تصویری که این روزها از بزرگترین آوارگی دسته‎جمعی دهه‎های اخیر از مقابل چشمان ما می‎گذرد، تصویری نیست که به این زودی‎ها از ذهن تاریخ و تماشاگرانش پاک شود؛ تصویر پسربچه کوچکی که آب تلخ دریا پیکر تسلیمش را سرد به ساحل نشانده، تصویر ۷۱ نفری که فشرده در هم در کامیونی میانه مهاجرت نافرجام هوا کم آوردند و خفه شدند، تصویر درماندگانی که مانند حیوان‎هایی در آغل تغذیه می‎شوند؛ تصویر اشک‎ها و دردها و مرگ‎های مکرر.
سرگذشت و سرنوشت این روزهای پناهجویان جنگ‎زده خاورمیانه‎ای سرگردان در اروپا، فراتر از یک اتفاق است و عمیق‎تر از «صرفا» یک فاجعه انسانی.

نکته پر اهمیت دیگر در این همایش پرداختن به موضوع جدیدی بود که خشونت های دیجیتالی نام گرفت. خشونتی که از طریق فیس بوک، اس ام اس و اینستاگرام توسط مردان بکار برده می شود و زنانی را قربانی نوع جدیدی از خشونت می سازد.
در هفته ای که گذشت، در روزهای شش تا نهم سپتامبر در دانشگاه کوئینز در شهر بلفاست (ایرلند شمالی) یک کنفرانس وسیع و پراهمیت اروپائی بقصد بررسی چگونگی مقابله با خشونت خانگی برگزارشد.

هر نوع انقلاب یا دگرگونی اجتماعی رادیکال همواره سرشار از تناقض است، و این بخشی از تجربه‌ی انسانی است. آن‌طور ‌که آلمانی‌ها دوست دارند بگویند، جایی که نور هست سایه نیز هست و جایی که سایه هست نور نیز وجود دارد. با این حال، کسانی ــ ازجمله بسیاری از چپ‌های ضدِ استالینیسم ــ که گناهِ فرجام انقلاب روسیه را تنها به گردن تحریم و تجاوز و محاصره‌ی امپریالیستی می‌اندازند، اشتباه خیلی بزرگی مرتکب می‌شوند. ژاکوبن‌های لیبرال نیز برای توجیه ترورشان به همین دلایل متوسل مي‌شدند. اما چنین استدلال‌هایی ناکافی است، همچنان که استدلال‌های متكي به عقب‌ماندگی اقتصادی روسیه نیز کافی نیست. نقدِ مورد نظر باید با انتقاد از خودِ بی‌رحمانه‌ای از سوی چپِ مارکسیستی همراه باشد که چرا کار به یک استالین یا یک مائو و امثال آن‌ها کشید.

اما یک نکتهٔ عمومی‌تر نیز وجود دارد. وقتی شما در وضعیتی هستید که ارتش در مقابل یک جنبش اجتماعی، مثل حزب تودهٔ ایران، قرار دارد، این جنبش می‌تواند اعتصابات و تظاهراتی را سازمان دهد. اما وقتی کار به رویارویی با ارتش بکشد، این جنبش اجتماعی هرقدر هم حمایت توده‌ای داشته باشد، باز ارتش پیروز خواهد شد. ما نمونهٔ این را در ایران، در شیلی، و در اندونزی دیده‌ایم. بنابراین، اگر حزب دست به یک مقاومت واقعی و فعال می‌زد، تنها با شکست مواجه می‌شد، شکستی که به‌نظر من بسیار خونین می‌بود.

بحران های عمیق سیاسی ، درمورد کشورهائی با سیستم های خود کامه سفت و سخت ، اجتناب ناپذیر هستند. پیش بینی من این است که در قزاقستان، تاجیکستان، اوزبکستان و ترکمنستان، ما با « انقلابات » مواجه خواهیم بود، نه از نوع انقلاباتی از جنس انقلابات رنگی و یا انقلاباتی که ضرورتا به دموکراسی منتهی میشوند . بحران سیاسی عمیق در روسیه نیز گریز ناپذیر است. ولی در چشم اندازی طولانی تر ، من بر این باورم که دموکراسی در همه جا پیروز خواهد شد ، چرا که دموکراسی ، عنصر ضروری از مدرنیته است. باید گفت که گذر به دموکراسی در کشورهای غربی نیز راه آسانی نداشته است.