برخی از دوستان نیز در جنگ اخیر، بر پیامدهاى ناخواسته و «مثبت» این جنگ تاکید دارند. از نظر آنان، باید در عمل از هر نیرویی که هژمونی آمریکا در جهان را به خطر اندازد، دفاع نمود. در این نگاه، گذار از یک نظام جهانی یک قطبی به یک نظام چند قطبی کمک زیادی به رشد نیروهای مترقی در دنیا خواهد نمود. حتی اگر این تئوری پذیرفته شود، آنچه که این دوستان در نظر نمی‌گیرند هزینه چنین چرخشی است. اول و قبل از هر چیز، هزاران نفر جان خود را در یک جنگ بی‌معنی از دست می‌دهند. دوم، این جنگ موجب گسترش ناسیونالیسم و شوونیسم در بسیاری از کشورها، به ویژه در اروپا شده است. سوم، این جنگ موجب انشقاق در میان نیروهای نه فقط سوسیالیست بلکه مترقی شده است. چهارم، تاکنون پیامدهای مستقیم چنین جنگی گسترش میلیتاریسم و نابودی تقریبا کامل جنبش صلح بوده است. پنجم، پیامدهای جانبی جنگ، گرانی، قحطی و مرگ هزاران نفر بیگناه که هیچ نقشی در این جنگ ندارند، است.

در آن سال‌ها مکالمات تلفنی از تلفن های عمومی در خیابان با خانه‌ها تماس می‌گرفتیم و قبل از ۳ دقیقه مکالمه را قطع می‌کردیم و تحلیل ما این بود که تا ۳ دقیقه نمی‌توانند به شماره تلفنی که تماس می‌گیریم دسترسی پیدا کنند بعدا مشخص شد که اشتباه بود و از لحظه تماس می‌توانند کنترل کنند. ساواک کنترل مکالمات تلفنی و قرار ها را ادامه داد تا با ضربه ۸ تیر ماه ۱۳۵۵ رفقا حمید اشرف و هم‌رزمانش جانباختند. از ۵ تیر ماه در کمیته مشترک ساواک شهربانی تهران سکوت حکمفرما بود و از بازجویی و شکنجه خبری نبود. بعد از ظهر ۸ تیر رسولی سربازجوی ساواک به سلولم آمد.

تا زمانی که اکثریت قریب به اتفاق جریانات سیاسی مخالف جمهوری اسلامی نتوانند این موانع خود ساخته را از میان بردارند و صرفنظر از همه تفاوت و اختلافات بزرگ و کوچک علیه جمهوری اسلامی همسو و همصدا شوند اعتماد توده های مردم را به خود جلب نمی کنند، نیروی رهبری کننده جنبش تولید نمی کنند و در خلاء رهبری، همه جنبش ها و اعتراضات یا محکوم به شکست اند یا در دام رهبری های ضد دموکراتیک می افتند! و آن که محکم سرجایش می ماند و ایران را به تباهی و حتی نابودی نزدیک تر و نزدیک تر می کند رژیم اسلامی است.

این روزها گویی در فرانسه بسر نمی بریم، چون پاریس دیگر آن پاریسی نیست که بود و فضای کشور، نه آن فضای چهل و اندی سال پیش. خوشبختانه روزهای یکشنبه همچنان زنگ کلیسای محله به گوش ما می رسد و از صدای مؤذن مسجد در این محله هنوز خبری نیست، و کلیسای زیبای «وال دو گراس» تبدیل به مسجد نشده است! چه باید کرد و گفت که از ماست که بر ماست و داستان هم در این کشور با میتران سوسیالیست عقده ای آغاز شد که خود را دانای مطلق می پنداشت و گوش به اندرز دیگران نداشت، و در کتابی هم نویسنده شرحش را به تفصیل آورده است که پاسخ آقای رئیس جمهور به کسی که این خطر را به او گوشزد می کرد چه بود.

