پس از انقلابهای موفقیت آمیز تونس و مصر و پس از سرنگونی بن علی و مبارک ، و براه افتادن قیامهای مردمی در کشورهای دیگرعربی که به نوبه خود خواستار تغییر در نظام های سیاسی موجود هستند، این پرسش در بین مردم عرب مطرح شده است، که آینده نظامهای سیاسی عربی چگونه خواهد بود وآیا امکان دستیابی به رؤیای یک جامعه دموکراسی و آزاد قابل تصور است؟

یکی از آخرین کشورهائی که از شورش های اعراب بر کنار مانده بود، به نوبه خود به خروش آمد. در شرایطی که در کمال بی تفاوتی دولت های درگیر علیه جنایت های رژیم لیبی، سرکوب در بحرین ادامه دارد؛ در حالی که مشهود است که راه حلی در باره یمن پیدا نشده؛ در حالی که تظاهرات در اردن، فزونی گرفته و تندتر می شوند؛ جنبش اعتراضی سوریه را نیز فراگرفت. نه فقط شهر درعا، واقع در جنوب کشور با ناآرامی های شدید روبروست، بلکه دامنه تنش ها به شهرهای مختلف کشور نیز رسیده و ده ها نفرکشته شده اند.

خیزش در لیبی، به راحتی نمی تواند به یک انقلاب سراسری و سرنگونی رژیم قذافی بیانجامد! بنا بر این دخالت غرب از معترضین لیبی و مخالفان معمر قذافی، در نهایت به یک جنگ داخلی تمام عیار منجر خواهد شد! جنگی که بحرانی دراز مدت و طولانی را در پی خواهد داشت! بحرانی که چون باتلاقی مخوف، در مقابل نیروهای غربی، به ویژه ایالات متحده امریکا، فرانسه و انگلیس دهان خواهد گشود و آنان را بدان سمت و سو خواهد راند که بر خلاف ادعاهای خود، دست به دامن ناتو و نیروهای پیاده نظام خود خواهند شد!

اتفاقی عجيب، چند ساعتی پيش از تظاهراتی که اعلام شده بود وسيع و گسترده خواهد بود، ممنوعيت و سپس اجازه‏ی انتشار به روزنامه‏ای متعلق به پسرعموی رئيس حکومت سوريه، ناظران را در مقابل اين سئوال قرار داد که آيا پرزيدنت بشار الاسد هنوز قدرتی برای اعمال کردن در کشورش دارد ؟

به نظر نگارنده، مردمان در بند این کشورها که بطور پیوسته "تزارهای" خود را یکی بعد از دیگری سرنگون ساخته و یا موقعیت آنها را به زیر سئوال میکشند در تحلیل نهائی برندگان اصلی این انقلابات خواهند بود به شرط اینکه در این کشورها نیروهای چپ عام (نیروهای "سوسیال" و نیروهای "ناسیونال") با گسترش و رشد همدلی، هم زبانی و بالاخره همبستگی در صفوف خود بتوانند به عنوان چالشگران ارگانیک این جنبش ها مسئولیت و وظیفه ی تاریخی خود را نسبت به آرمانهای توده های مردم در جهت استقرار استقلال، آزادی و عدالت اجتماعی به نحو احسن به مورد اجرا گذارند.

سرنگونی مبارک به آرامی اوضاع مصر منجرنشد. ارتش امیدواربود، با خلع ید از مبارک وبی اعتباری برخی چهره های شاخص رژیم دیکتاتوری وهمچنین با وعده هایی اوضاع روبه آرامی گذارد. برغم این اما، همه فراخوان ارتش برای بردباری وصبروبازگشت مردم به سرکار وزندگی روزمره، ثمری به بار نیاورد و ممنوعیت تجمع واقدامات پلیسی – نظامی ناکارآمد شد.

