محمود حمسیچی - بخش ترکی بی‌بی‌سی: امیر کریمی، رئیس مشترک حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) که در ایران فعالیت می‌کند، در پاسخ کتبی به پرسش‌های بخش ترکی بی‌بی‌سی گفت گروهش از «فرآیند جدید» در ترکیه حمایت می‌کنند، اما برخلاف پ‌ک‌ک، برنامه‌ای برای ترک سلاح یا انحلال ندارند. او در توضیح این امر گفت: «چون چنین زمینه‌ای در ایران وجود ندارد.»
امیر کریمی همچنین گفت: «ما هرگز به ترکیه حمله نکرده‌ایم و نخواهیم کرد» و تاکید کرد که پژاک خواهان «برقراری روابط عادی و صلح‌آمیز» با دولت ترکیه است.
کریمی در پاسخ‌های کتبی خود درباره جنگ اسرائیل و ایران نیز گفت: «این جنگ، جنگ ما و مردم ما نیست. ما طرف این جنگ نیستیم.»
گروه پژاک عضوی از اتحادیه جوامع کردستان (ک‌ج‌ک) است که پ‌ک‌ک هسته مرکزی آن را تشکیل می‌دهد.
پژاک در فهرست «سازمان‌های تروریستی» ترکیه و ایران قرار دارد.
وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز در سال ۲۰۰۹ پژاک را «سازمان تروریستی» معرفی کرد.
ترکیه، پژاک را شاخه ایرانی پ‌ک‌ک می‌داند، اما پژاک ادعا می‌کند که با پ‌ک‌ک رابطه سازمانی ندارد.
«از این روند حمایت می‌کنیم»
پس از آنکه عبدالله اوجالان در ۲۷ فوریه ۲۰۲۵ از پ‌ک‌ک خواست خود را خلع سلاح کند، این سازمان بین ۵ تا ۷ مه کنگره خود را برگزار کرد و در تاریخ ۱۲ مه اعلام کرد که سلاح زمین می‌گذارد و خود را منحل می‌کند.
روندی که برخی آن را با واژگانی چون «صلح» و «راه حل»، و دولت ترکیه آن را «ترکیه بدون تروریسم» توصیف کرده، همچنان ادامه دارد.
کریمی در پاسخ به بخش ترکی بی‌بی‌سی گفت که پژاک کاملا از فراخوان اوجالان حمایت می‌کند و افزود: «این را فرصتی برای تحولی دموکراتیک و بزرگ در ترکیه و تمام خاورمیانه می‌دانیم.»
او تغییرات در پ‌ک‌ک را «راهبردی» توصیف کرد و گفت که پ‌ک‌ک در این زمینه «جدی» است، اما در عین حال از دولت ترکیه انتقاد کرد: «این فراخوان و پاسخ مثبت پ‌ک‌ک امیدهای بزرگی برای صلح و دموکراسی آفرید. اما متاسفانه دولت ترکیه تا این لحظه با این موضوع بسیار تاکتیکی برخورد کرده و از برداشتن گام‌های عملی در این جهت پرهیز کرده است.»
درباره خلع سلاح؛ «چگونه می‌توانیم بی‌دفاع بمانیم؟»
مقام‌های ترکیه بر این باورند که در این روند نه تنها پ‌ک‌ک، بلکه گروه‌هایی مانند پژاک و یگان‌های مدافع خلق (ی‌پ‌گ) در سوریه نیز باید سلاح خود را کنار بگذارند.
اما کریمی میگوید در برنامه پژاک خبری از ترک سلاح یا انحلال نیست.
او تصریح می‌کند که پژاک طرفدار «مبارزه و گفت‌وگوی دموکراتیک برای حل دموکراتیک مسئله کردها» است.
او دلیل انتخاب روش مسلحانه را «شرایط و سیاست‌های سرکوبگرانه» عنوان می‌کند.
با این حال کریمی تاکید می‌کند که «پژاک هرگز مبارزه مسلحانه و جنگ آزادی‌بخش ملی را به عنوان استراتژی خود انتخاب نکرده است».
حکومت ایران وجود هرگونه فشار سازمان‌یافته علیه کردها را رد می‌کند و پژاک را سازمانی مسلح و «تروریستی» می‌داند که برای امنیت ملی و تمامیت ارضی این کشور تهدید ایجاد کرده است.