میدان انقلاب دو سوی شمال و جنوب تهران را به هم پیوند می‌دهد. انگار تمامی راه‌ها سرآخر به رم ختم می‌شوند. در این محدوده‌ی از شهر بیش از هرجایی دانشگاه‌ها حضورشان اعلام می‌کنند. اکثر کلاس‌های کنکور و آموزشگاه‌های موسیقی نیز در همین محدوده جانمایی شده‌اند. سالن‌های تئاتر و سالن‌های سینما نیز حضورشان را در پهنه‌ای از همین میدان مغتنم می‌شمارند. جدای از این، کتابفروشی‌های میدان انقلاب در تمامی ایران حرف اول را می‌زنند. خرید و فروش انواع و اقسام نرم افزار یا سخت افزار کامپیوتری نیز به میدان انقلاب وجاهت ویژه‌ای می‌بخشد. شهروندان تهرانی میدان انقلاب را در عمل به محلی برای تولید محصولات فرهنگی بدل نموده‌اند. حتی در سرتاسر ایران این میدان را به چنین کارکردی می‌شناسند. در عین حال، قریب نیم قرن است که همیشه حرکت‌های اعتراضی مردم را با نام همین میدان به ثبت رسانده‌اند.

موضوع گفتار من در این جا تفاوت بین لائیسیزاسیون و سکولاریزاسیون، یا در بیانی دیگر لائیسیته و سکولاریسم، چون دو مقوله فلسفی -‌ سیاسی‌- اجتماعی است. این فرایند‌های اجتماعی، هر دو در غرب شکل گرفتند. هر دو نیز با اشتراک‌ها و اختلاف‌هایی، هم در مضمون و هم در شکل، خروج از سلطه دین در جوامع غربی را فراهم کردند.
میان لائیسیته و سکولاریزاسیون سه تفاوت عمده وجود دارند.

آنچه که پیداست ، مسله قدرت سیاسی دولتی در ایران به یک معضل اساسی تبدیل شده است . این معضل بیشتر از چندین طرف مورد مشاهده عینی است . از یک طرف جناح تمامیت خواه رژیم جمهوری اسلامی وجود دارد که بر این باور است که با یکد ست شدن قدرت سیاسی ، میتوان به معضلات اجتماعی مردم پایان داد و برای این منظور " جا دارد " مخالفین سکوت کنند و هیچی نگویند که دولت بتواند همه کارهایش را بر بستر این سکوت انجام دهد . نمایندگی این جناح ، بیت رهبری ، دولت ریسی و سپاه پاسداران قرار دارد که هم اینک تمامی قدرت را با زور و سرکوب در دست گرفته است . وضعیت نابسامان جامعه و فقر و فلاکت مردم از یک طرف و از طرف دیگر تشنجات جامعه چه در داخل و چه در خارج نشان بر آن هست که اقدامات غیراصولی سرکوبگرایانه و توتالیتر سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی این جناح بر معضلات جامعه افزوده و به اثبات رسانده که در حل مسایل جامعه ناتوان و نا کارامد است . در نتیجه باید بر وجود و کارکرد این جناح در خصوص حل معضلات و مسله قدرت سیاسی خط بطلان کشید.

کسانی که گمان می‌کند کشور در آن دوران چهارنعل به سوی توسعه می‌تاخت اما دخالت دیگران یا نادانی «روشنفکران» نگذاشت به هدف برسد، شاید نمی‌دانند که توسعه‌ی مصرف و پخش پول در یک جامعه‌ی توسعه‌ نیافته نمی‌تواند توسعه‌ی واقعی، یعنی جامعه‌ی صنعتی مدرن، بسازد. مشکل شاه در فهم منطق پیچیده‌ی توسعه و روش‌های آن بود. در مدت کوتاهی مصرف در ایران چنان بالا رفته بود و سفارش‌ها به خارج چنان کلان شده بود که کشتی‌هایی که بار به بندرهای ایران می‌آوردند، به علت نبودن زیرساخت‌های کافی برای تخلیه، ماه‌ها در بنادر می‌ماندند و از دولت غرامت‌ های سنگین میگرفتند.