زمانی که قذافی تهديد می کند می آئيم، می گيريم، اطاق به اطاق و گنجه به گنجه پيدايتان می کنيم و رحم نمی کنيم، در اينگونه شرايط چه برخورد ديگری می توان داشت؟ اگر راه حل ديگری برای جلوگيری از يک کشتار وسيع مردم بی دفاع وجود داشت می بايد مسلما بررسی می کرديم ولی در زمانی که اينچنين آلترناتيوی وجود ندارد. قطعنامه 1973 شورای امنيت و اقدام کنونی غرب در جهت اجرای مفاد قطعنامه بايد مورد تاييد مشروط ما باشد.

«به نظر من، در تصویر کلی‌تر، این حمله به معنای خیزش موج تازه‌ای از امپریالیسم است که بر اساس آن، قدرت‌های غربی، از جمله اروپا، کوشش خواهند کرد تا نفوذ گذشتهٔ امپراتوری خود را احیاء کنند. آنها ممکن است از «امپراتوری» خواندن آن خودداری کنند، همان طور که بعد از ۱۹۱۹ آن را نه «امپراتوری» بلکه نظام «تحت‌الحمایگی» خواندند. هدف آنها این بار اعمال کنترل مستقیم بر کشورها و اداره کردن آنها از طریق سازمان ملل یا «ناتو» است. و این چیزی جز پیدایش مجدد نظام اداره مستقیم کشورها توسط قدرت های غربی نیست…..»

مصر نمونه ای به همتا است هم در خاورمیانه و هم در آفریقا. چرا که این کشور یکی از فقیرترین کشورهای منطقه نبود. علاوه بر آن، بخش بزرگی از مردم مصر باسواد می باشند و درصد بالایی نیز از تحصیلات دانشگاهی برخوردارند. سیستم اینترنت و موبایل نیز در این کشور به طور چشمگیری پیشرفته بود. البته که همه ی این پیشرفت ها نیز عاملی بودند برای موفقیت انقلاب مصر. این شرایط منحصر به مصر نمی شود و کشورهای دیگری نیز شرایط مهم شورش در مصر را نیز دارا می باشند: افزایش روزافزون قیمت روغن غذایی، غلات، شکر، برنج، کوتاه سخن، نان و معاش روزانه.

کنگره‌ی امسالِ «جد و جهد» (مبارزه)٬ سازمان گرایش بین‌المللی مارکسیستی در پاکستان٬ موفق‌ترین کنگره‌ی تابحال این سازمان بود و بیشترین تعداد حاضرین را داشت. این کنفرانس رویدادی ویژه بود چرا که با ۳۰امین سالگرد بنیانگذاری «جد و جهد» همگام می‌شد. «جد و جهد» در این دوره از چند رفیق اندک به سازمانی بزرگ با ریشه‌هایی عمیق در سراسر پاکستان بدل شده است.

وقتی که دیوید کامرون توافق اتحادیه ی اروپا را به ساده گی نقض کرد و اوایل مارس جاری برای سفر به مصر و مذاکره با اپوزیسیون لیبرال از کاترین اشتون پیشی گرفت ،همه گان دریافتند که اعضای اتحادیه ی اروپا برای حل مشکلات ناشی از بحران اقتصادی و کسری بودجه ی خود هر یک در جست و جوی کسب بیش ترین منافع از قبل انقلاب های جاری آفریقا و آسیا هستند .دست پیش گرفتن دولت محافظه کار فرانسه برای حمله هوایی به لیبی در همین راستا تعریف می شود .

جنبشهای آزادیبخشی که اخیرا در کشورهای آسیایی و آفریقایی بپا خواسته و نگاه متفاوتی که کشورهای پیشرفته غربی به این جنبشها و حکومتهای مستقر دارند ، موجب گردیده که جنبشهای چنین کشورهایی نیز ماهیت دموکراسی خواهی کشورهای غرب را بهتر بشناسند و در آینده به مبارزاتی که در مقابل حکومتهای مستبد و مستقر خود دارند و اینکه چه رابطه ای باید با غرب داشته باشند ، بیشتر بیاندیشید .