در جریان اعتراض‌های پس از کشته شدن مهسا امینی در سال ۱۴۰۱، احمد وحیدی، وزیر کشور وقت ایران، مدعی شد که «گروه‌های تروریستی ضدانقلاب» در حال طراحی «آشوب» در ایران هستند و پژاک را در زمره این گروه‌ها قرار داد.
حکومت ایران گروه‌هایی مانند پژاک، حزب دموکرات کردستان ایران و کومله کردستان ایران را نه‌تنها به «تروریسم و تجزیه‌طلبی»، بلکه به همکاری با اسرائیل نیز متهم می‌کند.
کریمی درباره اینکه چرا پژاک مانند پ‌ک‌ک تصمیم به ترک سلاح نگرفته، میگوید: «از نظر ما در فراخوان اوجالان این نکته مطرح بود که مبارزه مسلحانه دیگر نباید استراتژی اصلی باشد. کنار گذاشتن سلاح، گامی عملی است که در صورت پیشرفت روند و فراهم شدن تضمین‌های سیاسی و حقوقی انجام خواهد شد.»
«در ایران چنین زمینه‌ای وجود ندارد. رژیم ایران هر نوع اندیشه متفاوت را به شدت سرکوب می‌کند و مبارزان را اعدام می‌کند. این واقعیت در مسئله کردها شدیدتر است. بسیاری از اعدام‌ها مربوط به فعالان و زندانیان کرد است. چگونه می‌توانیم در برابر رژیمی که معلم، فعال محیط زیست و مدافع حقوق زنان را اعدام می‌کند، بی‌دفاع بمانیم؟»
حکومت ایران میگوید این افراد را به اتهاماتی چون «اقدام علیه امنیت ملی، مشارکت در شورش مسلحانه و جاسوسی» اعدام می‌کند.
در مقابل سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر که با اصل مجازات اعدام مخالفند از نبود دادرسی عادلانه در جریان رسیدگی به این پرونده‌ها انتقاد می‌کنند. آنها می‌گویند از مجازات اعدام برای سرکوب مخالفان استفاده می‌شود.
«خواهان روابط عادی و صلح‌آمیز با دولت ترکیه هستیم»
ترکیه در گذشته عملیات‌هایی علیه پژاک انجام داده که برخی از آنها با هماهنگی ایران و هم‌زمان با عملیات ایران بوده است.
کریمی این عملیات‌ها را که به گفته او جان اعضای زیادی از پژاک را گرفته، محکوم می‌کند و میگوید: «ما هیچ‌گاه درخواستی از دولت ترکیه نداشته‌ایم، پس مشکلی با این دولت نداریم. موضع دولت ترکیه نسبت به ما، ناشی از هراس مزمن این دولت نسبت به کردهاست. ما هیچ اقدامی علیه ترکیه انجام نداده‌ایم و نخواهیم داد. ما خواهان روابط عادی و صلح‌آمیز با دولت ترکیه هستیم و آمادگی خود را در این زمینه اعلام می‌کنیم.»
در ترکیه، برخی کارشناسان و جناح‌های سیاسی نگران‌اند که اگر پ‌ک‌ک سلاح را کنار بگذارد، بخشی از تسلیحاتش به گروه‌هایی مانند یگان‌های مدافع خلق و پژاک منتقل شود.
کریمی در پاسخ به این نگرانی‌ها میگوید: «خیر، چنین چیزی را ممکن نمی‌دانیم. وقتی پ‌ک‌ک در پی یافتن راه‌حلی با دولت ترکیه است، چرا باید سلاح را به مکان‌های دیگر منتقل کند؟»
«پژاک آغازگر جنگ نخواهد بود»
از سال ۲۰۱۱ تاکنون آتش‌بسی نانوشته میان پژاک و حکومت ایران برقرار است.
اما آیا بحران اخیر میان اسرائیل و ایران وضعیت پژاک را تحت تاثیر قرار خواهد داد؟
کریمی میگوید آغازگر جنگ نخواهند بود: «اگرچه ایران این آتش‌بس را نقض کرده، ما همچنان به آن پایبندیم. پژاک هرگز آغازگر جنگ نخواهد بود. جنگ میان اسرائیل و ایران جنگ ما و مردم ما نیست، ما طرف آن نیستیم.»
«ما به دنبال راه‌حل‌های دموکراتیک هستیم. تنها در صورتی که به ما حمله شود و مردم ما در معرض تهدید نسل‌کشی قرار گیرند، براساس حق دفاع مشروع از خود دفاع خواهیم کرد.»
