سپتامبر ۳۰، ۲۰۲۵
در حالی که تقاضا برای انجام وظیفه برای سازمان ملل، مانند همیشه زیاد است، توانایی این سازمان برای ارائه وظایفش به وضوح کاهش یافته است. هیچ راهی برای زنده ماندن بدون کاستن بلند پروازی ها و توانایی های خود وجود ندارد و شاید لازم باشد که به کشوری مهمان نوازتر منتقل شود.
استکهلم - مجمع عمومی سالانه سازمان ملل متحد همیشه فرصتی برای ارزیابی وضعیت جهان است. اما امسال، در هشتادمین سالگرد تاسیس سازمان ملل، فرصتی برای ارزیابی خود سازمان بود.
با هر معیاری، که بسنجیم، وضعیت سازمان ملل وخیم است. در حالی که تجاوز روسیه به اوکراین و تنش های فزاینده بین ایالات متحده و چین را نمی توان به گردن سازمان ملل انداخت، اما این تحولات یک مشکل اساسی را برجسته می کند. در شورای امنیت سازمان ملل متحد قدرت های بزرگ – جایی که چین، روسیه و ایالات متحده هر کدام حق وتو دارند – با رویارویی دائمی بر سر مواضع مختلف، مانع از پیشرفت بقیه وظایف سازمان، در مورد تقریبا هر چیزی، می شوند.
وضعیت خاورمیانه را در نظر بگیرید، جایی که سازمان ملل از زمان تاسیس دولت اسرائیل (بر اساس قطعنامه سازمان ملل) نقشی محوری در حل مناقشه و ایجاد صلح ایفا کرده است. عملیات متعدد حفظ صلح سازمان ملل متحد در منطقه به کاهش تنش ها کمک نمود و تلاش های بشردوستانه گسترده اش که عمدتا برای جوامع پناهندگان فلسطینی بود، جان افراد بی شماری را نجات داده است. در حالی که سازمان ملل متحد صلحی پایدار ایجاد نکرده است، مطمئنا برای جلوگیری از برخی جنگ ها و کوتاه کردن برخی دیگر کمک کرده است.
در سال های اخیر، سازمان ملل به طور فزاینده ای به حاشیه رانده شده است. به اصطلاح گروه چهارگانه – شامل سازمان ملل، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و روسیه – اکنون فقط یک خاطره دور است . عملیات متعدد سازمان ملل متحد در درجه اول از سوی اسرائیل مورد حمله مستقیم قرار گرفته است. دولت اسرائیل نه تنها تلاش های بشردوستانه آنروا (آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای پناهندگان فلسطینی) را زیر سوال برد، بلکه اکنون هر زمان که بتواند فعالیت این سازمان را مسدود می کند.
قبل از حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، سازمان ملل متحد نقشی اساسی برای حفظ ثبات نسبی اوضاع در غزه ایفا میکرد. اگرچه نتوانست بر اختلافات میان فلسطینی ها غلبه کند، به ویژه پس از به قدرت رسیدن حماس در غزه در سال ۲۰۰۶، اما توانست با فراهم کردن وسایل اولیه، به بقای دو میلیون نفری این منطقه کمک کند. اما اکنون اسرائیل تقریبا همه جنبه های فعالیتهای سازمان ملل را در مورد این موضوع زیر سوال برده یا مورد حمله قرار داده است، البته، بدون حمایت تاکتیکی آمریکا نمی توانست این کار را انجام دهد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، به ویژه، ثابت کرده است که مایل است تقریبا هر کاری را که دولت افراطی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، انجام دهد، را بپذیرد.
در عین حال، سازمان ملل متحد تلاش زیادی برای ایجاد پاسخی موثر، در سودان جنوبی، کشوری نیمه شکست خورده، جایی که جنگ داخلی ویرانگر وارد سومین سال خود می شود، انجام داده است . همچنان، حافظان صلح و میانجی های سازمان ملل مشغول عملیات مختلف : از جدایی کاتانگا در سال ۱۹۶۲ گرفته تا عملیات صلح اخیر در شمال شرقی کنگو و آفریقای مرکزی، بودند وهستند.