هرچند که هراس از مهاجرت گسترده از طریق لیبی، اتحادیه اروپا را فراگرفته، توجه ایالات متحده عمدتا به تاثیرات بیداری اعراب بر نظم منطقه ای معطوف شده است. آمریکائیان از پیامدهای سقوط حسنی مبارک، رکن سیاست آنان در منطقه نگرانند ، خواه در باره پرونده ایران باشد و خواه درباره کشمکش اسرائیل-اعراب. اما، شاید فوران افکار عمومی که نسبت به فاجعه فلسطینیان حساس است، کلیه این محاسبات را برهم بزند .

شورش مصر با بر هم زدن همه پیش بینی ها، تحت تاثیر و هدایت ائتلاف نیرو های عمدتا لائیک* و دموکرات (حزب ها، انجمن ها، شبکه های اینترنتی) میسر شد. سازمان هائی که در حوزه جنبش اسلامی قرار دارند یا اعضای آن ها به صورت فردی در این جنبش شرکت کردند، ولی سهم آنان با تشکلاتی که پیش از آغاز قیام اهمیت چندانی نداشتند برابر بود یا همچنین با گروه هائی که بیشتر شبیه جریان مخالفان اروپای شرقی سال 1989 بودند تا احزاب توده ای انقلابی پیشتاز و بازیگران سنتی انقلاب های اجتماعی.

باید دید که طرح اتحادیه عرب و کشورهای غربی برای ایجاد منطقه “پرواز ممنوع”، که در دهه نود در عراق اجرا شد، به کجا می انجامد. در واقع اکنون بهار عربی در شن زارهای لیبی به خون نشسته است، اما با این همه، موج بلند دموکراسی همچنان پتانسیل ویژه خود را دارد و دروازه های کشورهای خاورمیانه را یک به یک می کوبد و شکست یا پیروزی مردم لیبی فقط می تواند این فرآیند را کنُد یا تسریع کند. کندی این فرآیند این روزها در الجزایر قابل مشاهده است، اما از سوی دیگر، انقلاب دموکراتیک مردم یمن را می بینیم که روز به روز توده ای تر می شود و در آستانه پیروزی بر علی عبدالله صالح ـ با سی و دو سال سابقه ریاست جمهوری ـ است.

اگر معمر قذافی بتواند مخالفان خود را سرکوب کرده و شکست بدهد رژیم‌های دیکتاتوری دیگر از این نمونه سرمشق خواهند گرفت و عدم دخالت فعال آمریکا در شرایط فعلی باعث خواهد شد که در آینده بهای سنگین‌تری برای مقابله با پیامدهای آن بپردازد. در مقابل اگر حکومت معمر قذافی سرنگون شود موضع میانه‌روها و طرفداران دموکراسی در کل منطقه تقویت خواهد شد و برخلاف تبلیغات حکومت ایران ثابت خواهد شد که هدف قیام‌های فعلی در منطقه فقط رژیم‌های متحد آمریکا نیست.

زنان عرب بار دیگر نشان داده‌اند که زنان نقشی تعیین‌کننده در رویدادهای انقلابی بازی می‌کنند. زنان در مصر شرکتی فعالانه در انقلاب داشته‌اند٬ همان‌طور که نقشی فعالانه در جنبش اعتصابی چند سال پیش داشتند و در چندین مورد به مردان فشار آوردند تا به اعتصاب‌ها بپیوندند.

تا بحال ناظرین متعددی٬ هم از راست و هم از چپ٬ موج انقلابی که جهان عرب را فرا گرفته است با فروپاشی بلوک شرق در سال‌های آخر دهه‌ی ۸۰ مقایسه کرده‌اند. نکات صحیح بسیاری در این مقایسه هست. نکته‌ی جالب‌تر اما این است که این موجِ انقلابی٬ که پس از رویدادهای تاریخی دیگری در چند سال گذشته می‌آید٬‌ به روشنی پایان دوره‌ای است که پس از آن رویدادها آغاز شده بود؛ صحیح‌تر اگر بگوییم پایان قاطع توهم وجود چنین دوره‌ای است که در واقع هرگز وجود نداشت.