متاسفانه در هنگامه بالا گرفتن اختلافات، همان‌طور که در انشعاب های قبلی نیز بارز بود، فضای بحث و گفتگوی دوستانه دموکراتیک که در میان ما چپ های لنینی همواره ضعیف بود، جایش را به جدل های بیهوده واتهام های بی پایه داد. به‌جای فورموله کردن اشتراکات و افتراقات و چاره جوئی برای حل درست اختلافات، همان روش‌های مرسوم گذشته به‌کار گرفته شد. انشعابی دیگر در سازمان اتفاق افتاد. گویا که سرنوشت محتوم ما، به‌مثابه فعالینی که نه در کشوری دموکراتیک و در متن مناسباتی دموکراتیک رشد و پرورش یافته بودیم و نه درک صحیحی از دموکراسی واهمیت آزادی های سیاسی و مدنی داشتیم، پیش گرفتن راه جدائی در پی بروز هر اختلاف نسبتا جدی بوده‌است.

در این سخنرانی بر زمینه‌های همگرائی جمهوریخواهان و ضرورت و اهمیت آن در شرائط کنونی و صف‌آرائی‌های سیاسی پیش‌رو تاکید شده و در بخش پایانی به سوالات در رابطه با بیانیه‌ی شش جریان جمهوریخواه پاسخ داده شده‌است

دوران شکل‌گیری قدرت نوین نیز ویژگی خود را دارد. دوران ما، دوران جهانی‌شدن و همگرائی است. نمونه موفق همگرائی دوران مدرن، اتحادیه اروپاست که سعی در گسترش دموکراسی و حاکمیت قانون، اجتناب از جنگ، مبارزه با فساد و اولیگارشی و پیشرفت موزون و پایدار در سراسر اروپا دارد. از اینرو، همه‌ی تاکتیک‌ها و استراتژی ما باید در جهت ایرانی متحد و نیرومند، با ارزش‌های منطبق با اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و میثاق‌های پیوست آن و برطرف کردن هر گونه تبعیض باشد.

باردیگر به همه راه کارگریها و همه هواداران آزادی و سوسیالیسم چهل سالگی راه کارگر را تبریک میگویم و آرزوهای شادمانه برایتان دارم. اینک که این کلمات را مینویسم چهره ها و خاطره ها و نامهاست که درمقابلم رژه میروند. میدانم برای تک تک شما نیز این چنین است. شما که با آنان زیسته اید ، زجر کشیده اید ، مبارزه کرده اید، رویاهایتان را تقسیم کرده اید ، نامهایشان را برگزیده اید و امیدها و آرزوهای آنان را برای نبرد نهایی در پرچم هایتان حک کرده اید. امید که دست در دست هم آینده را با امیدهای شادمانه و انسانی بسازیم و شاهد تحقق خواسته ها و آرزوهایمان باشیم.

در تاریخ معاصرمیهنمان، در آستانه ی مشروطیت وقتی پای پذیرش اندیشگی، فرهنگ و رفتارغرب به میان آمد، بخشی از روشنفکران سیاسی گفتند ظاهر و باطن و همه جوره ” از فرق سر تا نوک پا” باید غربی شویم و یا در حوزه سیاست به خاطر عقب ماندگی جامعه و مردم به ” استبداد و دیکتاتور منور”ی متمایل به غرب بسنده کنیم. سوی دیگر هنگامی که مارکسیسم سر از سرزمین مان در آورد دخیل بستن به مارکسیسم و سوسیالیسم و پسوند های دیگرش ازویژگی های بخش اعظم شیفتگان سیاسی شد.

ـ هر روز، یک یا دو نوبت در روز، دقیقاً و بدون پس و پیش، منظم، و در یک ساعتِ از قبل تعیین‌شده که به تناسب تراکم ترافیک انتخاب شده باشد، در نقاط شلوغ و متراکم خیابان ها، و در هر محل دیگری که این امکان وجود داشته باشد، به مدت شصت یا سی دقیقه در هر نوبت، بوق های ماشین ها، همزمان و همزبان، و حتی‌الامکان با یک ریتم معین ـ در صورتی که تداخل صدا ها مانع رعایت ریتم نشود ـ به صدا در بیایند.

