جمهوری اسلامی استفاده‌ی بعضی حکومتیان از عبارت «دولت اسلامی» به دفعات تکرار شده و در نتیجه، سوال برانگیز شده است. علاقه به ذکر دولت اسلامی به‌جای جمهوری اسلامی، می‌تواند نشان از تمایل گویندگان به نوعی الگو برداری از دولت اسلامی عراق و شام (داعش) باشد. گویا مشی ارتجاعی این مسئولان و عشق و توهم بازگشت به صدر اسلام، باعث شده که آرزوی اداره شدن حکومت توسط یک «امیرالمومنین» را در سر بپرورانند و علاوه بر محتوا، در شکل هم امارت اسلامی را برقرار و یا به عبارتی تثبیت کنند.

جامعه ایران یک جامعه متکثر و رنگین کمان است که که بدلیل واقعیت وجودی خود نمی تواند میانه ای با گفتمان ها و هویت های یک پارچه ساز داشته باشد.* این تکثر در تمامی زمینه ها یعنی در حوزه های عقیدتی و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی و گفتمانی وجود دارد. برسمیت شناختن این رویکردها و هویت های متکثر و یا چندوجهی، در عین اشتراک گذاری برخی خواست ها و مطالبات و ارزش های مشترک، به عنوان اشتراک متفاوت ها، خود یک شرط اساسی برای شکل دادن و دوام و قوام بخشیدن به دموکراسی است.

پیامدهای این گزافه گویی خامنه‌ای جملگی مطرح‌اند با نگرانی‌هایی که هر یک بهمراه دارند. با اینهمه اما، آنچه که به موضع‌گیری وی جنبه خطرناک‌تری می‌دهد چیزی است که بر آن نام دیگری نتوان نهاد مگر هموار شدن راه برای آتش گشایی علیه کشور ما توسط هر دولت دیگری که در پی فرصت و بهانه است. تکرار استدلال پنج ماهه پوتین از سوی خامنه‌ای در رابطه با لشکر کشی‌ مسکو به کشور همسایه‌اش، چیزی نیست که صرفاً بخواهد در حلقه روسیه – اوکراین بسته شود و پایان گیرد، بلکه در تشدید خطرات متوجه ایران است که بیشتر رو می‌‌آید و روی به آغازی جدید می‌نهد. بلاهت این چنینی خامنه‌ای، فقط توسل به توجیه سیاسی برای این یا آن کشور مترصد عملیات علیه کشور ما را تسهیل می‌کند تا بتوانند تحت عنوان دفاع از خود دست به اقدام پیشگیرانه بر ضد ایران بزنند.

لازم به تاکید است که انتقال اسدالله اسدی دپیلمات- تروریست و سه همکار تروریست اش به ایران به سادگی امکان‌پذیر نیست. برای تبادل زندانیان، جمهوری اسلامی می‌بایست یکسری قوانین مشابه با بلژیک داشته باشد تا بتواند این انتقال را تسهیل کند. قبول تبادل زندانیان تروریست میان دو کشور عملا قبول تروریست بودن افراد محکوم شده در بلژیک است. اما ما به عنوان شهروندان بلژیکی و یا شهروند یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، یا جمعی از فعالان اپوزیسیون دموکرات و آزادی‌خواه حکومت اسلامی ایران می‌بایست دائما به وضعیت خطرناک تحمیل شده هوشیار باشیم و از دولت‌های عضو اتحادیه اروپا بخواهیم که به امنیت شهروندانش توجه جدی نشان دهد و نگذارد اقدامات تروریستی جمهوری اسلامی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا مجددا ادامه یابد.

کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی تصویری را از پوتین نشر داده‌اند که در این تصویر آخوندی هم زیر پاهایش دیده می‌شود. به طبع این آخوند کسی جز خامنه‌ای یا رئیسی نمی‌تواند باشد. نقش‌مایه‌ای فلاکت‌بار از ذلالت و حقارت سیاسی که تنها از همین وامانده‌های سیاسی برمی‌آید. آن‌وقت روی همین تصویر از پیامی روشن رونمایی می‌شود: صلّ علی محمد، رهبر اصلی آمد. پیداست که متنی گویاتر و روشن‌تر از این هرگز نمی‌توان یافت. به روشنای متن موجز گلستان سعدی می‌ماند: رهبر اصلی آمد. چون باوری را با مخاطب خود در میان می‌گذارد که ایران جمهوری اسلامی را وامانده‌ای چون پوتین است که از روسیه راه می‌برد.

