دروزها در مرز سوریه و اسرائیل. عکس: لئو کوریا / آسوشیتدپرس (AP)
در جنوب سوریه، چند روزی است که درگیری‌های خشونت‌آمیزی رخ می‌دهد. بسیاری از این رخدادها حول محور اقلیت دروز و نقش آنان در منطقه می‌چرخد. همچنین پای یک مناقشه‌ی درونی در میان است.
دروزی‌ها قرن‌هاست که در خاورمیانه حضور دارند و بیش از یک میلیون نفر از آنان در این منطقه زندگی می‌کنند. با این حال، اسلام‌گرایان افراطی آنان را «کافر» می‌دانند. به گفته‌ی فعالان حقوق بشر، در درگیری‌های اخیر میان بادیه‌نشینان سنی، نیروهای دولتی و دروزها در جنوب سوریه، بیش از ۹۰ نفر از دروزها کشته شده‌اند.
آیا دروزها مسلمان محسوب می‌شوند؟
دین توحیدی دروزها در قرن یازدهم میلادی در مصر به‌عنوان انشعابی از اسلام شیعی شکل گرفت. این دین عناصری عرفانی نیز دارد، از جمله باور به تناسخ روح پس از مرگ. تعالیم دروزی به‌صورت محرمانه نگهداری می‌شود و افراد خارج از این جامعه نمی‌توانند به دین دروزی بپیوندند. همچنین دروزها ازدواج با پیروان ادیان دیگر را نمی‌پذیرند.
در میان مسلمانان، این‌که آیا دروزها بخشی از اسلام به‌شمار می‌آیند یا نه، محل اختلاف است. آنان به نوشته‌ها و منابع دینی خاص خود استناد می‌کنند و آموزه‌هایشان تحت تأثیر فلاسفه‌ی یونان نیز قرار گرفته است. پوشش سنتی دروزها سیاه است؛ مردان کلاه سفید بر سر می‌گذارند و زنان با روسری‌های سفید، موها و دهان خود را می‌پوشانند.
دروزها در کجا زندگی می‌کنند؟
اکثر دروزها در روستاها و مناطق کوهستانی سوریه، لبنان و اسرائیل ساکن هستند. پیش از جنگ سوریه، جمعیت آنان در این کشور حدود ۷۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شد و حدود سه درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دادند. بزرگ‌ترین گروه‌های دروزی در استان‌های سویدا و قنیطره در جنوب سوریه زندگی می‌کنند، جایی که کوهستان معروف به «کوه دروز» نیز در آن قرار دارد. جوامع کوچکتری از دروزها نیز در حومه دمشق ساکن هستند.
جمعیت دروزها در لبنان حدود ۲۰۰ هزار نفر برآورد می‌شود. در اردن نیز بین ۱۵ تا ۲۰ هزار نفر دروزی زندگی می‌کنند. حدود ۱۵۳ هزار نفر از دروزها شهروند اسرائیل هستند. برخلاف دیگر شهروندان عرب‌تبار اسرائیل، دروزها در ارتش این کشور خدمت می‌کنند. بیش از ۲۰ هزار نفر از دروزها نیز به‌عنوان شهروندان سوری، در منطقه‌ی بلندی‌های جولان زندگی می‌کنند؛ منطقه‌ای که اسرائیل در سال ۱۹۶۷ از سوریه اشغال کرد.
«دروزها مرزها را واقعاً به رسمیت نمی‌شناسند»، این را مکرَم رباح، تاریخ‌دان دانشگاه آمریکایی بیروت، می‌گوید. «ازدواج‌ها و روابط پایداری میان دروزهای سراسر منطقه وجود دارد و روحانیون نقش بسیار مهمی در حفظ این پیوندها ایفا می‌کنند.»
خارج از خاورمیانه، یک دیاسپورای دروزی وجود دارد که عمدتاً در آمریکای شمالی و استرالیا ساکن هستند. از مشهورترین دروزها می‌توان به امل علم‌الدین کلونی، وکیل حقوق بشر و همسر بازیگر آمریکایی جورج کلونی اشاره کرد.
دروزها چه نقشی در منطقه دارند؟
با وجود آن‌که دروزها اقلیتی مذهبی هستند، اما به گفته‌ی تاریخ‌دان مکرَم رباح، آنان «نقشی مهم و گاه حتی رهبری‌کننده در زندگی سیاسی و اجتماعی خاورمیانه» ایفا کرده‌اند. سلطان الاطرش، یکی از رهبران دروز، رهبری قیام علیه استعمار فرانسه را بر عهده داشت. در لبنان، رهبر دروزها، کمال جنبلاط، تا زمان ترورش در سال ۱۹۷۷ برای چندین دهه یکی از چهره‌های مهم سیاسی بود؛ پسر او، ولید جنبلاط، نیز همچنان یکی از سیاستمداران بانفوذ لبنان به شمار می‌رود.
در ماه آوریل، جنبلاط از دروزهای سوریه خواست تا در برابر «دخالت‌های اسرائیل» مقاومت کنند. اسرائیل خود را حامی و مدافع دروزها می‌داند و پس از درگیری‌های اخیر، بار دیگر حملاتی علیه ارتش سوریه انجام داد.
دروزها در جریان جنگ داخلی سوریه تا حد زیادی بی‌طرف ماندند و تمرکز خود را بر دفاع از مناطق اصلی سکونت خود گذاشتند؛ مناطقی که بارها هدف حملات جهادگرایان قرار گرفت.
پس از سرنگونی بشار اسد در دسامبر، رهبران دروز وفاداری خود را به یک سوریه متحد اعلام کردند، اما هم‌زمان با تلاش‌ها برای ادغام همه گروه‌های مسلح در نیروهای نظامی کشور مخالفت ورزیدند. بیشتر این گروه‌های مسلح تاکنون هیچ توافقی با دولت جدید امضا نکرده‌اند. آن‌ها در تلاش‌اند استقلال خود را حفظ کنند، اما در عین حال دچار اختلافات داخلی نیز هستند. به نظر می‌رسد این مناقشه‌ی حل‌نشده اکنون دوباره شعله‌ور شده است.
به نقل از اشپیگل آنلاین شانزدهم ژوئن ۲۰۲۵
