1. از عنوان این وجیزه پیداست که در این مجال بر آنم به بهانه ی جنبش دانشجویان منتقد غربی در سال 1968 و در پرتو آن حرکت گسترده که از سویه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فکری و فرهنگی تاثیر پذیرفت و تاثیر گذاشت، به جنبش لیبرال دانشجویی ایران نیز نگاهی بیندازم و به واکاوی و نقد آن که از تیر 78 آغاز نمادین خود را جشن گرفت، دست یازم و البته از در توضیح بیشتر این گونه برآیم که اطلاق صفت لیبرال برای جنبش دانشجویی ایران نه از سر تسامح فکری یا تعصب لیبرالی این قلم، بلکه با دریافت نشانه هایی ست که به شایستگی این صفت را به آن موصوف منسوب می کند. در واقع سعی دارم با اتّخاذ رویکردی ساختاری به موانع پیش روی دانشجویان ایرانی در ایجاد و گسترش دموکراسی لیبرال و و در چنین سامان تحلیلی، فرق فارق آن با جنبش پسا ساختاری دانشجویان غربی را نشان داده و قیاس این دو حرکت را قیاسی نه از سر تدقیق فکری، بلکه ناشی از کاهلی معرفتی بدانم.
2. شصت و هشتی ها از جنس و جنم ما هفتاد و هشتی ها نبودند، زیرا فرانسه ، آلمان و آمریکای آن روزگار هم درگیر آن دسته از مشکلاتی که ما در گیر آنیم نبودند. مشکلاتی ابتدایی برای استقرار و تحکیم دموکراسی که در آن سامان، مدت ها بود حل و فصل گشته بود که گرچه شاید دموکراسی ژرمن ها جوان بود و یا ژنرال دوگل، متهم به دیکتاتوری، اما حداقل کسی در صلاحیت دموکراسی برای رسیدن به زیستی بهتر شک نمی کرد و تنها در قالب این سیستم بود که اختلاف ها مطرح شده و مورد چالش قرار می گرفتند. به عبارتی دیگر، قاعده ی بازی را همه پذیرفته بودند و بر سر اصل آن دعوایی نداشتند بلکه در راه رسیدن به هدف بود که راه های متفاوتی پیشنهاد می کردند که مگر نه این که عمود خیمه ی دموکراسی، "تفاوت" است؟ درواقع، دانشجویان شصت و هشتی با ساختاری رو به رو بودند که اجازه ی دگر اندیشی و دگر باشی را به آنان می داد و البته با تحمیل میمون و مبارک نظم دموکراتیکش، اجازه ی ساختارشکنی را تا به آن جایی به آنان عرضه می داشت که دموکراسی فرو نپاشد. از این روست که به درستی مطرح می شود که جنبش شصت و هشت بیشتر از آن که صبغه ی سیاسی داشته باشد، رهیافتی فکری- فرهنگی دارد. اندیشه ای که جامعه را آزادتر و رهاتر از آن چه می بود، می خواست و با سعی در کنارزدن فرهنگ مسلط به توسعه ی افق هایی تازه برای دگربودن می اندیشید. در واقع، دانشجویان سوربن بیشتر از آن که علیه ژنرال دوگل بشورند علیه فرهنگ مسلط شوریدند. فرهنگ مسلطی که دوگل فقط نماینده ی آن بود.
