nushad@web.de
Thomas Morus 1478-1535
توماس مورس، نویسنده، فیلسوف، هومانیست، و سیاستمدار انگلیس در پنج قرن پیش، یکی از آغاز گران هومانیسم اولیه سرمایه داری است. شاهکار او در فلسفه سیاسی و ادبیات اتوپیستی( ناکجا آبادی، بهشت زمینی) رمان " اتوپیا " است. او این کتاب را در سن ۳۸ سالگی نوشت. وی مهم ترین نماینده سوسیالیسم اتوپیستی و هومانیسم است. این رمان او سنتی برای ادبیات اتوپیستی اروپا گردید. او را براساس این کتاب، خالق رمان سیاسی و ادبیات ضد دولتی به شمار می آورند. وی در بخش نخست این رمان به انتقاد شدید از اوضاع اجتماعی و سیاسی آن زمان انگلیس و در بخش دوم آن به طرح یک دولت ایده آل براساس اصول کمونیسم آغازین می پردازد. این رمان دیالوگی او در دو بخش نوشته شده است. توصیف شرایط اقتصادی، اجتماعی، و نظم دولتی جزیره خیالی اتوپیا بعدها مدلی برای ژانر رمان اتوپیستی در غرب شد. توماس مورس درسال ۱۵۳۵ از طریق هاینریش سوم اعدام شد. چون او حاضر نشد اتوریته شاه و سلطنت بر کلیسا و دین در انگلیس را تایید کند.
توماس مورس دولت پادشاهی انگلیس را متهم نمود که از توطئه های پولداران علیه زحمتکشان حمایت می نماید. او بعدها آموزگار اتوپیست های آینده گردید. اتوپیست ها مبارزان اجتماعی بودند که در فلسفه سیاسی به طرح یک بهشت این جهانی یا ناکجاآبادی پرداختند. در سوسیالیسم تخیلی توماس مورس، مالکیت شخصی وجود ندارد چون او آن را عامل بی عدالتی، استثمار، و نابرابری اجتماعی می دانست. او مالکیت جمعی را در جامعه تبلیغ می نمود. وی می گفت بهترین تقوا، نیکوکاری است چون آن، رنج مردم را کاهش می دهد. توماس مورس با آثارش پایه گذار یک سنت تفکر سیاسی گردید. با دید امروزی رمان اتوپیستی او از خیلی نظرها کتابی است لیبرال، گرچه او آته ایست ها را آن زمان فقط قابل مدارا می دانست. نظام اتوپیستی او قادر است بدون درس های اخلاقی دین مسیح روی پای خود دوام بیاورد؛ اگر انسان ها این چنین فردگرا نبودند. تئوری سیاسی توماس مورس متکی به نظرات افلاطون و پیکو میراندولا بود. وی درآن زمان ۶ ساعت کار جسمی در روز را کافی می دانست. تا مردم بتوانند به مشغله های فکری و عملی دیگر مانند هنر، ادبیات، فلسفه، تفریح، و تحقیق در علوم تجربی بپردازند. منقدین او امروزه مدعی هستند که تنوع در امور زندگی بخشی ازاحساس رضایت و سعادت انسان است ولی در نظا مهای سوسیالیستی و اتوپیستی این چنین خواسته ها انکار می شوند. از جمله نویسندگانی که در ادبیات غرب رمان اتوپیستی را ادامه دادند می توان از جرج آورل، آلدوس هوکسلی، یونی سامیاتین، ویلیام مورس، فرانس باکون، توماس کامپلا، و لویز مرسیر، نام برد.
توماس مورس از نظر فلسفی تحت تاثیر اپیکور و اراسموس بود. او از طریق دوستی نزدیک با اراسموس نتردامی، با اندیشه های هومانیستی او آشنا گردید. وی از نظر سیاسی متکی به نظرات افلاطون و آوگوستین است. راسل می نویسد که او از نظر انساندوستی جالب تر از اراسموس بود. کتاب خیالپردازی سیاسی او یعنی رمان "اتوپیا" تحت تاثیر کتاب "دولت" افلاطون است. توماس مورس با انتقاد از رنسانس متکی به افلاطون طرح یک دولت ایده آل بدون مالکیت خصوصی را ریخت. طرح های اجتماعی- کامپلا، باکون، فوریه، سنت سیمون، آون، و پرودن، ادامه نظرات سوسیالیستی او بودند. از جمله نویسندگان ادبیات لاتین مورد علاقه او/ ورژیل و سیسرو هستند. نظرات توماس مورس نزد مارکس و انگلس نیز مشاهده می شوند. هر دو مدعی بودند که طرح کمونیسم اتوپیستی را به کمونیسم علمی هدایت کردند.
توماس مورس در سال ۱۴۷۸ در انگلیس به دنیا آمد و درسال ۱۵۳۷ اعدام شد. ۴۰۰ سال بعد پاپ از او در سال ۱۹۳۵ اعاده حیثیت نمود و او را مقدس دانست. توماس مورس در خانواده ای مرفه به دنیا آمد، پدرش یک قاضی معروف دولتی بود. او در دانشگاه به تحصیل فلسفه، حقوق، زبان های کلاسیک، و الهیات پرداخته بود. از جمله آثار او – رمان اتوپیا، تاریخ ریچارد سوم، بیوگرافی پیکو میراندولا، مقالاتی علیه اصلاحات دینی، بهترین قانون دولتی و جزیره اتوپی، و چند اثر تاریخی دیگر هستند. مجموعه آثار او در سال ۱۹۶۳ منتشر شدند. او پیش از اعدام گفته بود که خادمان شاه بهتراست ابتدا خادمان خدا باشند.