حتی کاربرد کلمه « لائیسیته» بیش از آن چه به‌نظر می‌رسد چند صدائی است. به‌برکت آثار دانشگاهی و متون نوشته شده، تاریخ لائیسیته بهتر شناخته شده‌است. این ایده که هنگامی که دولت‌ها از مذهب مستقل‌اند، لائیک به شمار می‌روند و این‌که همه شهروندان، مذهب و اعتقاداتشان هرچه باشد رسماً با هم برابرند، به راه خود ادامه می‌دهد. برماست که همچون پژوهشگر و دانشگاهی نپذیریم که در چنان بحث های اجتماعی درگیر شویم، که هم‌چون شن‌های روان ما را به درون خود می‌کشد، و در مقابل، مفاهیم گوناگون لائیسیته را در کشور‌های مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم و آن‌ها را در مقایسه با غایتمندی‌های لائیک (که برابر است با آزادی وجدان و رد هرنوع تبعیض به‌دلائل دینی یا اعتقادی) ارزیابی کنیم و در جستجوی راه‌های نزدیک‌شدن، و حتی رسیدن به این غایت‌ها ( جدائی قدرت سیاسی ازاقتدار مذهبی؛ موقعیت داوری بی‌طرفانه دولت) باشیم.

آگاهان اقتصادی بر این باورند، که چنان چه دولت ها از ارزها و ابزار و سیستم‌ های مالی آنها ( به طور مثال سویئفت) به‌ عنوان سلاح و ابزار سیاسی علیه کشور یا کشورهایی استفاده کنند، دیر یا زود آن ارزها کاربرد و کیفیت خود را از دست می دهند. چرا که برخی از دولت ها از خود می پرسند: کشور بعدی چه کشوری است؟ رفتار دولت های یک دهه گذشته ایالات متحده آمریکا و بویژه دونالد ترامپ زنگ خطر را به صدا در آورده است، که آمریکا در جدال با هر کشور دیگری ممکن است از حربه تحریم به قصد ضربه زدن به اقتصاد آن کشور استفاده کند و هیچ کشوری ( چه غرب چه شرق و شمال و جنوب) نمی تواند با اطمینان خاطر خود را از تهدید ها و تحریم های آمریکا در امان ببیند.

ما انحلال سازمان در حزب توده را خیانت به فلسفه سیاسی تولد سازمان فدایی می دانستیم و نیز آن را خیانت به هزاران عضو و هوادار سازمان می دانستیم، که اکثریت کمیته مرکزی با مشورت کیانوری و به دستور شوروی درصدد آن بود که بدون هرگونه نظرخواهی از هزاران کادر، عضو و هواداران فعال سازمان، انحلال در حزب توده را عملی سازد که نه فقط با حقوق دموکراتیک اعضاء مغایر بود، بلکه لگدمال کردن حاصل کار بنیان گذاران سازمان و ده ها رهبر جان باخته سازمان بود که به امید شکل گیری چپ مستقل و مبارز و مرزبندی با نگرشی که دنباله رو روسیه شوروی در ایران دانسته می شد، و به همین دلیل به اعتبار چپ در انظار مردم و نیروهای ملی و آزادیخواه لطمات جبران ناپذیری زده بود مبارزه کرده بودند. ما آن سیاست را از جمله در خدمت تحکیم جمهوری اسلامی و تشویق آن به سرکوب هرچه بیشتر آزادی های به دست آمده از انقلاب می دانستیم.