3. و اما در این دیار بر سر اصل ماجرا بحث است. اگر دانشجویان شصت و هشتی در سایه ی سامانی دموکراتیک، با فرهنگ "حاشیه" ی خود به جنگ فرهنگی رفتند که در "متن" قرار داشت و بالتبع، ناخواسته یا نادانسته در تحکیم دموکراسی کوشیدند، دانشجویان هفتاد و هشتی با فرهنگ دموکراتیک خود به نبرد با سیاستی نادموکراتیک برخاستند و دقیقا به همین دلیل است که طبقه ی بورژوا در غرب از در همراهی با جنبش شصت و هشت بر نمی آید و بر عکس، آمال دانشجوی هفتاد و هشتی، مرکز تجمیع آمال قشرهای متفاوت اجتماعی و البته با سویه های متفاوت نیاز های این طبقات قرار می گیرد. تفاوتی که می تواند در پناه نظمی لیبرال دموکراتیک، مشروعیت یافته و شناسایی شود تا اینکه قرار شود به واسطه ی سیاستی سیّاس مورد سرکوب قرار بگیرد.سیاستی که حوزه ی اعمالی خود را آن چنان گسترده کرده است که خصوصی ترین کنش های ما، از نوشیدن، پوشیدن، بوسیدن و...تا عمومی ترین کنش های ما از قبیل اعتراض، انتقاد، اجتماع و... را در بر نگاه توتالیتر خود گرفته است که باز هم به همین دلیل است که جنبش شصت و هشتی ها با -تمام گستردگی اش- اصلا هزینه ای آن چنان نداشت که اعتراض هفتاد و هشتی ها، که اگر دانشجویان غربی به نافرمانی پرداختند، حداقل های وجود داشت که این اعتراض را بپذیرد و به رغم گلوگیری اش آن را هضم کند، اما در این کشور آن حداقل ها، به دلیل مشکلات ساختاری ای که وجود دارد، بروز و ظهور ندارند.
4. در اینجاست که دانشجوی ایرانی باید با فهمی لیبرالی به درک مشکلات ساختاری ایران نائل آید. او باید به نفت و جایگاه آن در تصمیم گیری های سیاسی- اجتماعی این مملکت بیاندیشد. او باید در این نکته تدقیق کند که چگونه می توان با غولی به نام دولت رانتیر(به مثابه ی بزرگ ترین سدّ دموکراسی) مبارزه کرد و بر آن فائق آمد؟ او باید در این مساله غور کند که نهادهای موازی یک دولت منتخب، چگونه و از چه راه هایی سر بر آورده و تغذیه می شوند؟ از دانشجوی لیبرال ایرانی انتظار می رود که در باب جایگاه پارلمان (به مثابه ی مهم ترین نماد دموکراسی) تعمق کند و به این فکر کند که چه موانعی پارلمان ایرانی را این چنین بی اعتبار ساخته است؟ در واقع، او باید به طرح این پرسش بپردازد که چه می شود نهاد های انتصابی در این کشور، این چنین نهاد های انتخابی را به زیر مهمیز خود کشیده و با قلب ماهیّت این دسته از نهاد ها، مفهوم انتخاب را به سخره گرفته و آنان را نیز به منتصبانی شبه منتخب بدل ساخته اند؟
5. تمام این ها(نکات بالا)، باید در داد و ستد دانشجوی لیبرال ایرانی با سیاستمداران اصلاح طلب و میانه رو مطرح شود و دانشجویان(به مثابه ی بزرگ ترین منتقدان سیاسی) باید با این دسته از سیاستمداران به بده بستان پرداخته و در ابتدا با خروج از "منگنگی ساختاری"1 -که در چنبره ی آن اسیریم- ، در تقویّت جامعه ی مدنی کوشیده و این اندیشه را تحکیم کنند که در دیالکتیک قدرت و ضدّ قدرت، ضدّ قدرت زمانی می تواند مجال شرح و بسط پیدا کند که قدرت قواعد بازی را بپذیرد و پذیرش قاعده ی بازی از طرف قدرتمندان نه به اندیشه ی نیک و خیرخواهانه شان، که بسته به "محدودیت ساختاری" شان است که تازمانی که این گونه نباشد باید با قدرت به مصاف قدرت رفت و در این نبرد، دانشجوی لیبرال ایرانی علاوه بر ائتلافی تاکتیکی با میانه رو ها، همچنین باید در مقام ناقدی تیزبین به تشویق و تنبیه این دسته از سیاستمداران بپردازد و از این رو در درجه ی نخست و به عنوان پیش فرضی معرفتی، دانشجوی لیبرال نباید قدرت را اخ بداند، آن گونه که شصت و هشتی ها می پنداشتند.
6. دانشجویان پاریسی را فراموش کنید، دانشجویان مظلوم چینی و شهیدان حماسه ی تیان آن من را به یاد بیاورید که به نظر می رسد ساز ما با آهنگ اینان کوک تر است!
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