آنچه مسلم است این نشست دستآورد مهمی نه برای روند آستانه و نه اوضاع وخیم سوریه از نظر اقتصادی و بازسازی داشت، سران این سه کشور گویا نیاز به این نشست داشتند تا موقعیت خود را در داخل کشور های خود تقویت کنند، پوتین با تحریم های بزرگی در اروپا روبروست و شاید نیاز مبرم دارد به خاورمیانه و آسیا گرایش پیدا کند و نفت و گاز خود را به آنها بفروشد، اردوغان هرچند دست های بازتری دارد و ارتباط نزدیکی با اعضای ناتو و دیگر کشور ها از جمله با اسرائیل برقرار کرده ولی با بزرگترین بحران اقتصادی در درون ترکیه روبرو شده و محبوبت اش به شدت کاهش یافته که باید با مانور های گوناگون آن را بازسازی و باز یابی کند.

کتاب «رنج راه» تنها رنج راه سخت و پر ز فراز و نشیب محمد اعظمی و دیگر مبارزان آن دوره از تاریخ ایران نیست، «رنج راه» سندی است که نشان میدهد که هر گاه رژیم های دیکتاتور به شیوه ها و اشکال مختلف راه را بر هرگونه آزادی بسته اند، در مقابل همیشه انسانهای مبارزی بوده و هستند که از جسم و جان خویش پلی برای رسیدن به آزادی میسازند و چه ارزشمند است این روایت ها که گذشته را بتصویر میکشد تا چراغ راه آینده باشد.

روشن است که در هر نظام سیاسی ایجاد یک اپوزیسیون کارآمد و اثرگذار برای استقرار رژیمی سکولار، مبتنی بر دموکراسی، حقوق بشر و عدالت، به نزدیکی و همسویی نیروهای سیاسی حول یک سلسله خواست‌های مشخص و مرحله‌ای نیاز دارد. در شرایط ‌امروز ایران هیچ جریان سیاسی وجود ندارد که به‌تنهایی بتواند چنین تحول سیاسیِ عمده‌ای را به وجود آورد، و تنها مجموعه‌ای از جریانات سیاسی می‌توانند شرایطی را به‌وجود آورند که با برقراری ارتباط نزدیک با جامعه‌ی مدنی ایران و جنبش‌ها و حرکت‌های سیاسی، و در ارتباط با خواسته‌های مشخص و ملموس آنها به چنین موفقیتی دست یابند. نیازی به تاکید نیست که اپوزیسیون داخل با توجه به تنگناهایی که با آن روبروست، شرایط کاملاً متفاوتی دارد.

این «زنده زار» نفیسی که از شاعرانگی و معرفت و عصمت*او مایه گرفته است‌، چنان گریبانگیر است که نه با زاری و نه با بیزاری‌، نمیتوانی از دستش خلاص شوی ، مگر «‌یکبار دگر نیز بچرخانیمش‌» ؛ و راز زار را ببینی و به نقد واقعی آن دست بزنی و در پرتو چنین نگاهی شاعرانه‌، و عمق و بزرگی روح یک چنین جانباختگانی، به چرا مرگ خود آگاه شوی و با سلاحی بُرّنده در جنگ با اهریمن و پلیدی ها ، جان زندگی را در نبردی مداوم و در واژگونی چرخ و نقد مداوم اش به آن بازگردانی ، بهمانگونه که بکتاش گفت و‌کرد و بسیارانی دیگر . بی تردید در اینکار هزاران جلیل و ویدا و نژلا و کاظم و خشایار و بهروز سلیمانی … در کنارت خواهی یافت که اینک به خیابان‌ها آمده اند و به تو انرژی و توان میبخشند .

