با نزدیک شدن محاصره اسرائیل، وحشت در شهر غزه گسترش یافته است. بسیاری از مردم گرسنه‌اند، نمی‌دانند به کجا بروند و چگونه باید بگریزند. در همین حال، فرمانده ارتش اسرائیل بار دیگر بر لزوم توافقی برای آزادی گروگان‌ها تأکید کرده است.
۲۵ اوت ۲۰۲۵
فایز قاسم نمی‌داند اگر مجبور به فرار شوند، از اندک وسایلی که برایشان باقی مانده چه چیزی را باید نجات دهد: تشک‌های نازک، پتوها و بالش‌های کثیف، منقل سیاه‌شده از دود یا چند قابلمه و بشقاب؟ تنور گلی که با دست‌های خود ساخته‌اند تا با پخت‌وپز دست‌کم اندکی درآمدی به دست آورند، آن‌قدر سنگین است که بردن آن به جنوب غزه ممکن نیست. «اصلاً»، مرد ۵۵ ساله می‌گوید، «ما حتی پولی برای پرداخت هزینه حمل‌ونقل هم نداریم.»
قاسم پیش‌تر مکانیک و در خدمت نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین (PA) بوده است. او می‌گوید تا هفتم اکتبر همراه با همسرش عبیر و شش فرزندشان در خانه‌ای شخصی در بیت‌حنون، در دورترین نقطه شمالی نوار غزه، زندگی می‌کرده‌اند. آنجا، نزدیک حصار مرزی با اسرائیل، باغ بزرگی داشتند که در آن درختان انجیر و انار می‌رویید. اما وقتی در زمان آتش‌بس در فوریه به آنجا بازگشتند، «هیچ چیز از آن باقی نمانده بود.» ارتش اسرائیل ملکشان را «با خاک یکسان کرده بود». مادر او، همچنین یک برادر و یک خواهرش در جنگ کشته شدند. خود او و خانواده‌اش هفت بار آواره شدند. از فوریه، خانواده قاسم در چادری تنگ در محله رِمال، در جنوب‌غربی شهر غزه، میان ویرانه‌ها و هزاران چادر و پناهگاه دیگر زندگی می‌کنند. به زودی ممکن است ساکنان اینجا همگی دوباره رانده شوند.
سربازان اسرائیلی حالا خیلی نزدیک شده‌اند
وزوز پهپادهای اسرائیلی بر فراز سرشان به صدای همیشگی بدل شده است. تنها چند کیلومتر دورتر در شمال، ارتش خود را برای یورش بزرگ آماده می‌کند. انفجارها در شب اغلب چنان مهیب‌اند که زمین می‌لرزد. سربازان با توپخانه و بمب‌های رباتیک کنترل‌شونده از راه دور، ساختمان‌ها را یکی پس از دیگری ویران می‌کنند تا مواضعی ایجاد کنند که بتوانند از آنجا در چند هفته آینده محاصره شهر غزه را آغاز کنند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، این طرح را با وجود مقاومت گسترده بین‌المللی و اعتراض‌های شدید داخلی به کرسی نشانده است.
پایتخت نوار ساحلی، جایی که بنا بر برآوردهای مختلف تا یک میلیون نفر در آن ازدحام کرده‌اند، قرار است تصرف شود تا حماس در آنجا نابود گردد و فشار برای واداشتن این گروه به تسلیم افزایش یابد. اسرائیل کاتس، وزیر دفاع اسرائیل، تهدید کرده است که اگر گروه اسلام‌گرا گروگان‌های باقی‌مانده را آزاد نکند و سلاح‌های خود را تحویل ندهد، «دروازه‌های جهنم» را خواهد گشود. همکار او، الی کوهن، اعلام کرد که شهر غزه باید همانند رفح پیش‌تر، به‌وسیله ارتش اسرائیل «به شهری از ویرانه‌ها بدل شود». حتی با وجود آنکه حماس یک هفته پیش با توافقی گام‌به‌گام موافقت کرده بود، به نظر می‌رسد دولت اسرائیل مصمم است یورش بزرگ را عملی کند.
و بدین‌سان، غزه امروز شهری در هراس است. ساکنان آن از رمق افتاده و گرسنه‌اند، و در عین حال نمی‌دانند در صورت فرار احتمالی به جنوب نوار ساحلی، کجا می‌توانند سرپناهی بیابند یا از چه چیزی برای ادامه زندگی بهره بگیرند. امدادگران بین‌المللی نسبت به یک مرگ‌ومیر گسترده هشدار می‌دهند.