صنعت پتروشیمی ظرفیت‌های رشد فراوانی دارد که هرگز جمهوری اسلامی نمی‌تواند در فضای آشوب‌زایی که فراهم می‌بیند، چنین ظرفیتی از تولید را تحقق ببخشد. چنان‌که این صنعت همواره در خصوص صادرات خود با تنگناهای ویژه‌ای هم دست به گریبان است. در پیدایی چنین تنگناهایی تحریم و خودتحریمی نقش نخست را ایفا می‌کند. اما پدیده‌ی تحریم فقط صادرات و فروش مواد پتروشیمایی را با مشکل مواجه نمی‌کند. بلکه در رشد کمی و کیفی آن هم عاملی منفی شمرده می‌شود. چنین فرآیندی حتی این صنعت را از دستیابی به تکنولوژی مدرن امروزی نیز بازمی‌دارد.

به نظر می‌رسد که جامعه ایران الان در حالت آشفتگی و شکل‌نیافتگی به سر می‌برد. ازاین‌رو در موقعیتی نیست که بتوان با ضریب اطمینان بالا ظرفیت دمکراسی در آن را دارای وضعیت خوب و تثبیت‌شده‌ای ارزیابی کرد. در این فضا نیاز به ترویج و تبلیغ کنش‌های مبتنی بر موازین اخلاقی و ارزش‌هایی وجود دارد که در کلیت خود "زندگی انسانی" و "زیست در حقیقت و راستی" را شکل می‌دهند و پشتوانه پیوندهای اجتماعی و همبستگی ملی هستند. بدون تثبیت این ارزش‌ها، ریسک‌های گذار به وضعیت متعادل بعد از فروپاشی جمهوری اسلامی افزایش می‌یابد.

در تظاهرات اخیر تمامی اقشار به اهمیت آزادی زندانیان پی برده اند. از این‌روهمواره این شعار از اصلی ترین شعارها در تمام تظاهرات است. زیرا ضرورت واهمیت زندانیان آزادشده در تقویت وامر سازماندهی را دریافته اند. در شرایط کنونی که حرکات اعتراصی روز بروز اوج می‌گیرد ازادی زندانیانی مانند نرگس محمدی ، نسرین ستوده ، هاشم خواستار، بهشتی لنگرودی ، زهرامحمدی ، کامران صمیمی ، مخمد نوریزاد وزینب جلالیان ودیگرزنذانیان مبارز تاثیر فوق العاده‌ای بر جنبش آزادی‌خوهی وعدالت خواهی خواهددااشت.

پايگاه اصلی رضاپهلوی، سلطنت  طلبان هستند. رضا پهلوی مدعی دموکراسی است و با پرچم دموکراسی به ميدان آمده است. اما دموکراسی متکی بر فرد نيست، بلکه پايه آن نيروهای دموکرات، احزاب سياسی و جامعه مدنی قدرتمند است. بارها از رضا پهلوی خواسته شده است که اگر واقعأ باورمند به دموکراسی است، حساب خود را از سلطنت طلبان جدا کند، رسمأ و علنأ از آن ها تبری جويد و در مقابل فرهنگ لمپنی بايستد. چرا که سلطنت طلبان نيروی دموکراسی نيستند. ولی او وقعی به اين خواست نگذاشته و هم چنان به اين نيرو متکی است. برای جريان های دموکراتيک، مبنای قضاوت عمل است نه ادعا. بهمين خاطر آن ها به رضاپهلوی اعتماد نمی کنند و ادعای دموکراسی خواهی او را زير سئوال می برند.

هوشیاری سیاسی و تسلیم نشدن به سیر خود بخودی اوضاع، نقش کلیدی دارد. اما این هوشیاری باید به "تئوری هوشیار" نیز متکی باشد. شاید در این رابطه است که روشنفکران طبقه بورژوازی"خودی"، درست در حالی که در این اوضاع در وصف و رثای "نویسنده"، که گویا کاری به سیاست و مبارزه طبقاتی ندارد و اگر هم حرفی داشته باشد، با "شعرش به ستیزه بر میخیزد"، میخواهند نظر جامعه را به کانون های "ناهوشیار" و مالامال از عقب ماندگی بچرخانند، در همان حال دارند نسبت به "حزب لنینی" و عواقب عمل هوشیار و به موقع، هشدار میدهند. این نکته، یعنی فعال شدن روشنفکران طبقه بورژوازی خودی و اخطار و "نکنید، نکنید"های آنان علیه تئوریهای "وارداتی" در رابطه با اوضاع در حال غلیان جامعه ایران، اصلا تصادفی نیست.