«یاد من باشد تنها هستم» آری سهراب خان سپهری من هم تنها هستم و در تبعید و به دور از شهر و دیار. تو با سرودن اشعارت تنهایی ات را پر می کردی و من با خواندن شعرهای تو و حافظ بزرگوار تنهایی ام را پر می کنم، با سعدی و مولانا، با وحشی بافقی و دیگرانی که با سروده های زیبای شان با من از عشق می گویند و از زیبایی، و روحی به جان و روان من بی روح و روان می بخشند. من هم مانند تو «دلم عجیب گرفته است، و هیچ چیز مرا از هجوم خالی اطراف نمی رهاند..» و اما چه باید کرد که « … تا دقایق هست زندگی باید کرد» دلم تنگ است، دلم برای ایران آنچنان تنگ است که اگر مسئله زندان و اظهار ندامت و پوزش از رهبر، و تقاضای عفو او و درخواست بخشیدن گناه های نابخشودنی من نبود، به ایران می رفتم و دیگر بازنمی گشتم!

همگرایی‌‌ها در طیف مخالفان، واکنشی است به بحران عمیق سیاسی موجود و حاکی از سیر تکوینی شرایط لازم برای انجام دگرگونی‌ها در کشور. پسزمینه این تکاپوها در شکل برآمد اجتماعی – سیاسی علیه جمهوری اسلامی، در جامعه‌ای جریان دارد که نام جامعه جنبشی به خود گرفته است. پس، تلاش‌ها در اپوزیسیون را باید بازتاب روندی‌ دانست گذشته از نقطه عطف خیزش دی ماه ٩٦ و تکرار سطح بالاتر آن در آبان ٩٨ که خود را در وجود انواع اعتراضات و اعتصابات بعدی پردامنه و ژرف به نمایش می‌نهد. شعور اجتماعی – سیاسی نوینی در افق کشور دیده می‌شود.

از سوی دیگر دادخواهان و در راس آن‌ها خانواده جانباختگانی که در همان روزهای سیاه خفقان و کشتار زندانیان سیاسی، پرچم دادخواهی را برافراشتند با این حکم عزم‌شان برای تداوم مبارزه تقویت می‌شود. تردیدی نیست که هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین جان‌های شیفته‌ای شود که به خشن‌ترین شکل توسط حکومت ستانده شده‌است، اما امروز که آن عزیزان به خاک افتاده اند مهم‌ترین موضوع برای خانواده‌ها و به طور کلی دادخواهان، دستیابی به حقیقت برای اجرای عدالت و تحقق امر دادخواهی است. خانواده‌ها به چشم خویش می‌بینند که بذری که در آن سکوت مرگبار در خاک نشانده‌اند امروز دارد ثمر می‌دهد و طلیعه محاکمه سران جنایتکار جمهوری اسلامی و محکومیت آنان در چشم انداز چندان غیرقابل دسترس نیست. از این‌رو امید برای تداوم مبارزه و دادخواهی با محاکمه نوری در دل دادخواهان قوت گرفته‌است و از این پس با انرژی بیشتر به مبارزه ادامه خواهند داد.

رژیم کهنه، فرسوده و ناتوان شده است، قادر به اداره و مدیریت جامعه نیست ممکن است اشتباهات گذشته خود را تکرار کند ولی واقعیت نشان می دهد که عمر رژیم به پایان خود نزدیک می شود « آنتونیو گرامشی » اندیشمند ایتالیایی در جایی گفته بود: بحران در شرایطی بروز می کند و گسترش می یابد که کهنه در حال مرگ و جان کندن است ولی نو هم زائیده نشده است، در این شرایط ناخشنودی، نارضایتی خود را نشان می دهد و هر روز هم ابعاد وسیعتری بخود می گیرد. بنابرین جمهوری اسلامی با عملکرد چندین ساله خود به پایان خط رسیده که باید هرچه زودتر از آن رهایی یافت، از آن رو این جنبش و تظاهرات گسترده به شیوه های گوناگون همچنان ادامه خواهد یافت.

