رفراندوم، جنگ و صدای سوم

در این گفتگو رضا علیجانی در دفاع از بیانیه هفده نفره اشاره کرد ما با سه نوع رفراندوم روبرو هستیم. یکی مدلی که اصلاح طلبان مبلغ آن هستند و ذیل قانون اساسی است. دیگری مدلی که سرنگونی طلبان مبلغ آن هستند و رفراندوم را به سرنگونی حکومت موکول می کنند. مدل سوم که گذار طلبان برآن تاکید دارند ممکن است با برهم خوردن توازن نیرو بتوان با یک رفراندوم همچون مدل شیلی و آفریقای جنوبی و بسیاری از کشورهای دیگر به گذار و مجلس موسسان دست یافت. علیجانی بیانیه موسوی را نیز عملا گامی در این راستا با تمام محدودیت های آن تلقی کرد.

مهرداد درویش پور نیز برآن بود به رغم آن که همه پرسی درکشورهای دمکراتیک می تواند ابزاری برای تعمیق دمکراسی پارلمانی بر سر مسائل کلیدی جامعه باشد، اما تاکید کرد که رفراندوم در کشورهای استبدادی نوعی شمشیر دولبه است و می تواند مورد بهره برداری نظام های استبدادی نظیر خود جمهوری اسلامی نیز قرار گیرد. او با توجه به ابهامات این طرح، ناروشنی درجه عملی بودن آن و چالش های برگزاری رفراندوم برای گذار از جمهوری اسلامی ایران، برآن بود که گرچه به عنوان یک شعار تبلیغی مسالمت آمیز برای عقب راندن حکومت در جنگ روانی سودمند است، اما مطالباتی همچون آزادی زندانیان سیاسی برای عقب راندن حکومت یا تشکیل مجلس موسسان مطالبات فراگیرتر و دمکراتیک تری برای تامین اجماع فراگیر در جامعه هستند. هرچند او تاکید داشت گروه های افراطی چه در حکومت و چه در اپوزیسیون که اصولا مخالف هرنوع اجماع فراگیر هستند از روش های قهری سرکوب یا حمله نظامی و رژیم چنج با توسط قدرت های خارجی استقبال می کنند و تمایلی به راه حل های مسالمت آمیز ندارند.

درپایان هر دومیهمان برنامه تاکید داشتند که درنخبگان جامعه نوعی بلوغ سیاسی شکل گرفته است که به جای سیاست حذفی یا تمکین به استبداد، تلاش برای دستیابی به روش های مسالمت آمیز گذار طرفدار بیشتری دارد. هرچند بن بست سیاسی در ایران و غیر قابل پیش بینی بودن نوع گذار، میل به درهم آمیختن جنبش مطالبه محور و مبارزات ساختارشکنانه را گسترش داده است.