شهری همچون صحنه‌ای از یک فیلم آخرالزمانی
امروز شهر غزه، پایتخت پیشین حماس، بیش از هر زمان دیگری به شهری شبیه است که از دل یک فیلم آخرالزمانی بیرون آمده باشد. برج‌های ویران‌شده همچون دندان‌های پوسیده و توخالی به‌سوی آسمان دم‌کرده و سوزان تابستان سر برآورده‌اند. میان اردوگاه‌های عظیم چادری، کوه‌هایی از زباله انباشته شده و فاضلاب جاری است. حشرات در هوا پرسه می‌زنند، گله‌های سگ‌های ولگرد بارها به مردم حمله می‌کنند و شب‌ها موش‌ها ظاهر می‌شوند. چون مردم مدت‌هاست برای پخت‌وپز پلاستیک و زباله می‌سوزانند و برخی دلالان نیز می‌کوشند از مواد پلاستیکی بنزین تولید کنند، دود سمی و متعفن همه‌جا را فرا گرفته است. فایز قاسم می‌گوید هرگز تصور نمی‌کرد انسان‌ها مجبور شوند چنین زندگی کنند: «اما نزدیک به دو سال است که این شده زندگی روزمره ما.»
با این حال، در منطقه موسوم به «زون انسانی» مواسی، در ناحیه تپه‌های شنی خان‌یونس در جنوب غزه، وضع از این هم بدتر است. امجد شوا، مدیر شبکه سازمان‌های غیردولتی فلسطینی (PNGO Net)، می‌گوید: «آنجا حدود ۶۰۰ هزار نفر در ازدحامی شدید بدون هیچ زیرساخت و راه‌های حمل‌ونقل گرفتارند.» بنا بر گزارش سازمان ملل، نزدیک به ۹۰ درصد نوار ساحلی از سوی ارتش اسرائیل به‌عنوان منطقه تخلیه یا منطقه نظامی اعلام شده است.
طبق داده‌های «Site Management Cluster»، نهادی که توسط چند سازمان امدادی بین‌المللی برای هماهنگی کمک به آوارگان اداره می‌شود، بین ۱۲ تا ۲۰ اوت حدود ۱۷ هزار نفر از شهر غزه گریخته‌اند. پایگاه خبری اسرائیلی «ynet» گزارش داده است که ارتش، هفتم اکتبر ــ یعنی دومین سالگرد حمله حماس به اسرائیل ــ را به‌عنوان مهلت نهایی برای تخلیه باقی‌مانده ساکنان تعیین کرده است. به‌نوشته روزنامه «هاآرتص»، ارتش برآورد می‌کند که حدود ۳۰ درصد از مردم شهر غزه ممکن است از ترک خانه‌های خود سر باز زنند. برنامه ارتش در آغاز، پخش اعلامیه و ارسال پیامک است، اما در صورت لزوم می‌خواهد با توپخانه غیرنظامیان را نیز به بیرون براند.
شهر غزه قرار است با خاک یکسان شود
در میان امدادگران انسانی این برآورد وجود دارد که ساکنان شهر احتمالاً به‌صورت محله‌به‌محله رانده خواهند شد. استفاده گسترده از توپخانه، حملات هوایی و بمب‌های پهپادی محتمل دانسته می‌شود، چراکه ارتش می‌خواهد جان سربازانش را حفظ کند و بدین‌ترتیب ابتدا با کمین‌ها و تونل‌ها مقابله کند. باید انتظار داشت که کلان‌شهر با خاک یکسان شود. همچنین اسرائیل احتمالاً در طول عملیات هیچ محموله کمکی را برای شمال نوار غزه مجاز نخواهد کرد.
در رسانه‌های اسرائیلی آمده است که ارتش برای اجرای دستور دولت مبنی بر نابودسازی کامل شهر غزه ــ چه بر سطح زمین و چه زیر آن ــ ماه‌ها، و شاید بیش از یک سال زمان پیش‌بینی کرده است. یکی از کارکنان یک سازمان امدادی بین‌المللی که نمی‌خواهد نامش فاش شود، می‌گوید: «اسرائیلی‌ها به ما اطلاع داده‌اند که حدود یک میلیون نفر در جنوب غزه و در شمال کریدور مورَگ اسکان داده خواهند شد.» به همین دلیل پس از ماه‌ها محاصره، ناگهان اجازه ورود چادرها صادر شد. همچنین قرار است بیمارستان اروپایی رفح دوباره گشوده شود. با این حال تاکنون برای ایجاد زیرساخت‌های انسانی در جنوب تقریباً هیچ کاری انجام نشده است. افزون بر این، ارتش همچنان روزانه اهدافی را در همان منطقه بمباران می‌کند؛ چنان‌که در حمله به بیمارستان ناصر در خان‌یونس در روز دوشنبه دست‌کم ۲۰ نفر، از جمله پنج روزنامه‌نگار، کشته شدند.
«نمی‌توان انتظار داشت که این تعداد عظیم مردم یک‌باره راه بیفتند»، آن امدادگر درباره طرح اخراج اسرائیل می‌گوید. بسیاری از ساکنان شهر غزه چنان از گرسنگی ضعیف شده‌اند که اساساً نخست باید تغذیه شوند. اگر ارتش اسرائیل بی‌رحمانه برنامه خود را به اجرا بگذارد، «باید انتظار یک مرگ‌ومیر گسترده را داشت».