بموازات علل سیاسی ونفرت از قشر فسیل شده ی حاکمانی که دهها سال بدون هیچ تغییری سلطه خود را ادامه داده اند، علل اقتصادی -اجتماعی نیزنقش تعیین کننده ای درزمینه سازی شرایط مادی جنبش جوانان دارد. بویژه در تونس و مصر وهمچنین در کشورهایی نظیر مراکش که نارامی درمراحل اولیه اش قراردارد مسائل اجتماعی نقش داشته ودارند.

پنج‏شنبه، پيش از آخرين ظاهر شدنِِ رئيس جمهورِ پيشين در تلويزيون «جمال پدرش را قانع کرد که آخرين تلاش‏اش را بکند، يعنی اعلامِ اصلاحات و سپردنِ قدرت به عمر سليمان»، که معرفی او به عنوانِ معاون رئيس جمهور جمعيت را اقناع نکرده بود. «ديگرانی بودند که پيشنهاد لحنی آشتی‏جويانه‏تر و احساسی‏تر کرده بودند، اما جمال موافق اين نظر نبود. در نتيجه، سخنرانی بر خشم مردم هر چه بيشتر افزود ... تلاشی که انجام شد، به شکست انجاميد ... رئيس جمهور سرنگون شد.»

واقعیت این است که در ایران، امروزه نیز، هنوز یک اپوزیسیون قدرتمند که از رژیم جمهوری اسلامی، جریان های متعلق به نظام پیشین سلطنت و قدرت های امپریالیستی مستقل باشد و در میان فعالین و گروه های دمکرات از جریانات ملی – دمکرات گرفته تا انواع طیف های سوسیالیستی به اتحاد عمل گسترده و اتخاذ استراتژی و تاکتیک های مؤثر مبارزاتی دست یافته، قادر به ارائه پلاتفرمها و برنامه های اقتصادی/ اجتماعی برای ایجاد یک جامعۀ دمکراتیک باشد، شکل نگرفته است.

دو سند زیر "بیانیه تأسیس فدراسیون اتحادیه های كارگری مصر" و "بیانیه فعالین مستقل اتحادیه های كارگری" از اسناد مهم جنبش كارگری مصر در انقلاب حاضر هستند. جنبش كارگری عمدا در اخبار بین المللی از مدیای رسمی قلم گرفته شد كه البرداعی و اخوان المسلمین جایگاه مناسب خود را، از نظر آنها، بیابند. اما همچنانكه این دو سند اشاره می كنند، جنبش كارگری با اعتراضات و مطالبات خود و مشخصا در دو سال قبل از این اعتراضات، راه را برای اعتراضات خیابانی هموار كرده بود.

فرق جنبش سبز ایران با جنبش‌های تونس، مصر، لیبی، یمن و حتی اردن آن است که آن جنبش‌ها را باید «عصیان» نامید که بدون برنامه و بدون داشتن چشم‌انداز آغاز شدند و هر چند توانستند این‌جا و آ«‌جا دیکتاتورها را سرنگون کنند، اما هنوز چشم‌انداز روشنی از فردا ندارند. به‌همین دلیل نیز چه در تونس، و چه در مصر، ارتش هم‌چنان قدرت را در دست دارد و می‌خواهد مسیر آینده ساختار سیاسی این کشورها را تعیین کند و در این رابطه از پشتیبانی غرب برخوردار است.

با حمله به لائیسیته و به دست آوردهای اجتماعی شورای ملی مقاومت جمهوری فرانسه، نیکلا سرکوزی بنحو روشنی در باره سیاست تخریب مدل جمهوریت موضع گرفت.
پنجشنبه سوم مارس ۲۰۱۱، به هنگامی که در بازدید از شهرستان پویی-اون-ولئی بود، او با سخنان زیر آخرین گام را برداشت : «مسیحیت، یک میراث شکوهند از تمدن و فرهنگ را برای ما به جا گذاشته است، فرانسه ای که ما دوست داریم، فرانسه ای که به آن افتخار می کنیم، فرانسه ای که ریشه دارد.»