لم وینگ‌کی، ناشر اهل هنگ‌کنگ و منتقد پکن، درباره تجربه‌هایش در هنگ‌کنگ و تایوان و همچنین تعقیب و آزارش از سوی چین می‌گوید.
تاتس: شما در سال ۱۹۹۴، یعنی سه سال پیش از واگذاری شهر به جمهوری خلق چین، کتابفروشی کازوِی بِی را در هنگ‌کنگ بنیان گذاشتید. آیا می‌توانستید آزادانه کار کنید؟
لم وینگ‌کی: کتابفروشی ما به مرور زمان نفوذ زیادی پیدا کرد. این وضعیت با آغاز زمامداری شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در سال ۲۰۱۳ تغییر کرد. به مردم چین ممنوع شد که به‌طور علنی درباره آزادی، حقوق بشر یا هنگ‌کنگ صحبت کنند. کم‌کم قوانین هنگ‌کنگ با قوانین سرزمین اصلی یکسان شد. ناشرانی که کتاب‌های انتقادی درباره شی منتشر می‌کردند محکوم شدند و کتابفروشی‌ها بسته شدند. هرچه بیشتر آشکار می‌شد که شی می‌خواهد بر هنگ‌کنگ حکومت کند و کتاب‌های انتقادی این هدف را به خطر می‌اندازند.
تاتس: شما شخصاً چگونه تحت تأثیر قرار گرفتید؟
لم وینگ‌کی: در سال ۲۰۱۵ هنگام عبور از مرز هنگ‌کنگ به شهر شنژن چین بازداشت شدم. هم‌زمان، چهار همکارم در هنگ‌کنگ، تایلند و در سرزمین اصلی چین ربوده شدند. ما همه به سرزمین اصلی منتقل شدیم. آنجا ما را متهم کردند که روی کتابی انتقادی درباره شی جین‌پینگ کار می‌کنیم.
در نهایت معلوم شد که ناشر ما، «گوی مین‌های»، پشت این پروژه بود. او در سال ۲۰۲۰ به ده سال زندان محکوم شد و هنوز هم در حال گذراندن محکومیت خود است. پس از هشت ماه، به من اجازه دادند به هنگ‌کنگ بازگردم تا فهرست مشتریان موجود در رایانه کتابفروشی‌مان را به مقامات تحویل دهم. این فهرست شامل نام ۶۰۰ نفر بود، عمدتاً از سرزمین اصلی، که از ما کتاب سفارش داده بودند. به جای تحویل این فهرست، من مخفی شدم.
تاتس: چرا مجبور شدید از هنگ‌کنگ فرار کنید؟
لم وینگ‌کی: در سال ۲۰۱۹ قرار بود قانونی برای استرداد تصویب شود که بر اساس آن، جرایم بر اساس قوانین سرزمین اصلی در هنگ‌کنگ هم قابل پیگرد باشد و افراد بتوانند برای محاکمه به چین تحویل داده شوند. من چاره‌ای نداشتم جز اینکه هنگ‌کنگ را ترک کنم.
تاتس: شما در سال ۲۰۲۰ کتابفروشی‌تان را در تایپه دوباره باز کردید. آنجا چگونه کار می‌کنید؟
لم وینگ‌کی: بر خلاف هنگ‌کنگ، من در تایوان می‌توانم آزادانه مقاله بنویسم، با دیگران ملاقات کنم و علناً بحث کنم. حدود یک‌سوم کتاب‌هایی که اینجا می‌فروشم در سرزمین اصلی چین در دسترس نیستند: کتاب‌هایی درباره سیاست چین یا درگیری‌های آن با تایوان و هنگ‌کنگ. بسیاری از این آثار توسط هنگ‌کنگی‌ها نوشته شده اما در تایوان منتشر شده‌اند. مشتریانم بیشتر از هنگ‌کنگ هستند، هر از گاهی هم یک چینی از سرزمین اصلی می‌آید. وقتی تایوانی‌ها می‌آیند، من گفت‌وگو را به سمت بحث درباره دیکتاتوری در سرزمین اصلی و دموکراسی در تایوان می‌کشانم. به نظر من، تایوانی‌ها باید بیشتر به دموکراسی علاقه‌مند شوند و بیشتر کتاب بخوانند.
تاتس: آیا جامعه تایوان به‌زودی با همان تهدیدی روبه‌رو می‌شود که هنگ‌کنگ تجربه کرد؟
لم وینگ‌کی: برخلاف هنگ‌کنگ، تایوان ارتشی دارد که می‌تواند در برابر الحاق به سرزمین اصلی مقاومت کند. با این حال، چین در تایوان نفوذ زیادی دارد، زیرا هر دو یک فرهنگ مشترک دارند. در نهایت، تایوان از نظر تاریخی از چین منشأ گرفته است. به همین دلیل، هنوز می‌توان ردپای فرهنگ سیاسی هزاران‌ساله امپراتوری چین را در جامعه تایوان دید. چه حزب کمونیست باشد و چه کومینتانگ، گاهی تفاوت چندانی وجود ندارد. با این حال، همان‌طور که ایالات متحده و انگلستان فرهنگ و زبان مشترکی دارند، امروز کسی نمی‌گوید آمریکا بخشی از انگلستان است.
تایوان فقط از دهه ۱۹۹۰ دموکراتیک شده و هنوز فرهنگ دموکراتیک عمیقی در آن ریشه نگرفته است. جامعه باید فرهنگ حقوق بشر و برابری را از غرب بیاموزد. تنها از طریق خواندن است که ما شروع به درک مشکلات ساختاری چین در اقتصاد، سیاست و فرهنگ می‌کنیم. دولت چین می‌خواهد جلوی این آگاهی را بگیرد، به همین دلیل هم مرا تحت تعقیب قرار داده است.
لم وینگ‌کی (Lam Wing-Kee) ۶۹ ساله، کتابفروشی از هنگ‌کنگ که در سال ۲۰۱۵ توسط مقامات چینی ربوده شد. او متهم شد که کتاب‌های انتقادی نسبت به حکومت را به سرزمین اصلی چین ارسال کرده است. در سال ۲۰۱۹ به تایوان گریخت و در سال ۲۰۲۰ کتابفروشی جدیدی را در آنجا افتتاح کرد.
به نقل از روزنامه تاتس (taz)
۱۲ اوت ۲۰۲۵