در سراسر جهان، بحران هایی که نیاز به کمک سازمان ملل دارند - از غزه و سودان گرفته تا جمهوری دموکراتیک کنگو، هائیتی، میانمار و افغانستان، کم نیستند. اما با توجه به اینکه قدرت های بزرگ بر رویارویی با یکدیگر، متمرکز هستند و دولت ترامپ نه تنها حمایت فعال خود بلکه بودجه را نیز قطع کرده است، چشم انداز سازمان ملل تاریک به نظر می رسد.
ایالات متحده ۲۵ درصد از بودجه سازمان ملل را
تامین می کند، اما ارسال کمکهای خود را متوقف نموده است. همچنین به طور سنتی سهم بیشتری از بودجه داوطلبانه برای عملیات بشردوستانه از جانب ایالت متحده می آمد را نیز، او کاهش داده است. بدتر از آن، دومین کمک کننده بزرگ سازمان ملل، چین، نیز از پرداخت سهم خود عقب مانده است.
آنتونیو گوترش،
دبیرکل سازمان ملل متحد، با توجه به وضعیت مالی ناامیدکننده هشدار داد که باید
یک پنجم از کارمندان سازمان کاهش یابد. گفته می شود که در سازمان ملل، روحیه پایین است، همانطور هم چشم انداز تغییر به سمت بهبودی أوضاع کمتر شده است. ترامپ در سخنرانی اخیر خود در مجمع عمومی بطور واضح نشان داد که جز تحقیر هیچ نگاه دیگری برای سازمان ملل ندارد. به نظر می آید ، تنها نقشی که اوبرای سازمان قایل است، کمک به خودش است تا او بتواند «جایزه صلح نوبل» را دریافت نماید. بازنگری آینده برنامه دولت ترامپ در مورد تعهدات چندجانبه گرایی آمریکا ، مطمئنا خبرهای بد بیشتری همراه خواهد داشت.
آیا سازمان ملل آینده ای دارد؟ در حالی که نیاز به وجود آن، مانند همیشه زیاد است، بدیهی است که توانایی اش در عمل کاهش یافته است. هیچ راهی برای زنده ماندن این سازمان، بدون کاهش انجام وظایف بلندپروازانه و پر توان، وجود ندارد. اینکه دقیقا چگونه این کار انجام گردد، یک موضوع اصلی در چند سال آینده خواهد بود.
با پایان دوره ریاست جمهوری گوترش در سال ۲۰۲۶، روند انتخاب جانشین او نیز باید موضوع بحث در مورد تضمین بقای بلندمدت سازمان ملل باشد. انتقال مقر به خارج از ایالات متحده یک گام طبیعی است، نه تنها به دلیل قطع بودجه ایالات متحده و نیاز به صرفه جویی در هزینه، بلکه به دلیل امتناع ایالات متحده از اعطای ویزا به کسانی که در گردهمایی های سازمان ملل شرکت می کنند (همانطور که در مورد رهبری فلسطین در سال جاری انجام داد).
بله، سازمان ملل که دیگر مقر آن در نیویورک نیست، از بسیاری جهات متفاوت خواهد بود. اما جابجایی ممکن است تنها راه بقای آن باشد. داگ همرشولد، دومین دبیرکل سازمان ملل،
اظهار داشت که بدن انسان آفریده نشده است که برای ما بهشت بیاورد، بلکه برای نجات ما از رفتن به جهنم ساخته شده است. این وظیفه مانند همیشه مهم است. اما برای اینکه چیزها به همان شکل باقی بمانند، ، همه چیز باید تغییر کند.
کارل بیلت
کارل بیلت نخست وزیر و وزیر امور خارجه سابق سوئد است.
