جمهوری مهاباد مجموعه تلاش های روشنفکران کرد بود که به نوعی قابل توجه منافع کردها تامین شود و یا عناصر کردی مورد نظر در یک حکومت کردی قرار بگیرد و هرچند که این تلاش و حرکت موفق نبود تا در سیستم قدیمی و سنتی " شیخ - اقا – سید " نوعی جانشینی صورت بگیرد و به نوعی سیستمی مدرن تر پدید اید .

کسی که صحبت از طرفداری از نظام دمکراسی می نمايد، بايد قبول داشته باشد که افراد جامعه چون يکسان نمی انديشند و در باره بسياری از مسائل سياسی و اجتماعی نظرات و عقايد متفاوتی را مطرح خواهند کرد، بايد روابط و ضوابط دمکراتيک بر جامعه حاکم گردد، تا تمام دگرانديشان بتوانند نظرات و عقايد خود را طرح و تبليغ نمايند!

شیدان وثیق از نسل مهاجران ایرانی است كه در اوج نضجگیری اندیشه چپ، جانب این اندیشه را گرفت. وثیق از سالها قبل مقیم فرانسه است. با او به مناسبت سالگرد مرگ نیكیتا خروشچف درباره اقدامات و عملكرد خروشچف گفتوگو كردیم. او كه در روزگار جوانی منتقد خروشچف بود و انشعاب بزرگ چین و شوروی را مطلوب میدانست، در این گفتوگو از دلایل نگاه دیروز خود میگوید و البته از نگاه امروزی خود به آن رویداد.

· تعطیل مجلس دوم، و حوادثی که پس از آن در کشور ما اتفاق افتاد، آغاز جنگ جهانی اوّل، مداخلات دو کشور خارجی در ایران، بی ثباتی و بی امنیتی اجتماعی، به تقلیل یافتن و محدود شدن کمی و کیفی این خواست ها منجر شد و خواستِ ایجاد حکومت مقتدر مرکزی و "تجدّد" به مهم ترین خواست های سیاسی مبدل گردید. دموکراسیِ کم رنگی که مبانی آن روز به روز در جریان گسترش مشروطیّت تقلیل می یافت، به کنار نهاده شد و "آزادی" در راه حفظ استقلال ایران و ایجاد حکومت مقتدر مرکزی مدت ها پیش از آنکه سردار سپه قدرت سیاسی را به دست بگیرد، قربانی شد. سردار سپه، رضاشاه بعدی، زمانی از راه رسید که ایران، خسته از همه ی اُفت و خیزها تشنه ی امنیت و آرزومند یک حکومت مقتدر مرکزی بود. او قهرمان توانمند و مقتدر مشروطیّتی بود که دموکراسی در آن، در پای درخت استقلال و اقتدار ایران قربانی شده بود. او دو خواست مهم مشروطیّت ایران، یعنی ایجاد حکومت مقتدر مرکزی و مدرن ساختن جامعه ی سنّتی عقب مانده را با همه ی تناقضاتی که در مدرنیسم و تجدّد ایرانی وجود داشت ... در برنامه ی کار خود قرار داد و در ظرف 20 سال چهره ی جامعه ی ایران را دگرگون ساخت