در فضای جبهه‌ی مقاومت موهومی که رهبر جمهوری اسلامی ایران در ذهن خود می‌پروراند، هیچ دولتی حضور ندارد. اما دولتمردان جمهوری اسلامی وهمی را در سر می‌پرورانند که گویا چنین جرگه‌ای از کشورها را می‌توان در پهنه‌ی جغرافیای جهان سراغ گرفت. بی‌دلیل نیست آرزوی پیمان‌هایی درازمدت را با چین، روسیه و حتا ونزوئلا دوره می‌کنند. پیمان‌هایی که تنها منافعی یک‌سویه را برای کشورهای خارجی به اجرا می‌گذارد. بدون آنکه بتواند گرهای از کار فروبسته‌ی سیاستمداران بی‌سیاست ایران بگشاید.

مدت هاست که تعمیق بحران همه جانبه اقتصادی و سیاسی و تشدید بن بست و شکاف های حاکمیت، و تسخیر خیابان ها با اعتراض های بی وقفه معلمان و کارگران شاغل و بازنشستگان و پیمانی ها و تهیدستان و جوانان، با فرایند دوقطبی کردن جامعه علیه نظام و انزوای پرشکوه آن، حاکمیت را در وضعیت باخت استراتژیکی و حتی در معرض شکنندگی تفوق تاکتیکی و ضرورت درهم شکستن آخرین حربه رژیم یعنی سرکوب و سیاست هراس و رعب افکنی قرارداده است و بتدریج علیرغم افت و خیزهای مقطعی با تعمیق مطالبات و بسط دامنه توده ای خود شاهد تغییر توازن قوا علیه نظام و بسود جنبش ها هستیم. در همین رابطه بحث و اندیشیدن پیرامون بدیل نظام و گفتمان یابی جنبش بیش از پیش اهمیت یافته و اذهان عمومی را به خود مشغول می کند.

با وجود این‌که اعتراضات مداوم و‌نسبتا گسترده ی مردمی ، برغم سرکوب ها و دستگیری‌ها‌، در خیابان ها ادامه دارد و به روشنی می‌بینیم که اکثر اقشار و طبقات گوناگون در آن شرکت دارند و خواهان بر اندازی این رژیم سراپا پلشتی هستند‌، چیزی به شکل خزنده و نیمه پنهان افکار عمومی را مسموم و عملا باعث نوعی گیج‌سری و کُندی حرکات عمومی گردیده‌است. با این وجود خوشبختانه جنبش در اشکال گوناگون خود هم‌چنان ادامه دارد و بر مبنای شرایط سخت معیشتی و آگاهی مردم به بی‌کفایتی این رژیم دزد و تبهکار، به نظر می‌رسد‌؛ نه تنها سر ایستادن ندارد که در چشم اندازی نه چندان دور شاهد اعتلای آن نیز خواهیم بود. بنا بر این اگر این عنصر بازدارنده شناخته نشود و نسبت به آن افشاگری لازم صورت نگیرد، در آینده‌ای نه چندان دور و باز هم بر سر یک بزنگاه تاریخی که باید با این رژیم تعیین تکلیف شود، می‌تواند به این جنبش آسیبی مهلک رسانده و دورانی انقلابی را در گیج‌سری و ندانم کاریِ گزینشی‌، به شکستی بدتر از سال ۸۸ بکشاند .

این حکم که یک رژیم حکومتی «... مشروعیت خود را از دست داده است» بدین معنی است که قبلآ چنین «مشروعیتی» را داشته و سپس آن را از دست داده است، و اینکه قید شود «دیرزمانی» است که این امر رخداده موضوع اصلی را تغییرنمی دهد. حکم اصلی همان است که گفته شده :چنین مشروعیتی تا زمانی وجودداشته و سپس با ارتکاب سیاست ها و اعمالی همراه با سرکوب و کشتار و ... این مشروعیت به تدریج از دست رفته است. زمان ازدست رفتن آن نیز مصادف با زمان کشف واقعه از سوی نویسندگان است. «دیرزمانی است» اصطلاح ادبی است نه تاریخی و گنگ تر از آن است که موضوع مورد بحث را بیان کند. برای هر تعبیری مناسب است: پنج سال؟ بیست سال؟ یا چهل سال؟ نظر همه کس در آن جا می گیرد. آن که تا ۵ سال پیش هوادار جمهوری اسلامی بوده و از آن دفاع کرده نیز برحق خواهدبود.