نتانیاهو می‌خواهد عملیات را «مشت آهنین» بنامد
اسرائیل از ماه مارس بیش از دو ماه محموله‌های امدادی را مسدود کرده و سپس تلاش کرده بود تا به‌جای سیستم توزیع سازمان ملل، یک نظام ناکارآمد جدید برقرار کند. هفته گذشته، کارشناسان سازمان ملل در «طبقه‌بندی یکپارچه مراحل امنیت غذایی» (IPC) اعلام کردند که در بخش‌های شمالی غزه قحطی حاکم شده است. در شهر غزه و اطراف آن دست‌کم نیم میلیون نفر با خطر گرسنگی، سوءتغذیه شدید و مرگ روبه‌رو هستند. باقی جمعیت غزه ــ در مجموع حدود دو میلیون نفر ــ نیز از گرسنگی رنج می‌برند؛ تا پایان سپتامبر امکان دارد که قحطی سراسر نوار غزه را دربر گیرد.
فایز قاسم می‌گوید او تاکنون بیش از ۲۵ کیلو وزن کم کرده، همسرش حدود ۲۰ کیلو و دخترانشان هر کدام بیش از ده کیلو. پسر بزرگش، محمد، با وجود دست معلولش، بارها کوشیده است از محموله‌های امدادی ــ که مرتب غارت می‌شوند ــ اندکی آرد برای خانواده بیاورد: «او در آنجا شاهد مرگ انسان‌ها بوده و تا کنون فقط توانسته چند قوطی کنسرو به دست بیاورد.» قاسم می‌گوید او و همسرش به فشار خون بالا دچارند، یکی از دخترانش آسم دارد، اما دارو تقریباً یافت نمی‌شود. «من هم خیلی ضعیف‌تر از آنم که بتوانم به جنوب بروم.» به همین دلیل، آنها تا جایی که بتوانند در شهر غزه می‌مانند. در حالی که فلسطینی‌ها در محل از بیم جان خود به‌سر می‌برند، دولت اسرائیل و فرماندهی ارتش همچنان بر سر نحوه اقدام درست با هم اختلاف دارند. رسانه‌های مختلف اسرائیل روز دوشنبه گزارش دادند که نخست‌وزیر نتانیاهو با نام‌گذاری عملیات پیش‌ِرو به‌عنوان «ارابه جنگی جِدیعون (Gideons)۲» مخالف است و ترجیح می‌دهد عنوان «مشت آهنین» برای آن انتخاب شود. ایال زامیر، رئیس ستاد ارتش، بار دیگر نگرانی خود را ابراز کرد که یورش به شهر غزه می‌تواند به مرگ گروگان‌ها منجر شود و حتی مانع از بازیابی پیکر برخی کشته‌شدگان اسرائیلی گردد. گفته می‌شود حماس و متحدانش هنوز ۲۰ گروگان زنده و ۳۰ گروگان کشته را در اختیار دارند.
زامیر خواستار پذیرش پیشنهاد آتش‌بسی ۶۰روزه شد که حماس هفته گذشته با آن موافقت کرده بود. او گفت ارتش «شرایط آزادی گروگان‌ها را فراهم کرده است.» طبق طرح سازشی که میانجیگران قطری و مصری ارائه کرده‌اند، اسرائیل صدها زندانی فلسطینی را با ده گروگان زنده و بقایای گروگان‌های کشته‌شده مبادله خواهد کرد. همچنین دو طرف بی‌درنگ گفت‌وگو درباره آتش‌بسی دائمی را آغاز می‌کنند. دولت اسرائیل قرار است روز سه‌شنبه در این‌باره بحث کند. نتانیاهو پیش‌تر توافقی را ترجیح می‌داد که شامل آزادی فوری همه گروگان‌ها باشد. مذاکرات همچنین در موضوع خروج ارتش اسرائیل، خلع سلاح حماس و شکل‌دهی به نظم احتمالی پس از جنگ با بن‌بست مواجه شده است. رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، از موضع نتانیاهو حمایت می‌کند.
در نشست آغاز هفته، زامیر به نمایندگان دولت اعلام کرد که ارتش اسرائیل پیش از ایجاد یک «منطقه انسانی» در جنوب، حمله‌ای گسترده به شهر غزه آغاز نخواهد کرد. همچنین باید مقدمات عملیاتی و حقوقی لازم فراهم شود. بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی راست‌افراطی که طرفدار بازسازی شهرک‌های یهودی در نوار ساحلی است، از این موضع به‌شدت خشمگین شد. او با اشاره به مردمی که احتمالاً از ترک شهر غزه سر باز می‌زنند، خطاب به زامیر گفت: «ما به شما دستور دادیم که سریع عمل کنید. شما آنها را محاصره خواهید کرد. هر کس فرار نکند، نه آب خواهد داشت و نه برق. بگذارید از گرسنگی بمیرند یا تسلیم شوند. این همان چیزی است که ما می‌خواهیم ــ و شما می‌توانید آن را عملی کنید.»
به نقل از "اشپیگل آنلاین"
