اسرائیل و حماس بر سر مرحله نخست یک طرح صلح به توافق رسیده‌اند. هنوز پرسش‌هایی بی‌پاسخ مانده است، اما در هر دو سوی درگیری، در حال حاضر احساس شادی و امید حاکم است.
۹ اکتبر ۲۰۲۵
گزارش از فلیکس وِلیش (Felix Wellisch)
تل‌آویو – یافا (taz) | خبر توافق بر سر آتش‌بس قریب‌الوقوع، اشک شوق را در غزه و اسرائیل جاری کرد.
«آن‌ها برمی‌گردند!» این جمله را «ایناو زانگاوکر»، مادر گروگان اسرائیلی «ماتان زانگاوکر» که هنوز در نوار غزه در اسارت است، با صدایی آمیخته به آرامش و هیجان در شب پنج‌شنبه در «میدان گروگان‌ها» در تل‌آویو فریاد زد. او افزود: «از رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، و از همه کسانی که برای بازگرداندن پسرم و دیگر گروگان‌ها تلاش کردند، سپاسگزارم.»
در ویدیوهایی که از صحنه منتشر شد، خانواده‌ها و حامیان در آغوش یکدیگر فرو می‌رفتند. آنان از زمان حمله حماس در ۷ اکتبر، دو سال پیش، بی‌وقفه برای بازگشت عزیزان خود و یافتن راه‌حلی از طریق مذاکره تلاش کرده بودند. در شهر «خان یونس» در جنوب نوار غزه نیز جمعیتی از مردم شادمان، از جمله در برابر بیمارستان «الناصر»، گرد آمده بودند.
دختری جوان از شهر غزه که دو هفته پیش از پیشروی ارتش اسرائیل به «دیرالبلح» در مرکز نوار غزه گریخته بود، در گفت‌وگویی تلفنی گفت: «نمی‌دانم چه احساسی باید داشته باشم، اما کشتار به‌زودی تمام می‌شود و همین برایم مهم است.» با این حال، روز پنج‌شنبه، سازمان دفاع مدنی غزه از تداوم حملات هوایی اسرائیل خبر داد.
این رویداد در واقع موفقیتی دیپلماتیک است، درست تقریباً دو سال پس از کشتارهای حماس در جنوب اسرائیل که در آن حدود ۱۲۰۰ اسرائیلی کشته و ۲۵۱ نفر ربوده شدند. از آن زمان تاکنون، بنا به آمار وزارت بهداشت غزه، در نتیجه حملات اسرائیل بیش از ۶۷۰۰۰ فلسطینی جان خود را از دست داده‌اند که اکثریت آنان غیرنظامی بوده‌اند. بخش‌های گسترده‌ای از نوار غزه به‌کلی ویران شده است. بسیاری از ناظران بین‌المللی اسرائیل را به ارتکاب نسل‌کشی متهم می‌کنند.
اکنون اسرائیل و جنبش اسلام‌گرای حماس، پس از مذاکراتی در شهر مصری شرم‌الشیخ، بر سر «مرحله نخست» یک طرح صلح به توافق رسیده‌اند.
بر اساس طرح ۲۰ ماده‌ای پیشنهادی ترامپ، قرار است در گام نخست، درگیری‌ها متوقف شوند و در عرض ۷۲ ساعت حدود ۲۰ گروگان اسرائیلی زنده با نزدیک به ۲۰۰۰ زندانی فلسطینی در زندان‌های اسرائیل مبادله گردند.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، اجساد حدود ۳۰ گروگان دیگر در مرحله‌ای بعد تحویل داده خواهند شد.
تأیید حماس و واکنش‌ها
جنبش حماس این توافق را تأیید کرده است.
خود ترامپ نیز در شب پنج‌شنبه این توافق را در شبکه اجتماعی‌اش، Truth Social، اعلام کرد و نوشت: «آزادی گروگان‌ها و عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی تا خطی که هنوز به‌طور رسمی اعلام نشده، نخستین گام‌ها به‌سوی صلحی نیرومند، پایدار و
جاودانه است.»
محمود عباس، رئیس دولت فلسطین، نیز از اعلام این توافق از سوی ترامپ استقبال کرد.
تأیید توافق از سوی حماس و واکنش‌ها
جنبش حماس این توافق را تأیید کرد و یک سخنگوی آن در شبکه خبری ال‌عربیه اعلام کرد که هدف این توافق «پایان دادن به جنگ علیه غزه، عقب‌نشینی نیروهای اشغالگر، اجازه ورود کمک‌های بشردوستانه و مبادله زندانیان» است. این سخنگو از ترامپ و کشورهای ضامن خواست که اجرای توافق از سوی اسرائیل را تضمین کنند.
واکنش اسرائیل
نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، این روز را «روزی بزرگ برای اسرائیل» خواند. او اعلام کرد که روز پنج‌شنبه جلسه‌ای با دولت برگزار خواهد کرد تا توافق را تصویب کند. انتظار می‌رود توافق مربوط به «مرحله نخست» همان روز در مصر به‌طور رسمی امضا شود. یک سخنگوی وزارت امور خارجه قطر اعلام کرد که این توافق منجر به پایان جنگ خواهد شد و جزئیات بیشتر «بعداً اعلام می‌شود».
سؤالات بی‌پاسخ همچنان باقی است
با وجود این توافق، بسیاری از پرسش‌ها بی‌جواب مانده‌اند:
* نیروهای اسرائیلی تا کجا عقب خواهند نشست؟
* حماس چه موضعی نسبت به شرط تحویل سلاح‌هایش خواهد داشت، امری که تاکنون همواره رد کرده بود؟
* اداره نوار غزه در آینده چگونه خواهد بود و چه کسی مسئول تأمین امنیت خواهد شد؟
ترامپ در این باره تنها نوشت: «تمام طرف‌ها به‌طور منصفانه برخورد خواهند شد»، بدون آنکه توضیح دهد این به چه معناست.
نقش ترامپ و آینده مذاکرات
نکته کلیدی، احتمال استمرار تلاش‌های ترامپ برای اجرای توافق و برگزاری دورهای بعدی مذاکرات در مسیر صلح پایدار است. او مدتهاست خود را شایسته دریافت جایزه صلح نوبل می‌داند و با استناد ضعیف به واقعیت ادعا می‌کند که تاکنون «هفت جنگ را خاتمه داده است». با این حال، یک توافق صلح یا حتی یک آتش‌بس پایدار بین اسرائیل و حماس می‌تواند یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سیاست خارجی دوران ریاست‌جمهوری او باشد.
با این حال، صبر و توان تمرکز ترامپ معمولاً محدود ارزیابی می‌شود. بدون فشار شدید آمریکا به‌عنوان مهم‌ترین متحد اسرائیل بر هر دو طرف، دستیابی به این توافق تقریباً غیرممکن بود. به همین دلیل، ادامه مذاکرات بدون چنین فشاری، چشم‌انداز موفقیت چندانی ندارد.
ترامپ چند ساعت پس از اعلام توافق در گفت‌وگو با شبکه فاکس نیوز اظهار داشت که آمریکا در بازسازی غزه نقش خواهد داشت. پیش از آن، روز چهارشنبه، او اعلام کرده بود که ممکن است در آخر هفته به منطقه سفر کند.