ایمبری که در آن زمان با نشریه نشال جیوگرافی همکاری داشت وقتی از هجوم زیاد مردم به سقاخانه شیخ هادی مطلع می‌شود تصمیم می‌گیرد تا عکس‌هایی از حضور مردم گرفته و برای نشریه نشال جیوگرافی بفرستند که به نظر او مورد توجه مردم آمریکا قرار خواهد گرفت. ایمبری همراه با «ملوین سیمور» عضو دیگر هیئت نمایندگی آمریکا همراه با دوربین به سقاخانه شیخ هادی می‌رود. روحیه ماجراجو و بی‌مبالات او باعث می‌شود که اعتنایی به حساسیت عمومی نداشته باشد. سهل‌انگاری ایمبری و بی‌توجهی به اینکه حضور یک فرد غیرمسلمان در نزدیکی ماه محرم در یک مکان مذهبی و در شرایط وجود تنش بالا بین شیعیان و بهائی‌ها عملی بسیار مخاطره‌آمیز است، باعث شد تا جانش را از دست بدهد.

آن‌چه در ایران میگذرد، نشان تمام نمائی از ناممکن بودن بقاء سلطه اسلام سیاسی به شیوه ای است که در چهل سال گذشته وجه مشخصه جمهوری اسلامی بوده است. خود سران رژیم متوجه شده اند که در تداوم بکار گرفتن آن شیوه ها، از پَسِ مردم و قبول مطالبات و خواست‌هایشان بر نیامده اند. هیچ رژیم فوق دیکتاتوری و سوپر ارتجاع، نمیتواند به اتکاء صرف سرکوب و کشتار به حکومت خود ادامه بدهد، اگر قادر نباشد از نظر اقتصادی اقدامات و سیاست‌هائی را به نفع اقشاری از جامعه در دستور کار خود بگذارد.

برجام ذیل استراتژی‌های جمهوری اسلامی در هر مسیر هم که سیر کند، نمی‌تواند جنبه رهگشایی استراتژیک برای ایران داشته باشد. اصل مسئله، حکومتی است همه مسئله‌ساز که چون بختک به جان مردم ایران افتاده و با مستولی شدن بر کشور، هستی آن را بر باد داده و می‌دهد. با این همه اما، نفس پاگرفتن برجام از آنجا که می‌تواند موجب کاهش فشار تحریم‌ها بر کشور گردد، امکانی است مثبت که باید در آرزویش بود و برای از سرگیری‌اش هم کوششی پیگیرانه داشت. سخن از فشار تحریم‌هایی است که بسی بیشتر از تولید تنگناهایی بر رژیم حاکم، بر مردم و به ویژه تهیدستان وارد می‌شود و کمر آنان را شکسته و هر روز هم بیشتر می‌شکند.

شریعتی فرزند چنان زمان و روشنفکر چنان نسلی بود. شریعتی در نیمه راه شکوفایی از بین رفت (یا بردند، خدا دانا است) (فقط ۴۳ بهار از زندگیش گذشته بود). در کنار پدر، استاد محمد تقی شریعتی، با کانون نشر حقایق اسلامی آشنا و عضو آن شد و انجمن اسلامی دانش آموزان را بنیاد نهاد. در همان زمان همراه و همگام حرکات اعتراضی جامعه شد و به عضویت نهضت مقاومت ملی در آمد.

»  کمیسیون روابط خارجی پارلمان بلژیک با مجوز اولیه لایحه تبادل زندانی با ایران موافقت کرد
»  «شورای ملی تصمیم» ریشه در کفِ خیابان ها و زندان ها دارد
»  نگرشی دیگر به جداسازی سیاست از دین
»  آیا برگزاری انتخابات آزاد مجلس در ۱۴۰۲ ناممکن است
»  کرم جسد مومیائی از زباله دان تاریخ بیرون می آید!