نیمه شب پاییزی. هواپیما آماده برخاستن از باند فرودگاه است. کنار پنجره نشسته‌ام. وقتی که هواپیما از زمین جدا می‌شود و کمی اوج می‌گیرد تهران و بخشی از جاده کرج را می‌بینم. غرق نور است. نمی‌دانم چرا هر وقت که از توی هواپیما شب‌های تهران را می‌بینم، حس متضادی دارم. شهری که دوستش ندارم، اما با جدا شدن یا دور شدن از آن، آن هم در وضعیتی که غرق نور است، احساس می‌کنم که چقدر در این شهر خاطره دارم که با رفتنم جا می‌گذارم. آن وقت حسی درونم می‌جوشد که متفاوت است و در این لحظات است که احساس می‌کنم می‌توانم تهران را دوست داشته باشم، آن هم شب‌هایش را.

زنده یاد مهرانگیز دولتشاهی از سوی پدر وابسته به قاجاریه و از سوی مادر وابسته به خانواده ی هدایت است و خواهر زاده صادق هدایت، و بنیانگذار جمعیت راه نو. از نخستین فعالان حقوق زن در ایران بود، سه دوره نماینده مجلس شورای ملی، و نخستین سفیر زن در ایران می بود. پس از انقلاب اسلامی در پاریس اقامت کرد و با همکاری محمد جعفر محجوب و فرخ غفاری و تنی چند، انجمن فرهنگی ایران را بنیاد نهاد.

بدون تردید در سراسر جهان پیشروی های چشمگیری در مورد کسب حقوق مدنی زنان چه در حوزۀ زندگی فردی و چه در قلمرو اجتماعی صورت گرفته است. زنان از طرفی پیروزمندانه موفق شده اند که حضور خود را بمثابۀ نمایندگان مردم در مجالس ملی و هئیت های نمایندگی شهر و روستا تثبیت کند و از طرف دیگر توانسته اند بوسیلۀ برگه های رای مسیر سیاسی، اجتماعی جامعه ای که در آن زندگی میکنند را تغییر دهند.

پروین دولت‌آبادی (۱۳۰۳ اصفهان- ۱۳۸۷ تهران)، مربی، ادیب و شاعر نام‌آشنا که در دو حوزه شعر کلاسیک بزرگ‌سالان و شعر کودکان فعالیت می‌کرد، یکی از مفاخر یک قرن گذشته ایران بود. مهم‌ترین خصوصیت پروین دولت‌آبادی، استعداد ادبی کم‌نظیرش همراه با تواضع مثال‌زدنی‌اش بود که از او زنی ادیب و شاخص ساخته بود. پروین مانند همه بزرگان و مفاخر، یک صورت بیرونی داشت و یک صورت درونی. صورت بیرونی و رسمی همین است که بیان شد، اما صورت درونی پروین دولت‌آبادی هنوز به آن اندازه و مقدار که باید، آشکار نشده است.

پس از بازگشت بارها از من پرسیده‌اند که این آقایان به ما چه گفته‌اند. همان حرفهای معمولی. در حالی‌که در ایران دو نوع پدرسالار وجود دارد: بی پروایان، یعنی رهبران مذهبی چون طالقانی که در جواب سؤال ما مربوط به حقوق زن خیلی ساده می‌گفتند: "اولین حق زن داشتن همسر و دومی مادر شدن است" و تاکتیک‌چی‌ها همچون نخست وزیر بازرگان، که در اساس "البته" که موافق برابرحقوقی است، ولی مشخصاً در هیچ موردی جواب سرراست نمی دهد و بیشتر با اشتیاق به "تفاوت‌های طبیعی" اشاره می کند: "مرد و زن مکمل هم‌اند". طنین این حرف در تهران همانست که در بن (م: پایتخت آنزمان آلمان غربی)

رویکرد “حق محوری” و یا “حقوق بشری”، رویکردی است که بر اساس به رسمیت شناختن حقوق انسانی و کرامت انسانی است. شان و کرامت انسانی، حق طبیعی و ذاتی هر فردی است و نقش محوری در گفتمان حقوق بشر دارد. اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و میثاق‌ها و پیمان نامه‌های متعاقب آن از جمله میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، ضامن و حافظ رویکرد “حق محوری”، “انسان محوری” و “توسعه اجتماعی حق مدار” است.