اگرچه بلوچها مظلوم ترین قربانی این رژیم هستند, اما طناب دار خون آشام جمهوری اسلامی مختص بلوچها نیست بلکه بقیه هموطنان از جمله "کودک مجرمان" نیز قربانی "عطش خون و جنون" جمهوری اسلامی می شوند. قریب به سه هفته پیش در مقاله ای تحت عنوان "عفو بین الملل: بلوچها در صدر جدول اعدام" نوشتم: معمولا اسم بلوچ و بلوچستان همواره مترادف است با ته جدول شاخص های گوناگون. اما بر اساس گزارش سازمان عفو بین الملل بلوچها صدرنشین جدول اعدام در ایران هستند. و این صدرنشینی مهلک و جان گیر همچنان ادامه دارد.

برنامه هسته ای ایران فقط مشکل آمریکا نیست بلکه به متحدان این کشور در منطقه به ویژه اسرائیل نیز مربوط می شود. این باور در واشنگتن وجود دارد که اسرائیل نمی تواند اجازه دهد دشمنی که موجودیتش را تهدید می کند به سلاح هسته ای دست یابد به ویژه که این دشمن، بارها متعهد به نابودی اسرائیل شده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند اسرائیل از نظر تاکتیکی توانایی حمله به تاسیسات هسته ای ایران را دارد ولی نابودی این تاسیسات هنوز به ضرورت راهبردی برای اسرائیل تبدیل نشده است.

با بررسی مختصر به گفته های سید علی خامنه ای، تشویش روانی و نا امیدی در چهره او منعکس است، و حرفهایش حاکی از فرار به جلوی و ندیدن و نشنیدن جامعه آبستن اعتلا و زایش جامعه ای دیگر است. اگر اعتقاد مردم به دین و انقلاب بیشتر شده است، پس چرا از برآمد اعتراضات مردم علیه سیاست های مخرب شما و دستگاه های تحت دستورات بیت رهبری که هر روز گسترده می شود را به حساب " دشمن" می گذارید؟ اکثریت مردم بیدار شدند. اما اقلیتی جیره خوار و عده ای هم گرفتار جهل و خرافات هسته مرکزی ترور و سرکوب را تشکیل می دهند.

»  چهار پرسش از رضا پهلوی!
»  بازار پر رونق رهبرانِ خودانگیخته در ایران
»  شهامت اخلاقی یا استیصال سیاسی- اخلاقی؟
»  و اما در باب پاره‌یی شعار های مردمی
»  چگونه می توان در سمت درست تاریخ ایستاد؟
»  شانزده سال زندان برای دو دانشجوی نخبه !
»  یورش نظامی به ایران، جایگزینی" نیست، وابستگی است"!
»  بهشتی که سوغاتش جهنم بود: گوادولوپ
»  رضا پهلوی در پی دوختن ردای شاهی با بهره کشی از خون ستمدیدگان کف خیابان‌ها و زیر آوار است
»  نکاتی در مورد پیام رضا پهلوی
»  خاوران؛ سمبل جنبش دادخواهی مردم ایران است!
»  شهامت اخلاقی در برخورد با پیام آقای رضا پهلوی شهامت اخلاقی یک فعال سیاسی چیست؟
»  نادیده گرفتن حقوق بازداشت شدگان آبادانی
»  اپوزیسیون مبادی اخلاق و بامرام
»  ایران جوشان در آئینه آبادان ویران
»  نیرنگ و فریب در «سلام فرمانده» و «درود مادر سرزمینم»
»  اپوزیسیون ومشکلِ تورم«خود رهبر پنداری»
»  تنگنای همبستگی*