nushad@web.de
برتراند راسل انگلیسی ، ریاضی دان ، فیلسوف ، نویسنده ، استاد منطق ، فعال سیاسی ، منتقد اجتماعی و فعال صلح ،- در کنار سارتر ، کامو ، و برگسن ، چهارمین فیلسوفی است که جایزه نوبل ادبیات در سال 1950 را از آن خود نمود . او یکی از متفکران " فلسفه تجزیه و تحلیلی " در انگلیس و در جهان میباشد . بخش مهمی از آثار او مربوط به تاریخ فلسفه بورژوایی و ریاضیات است . او یک نویسنده ، دانشمند و سیاستمدار بود . راسل فیلسوفی است بدون سیستم تئوریک، ولی با تمایلات فلسفی آته ایستی و سوسیالیستی مدل غربی .
راسل یکی از مهمترین استادان علم منطق در قرن بیست بود . او در آثار متنوع اش کوشید تا تجربه گرایی فلسفی را با تئوری شناخت ریاضی متحد نماید . از جمله موضوعات تحقیقات او، فلسفه ، ریاضیات ، تئوری شناخت ، فلسفه زبان ، و فلسفه روان است . او بعنوان یک فیلسوف کوشید تا منطق ریاضی را فرموله بندی نماید . راسل خالق آثار اجتماعی و انتقادی و پایه گذار اتم گرایی منطقی است . او در قرن بیست کمک عظیمی به رشد علم منطق نمود . راسل را میتوان فیلسوفی پدیده گرا نیز دانست . وی مدعی بود که واقعیات را میتوان تا کوچکترین ذره تشکیل دهند آنان ، شناخت و نامید ، چون شناخت واقعیات از کوچکترین عناصر اتمی تشکیل دهنده آنان ، بوجود آمده .
کمیته نوبل دلیل اعطای این جایزه به او را ، پسشگام بودن وی برای مبارزه در راه هومانیسم و آزادی تفکر ، اعلان نمود چون راسل نیز مانند خود نوبل ، دانشمندی شکاک ، اتوپیست ، و اخلاقگرا ، شناخته شده بود . راسل در چهارچوب دمکراسی غربی بطور مسئولانه در مقابل غالب مسائل اجتماعی و سیاسی موضع گرفت . مخالفت با تسلیحات اتمی ، انتقاد از حمله آمریکا به ویتنام ، انتقاد ازا شغال چکسلواکی توسط شوروی ،و مسابقات تسلیحاتی ، از جمله کوششهای وی بودند . راسل در سال 1918 به سبب مخالفت با جنگ جهانی اول در انگلیس به 6 ماه حبس محکوم گردید . وی گرچه به انتقاد شدید از استالین پرداخت ، ولی ضدکمونیست ها را نیز مورد حمله خود قرار داد. او ریشه خفقان در ادیان را علت مطلق گرایی الهی در ادیان مسیحی و یهودی معرفی نمود ، که تحمل دگراندیشان را ندارند . وی می گفت که سه صفت انسانی ، عشق ، شناخت ، و همدردی با انسانها ، موجب شد که او در زندگی مقاومت کند ، و تکیه گاه او در دوران جوانی ، طبیعت ، کتاب ، و ریاضیات بوده است . شعار " فرمانبری از عقل " او حتی امروزه استفاده عملی دارد .
مجموعه آثار راسل بیش از 60 کتاب و 2000 مقاله است ، از آنجمله – متفکران غرب ، تاریخ فلسفه غرب ، مقدمه ریاضیات ، زندگی من ، ماهیت ما و جهان خارج ، پایه های یک تحول اجتماعی ، عرفان و منطق ، تجزیه و تحلیل روان ، فرهنگ جامعه صنعتی و آینده آن ، فلسفه مادی انسان و جهان ، شک گرایی ، عصر علوم ، آزادی و سازمان گرایی ، در رسای اعتدال ، قدرت ، مقالات فلسفی و سیاسی ، اصول هندسه ، نقد فلسفه لایبنیتس ، در باره علامات و نشانه ها ، اصول ریاضی ، چرا دیگر مسیحی نیستم ؟، ازدواج و اخلاق ، و تسلط سرزمین سعادت ، هستند .
راسل می گفت که دو نوع شناخت وجود دارد / شناخت مستقیم و شناخت با واسطه . او می نویسد که فلسفه می تواند یک اتم گرایی منطقی تعریف گردد . در نظر او ایمان بخدا ، و اعتقاد به ابدی بودن روح ، ریشه علمی ندارند . او هدف تحقیقات را جستجوی یقین در علوم و یا شناخت مطلق پدیدهها بدون شکاکی می دانست . وی توصیه میکند که در علوم باید زبان ایده آل منطقی بجای زبان عامیانه غیر مطمئن قرار گیرد .
راسل میان سالهای 1872-1970 در انگلیس زندگی نمود . وی از خانواده ای اشرافی برخاسته بود و پدرش مدتی نماینده مجلس در انگلیس بود . او در دوران جوانی به تحصیل ریاضیات و فلسفه در دانشگاه پرداخت . وی بعدها در کتاب اتوبیوگرافی اش نوشت که مطالعه کتاب" اوکلید" فیلسوف و ریاضی دان یونان باستان ، مانند مطالعه داستانهای عشقی روی او تاثیر خوشایندو مهمی گذاشت . راسل خود تحت تاثیر هیوم ، ادوارد مور ، لایبنیتس ، و جان استوارت میل بود . وی بعدها شاگرد اتریشی خود یعنی ویتگنشتاین را یک نابغه نامید . راسل روی محفل فلسفی وین نیز تاثیر بزرگی از خود بجا گذاشت .
کتاب " تاریخ فلسفه غرب " راسل نخستین بار در سال 1950 در انگلیس منتشر گردید . این کتاب 850 صفحه ای شامل بخشهای – فلسفه یونان باستان ، فلسفه مسیحی سدههای میانه ، و فلسفه عصر جدید است . مورخین چپ این کتاب را تاریخ فلسفه بورژوایی یا تاریخ فلسفه لیبرال نامیده اند. این کتاب سالهاست که در ایران توسط زریاب خویی (؟) بزبان فارسی ترجمه شده است .