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در ۱۸ ژوئن گفت: «برای آنکه روند ترکیه بدون تروریسم، که اهمیت راهبردی آن امروز بهتر درک می‌شود، به شکلی آرام به هدف خود برسد به تفاهم و همکاری نیاز داریم.»
«اعلام خودمختاری نکرده‌ایم»
در بیانیه مکتوب پژاک درباره جنگ اسرائیل و ایران که در ۱۴ ژوئن منتشر شد، آمده بود: «ما تمام ملت‌ها را به بسیج برای ساخت یک جامعه دموکراتیک خودگردان فرامی‌خوانیم.» این بیانیه حاوی دعوت به «خودمدیریتی» بود.
در پاسخ به این که منظور دقیق پژاک از این عبارت چیست و آیا این بیانیه به معنای فراخوان برای خودمختاری است، کریمی گفت: «در بیانیه‌مان اعلام خودمختاری نکرده‌ایم. تعیین سرنوشت و نوع حکومت، طبیعی‌ترین حق مردم است. ما در بیانیه‌مان از مردم خواستیم که در شرایط بحرانی موجود، بدون انتظار از دولت، خود ابتکار عمل را به دست گرفته و برای اداره امور روزمره و تامین نیازهای اساسی خود کمیته‌هایی تشکیل دهند.»
«در هیچ جنگی چیزی برای شادی ما وجود ندارد»
برخی کارشناسان در ترکیه با اشاره به عبارت‌هایی که در این بیانیه به کار رفته، مدعی شده‌اند که پژاک از حملات اسرائیل به ایران خوشحال شده است.
کریمی در پاسخ به این تحلیل گفت: «ما بهتر از هر کسی درد جنگ را می‌دانیم. در هیچ جنگی چیزی برای شادی ما وجود ندارد. بین ایران و اسرائیل جنگ باشد یا نباشد، ما به مبارزه برای حقوق مردم‌مان ادامه خواهیم داد.»
در ایران، بخشی از مخالفان دموکراسی‌خواه، حملات اسرائیل را به شدت محکوم کردند. اما برخی دیگر از گروه‌های مخالف، چه در داخل کشور و چه در تبعید، معتقد بودند که این حملات می‌تواند فرصتی برای تغییر حکومت باشد.
در پاسخ به اینکه آیا پژاک نیز چنین نظری دارد یا نه، کریمی این دیدگاه را رد می‌کند: «همان‌طور که بارها گفته‌ایم، جنگ آزادی و دموکراسی نمی‌آورد. ما طرفدار جنگ نیستیم. آزادی و دموکراسی را مبارزه دموکراتیکی می‌آورد که ملت‌ها، هویت‌ها و اقشار تحت ستم پیش می‌برند.»
پژاک چیست؟
در سال ۱۹۹۹، پس از بازداشت عبدالله اوجالان، اعتراض‌هایی در شهرهای کردنشین ایران برگزار شد که با دخالت نیروهای امنیتی منجر به کشته شدن تعدادی از معترضان شد.
پس از این وقایع، تاثیرگذاری پ‌ک‌ک در میان جوانان کرد ایرانی افزایش یافت.
پژاک در سال ۲۰۰۴ تاسیس شد.
این سازمان با حکومت اسلامی در ایران مخالف است و از «خودمدیریتی دموکراتیک و کنفدرالیسم دموکراتیک» حمایت می‌کند.
پس از درگیری‌های شدید سال ۲۰۱۱، نوعی آتش‌بس نانوشته میان ایران و پژاک برقرار شد.
روسای مشترک این سازمان، امیر کریمی و پیمان ویان هستند.
گفته می‌شود که نیروهای مسلح پژاک در حال حاضر در مناطق کوهستانی اقلیم کردستان عراق مستقر هستند.
مقام‌های ترکیه می‌گویند پژاک شاخه ایرانی پ‌ک‌ک است.
در پاسخ به پرسشی درباره رابطه پژاک با پ‌ک‌ک، کریمی تاکید می‌کند که این رابطه بر مبنای اندیشه و فلسفه عبدالله اوجالان است: «ما حزب‌مان را در زمانی بنیان گذاشتیم که اوجالان مسئله جامعه‌ای دموکراتیک-اکولوژیک مبتنی بر آزادی زنان را مطرح کرده بود. ما این اندیشه را پذیرفتیم و حزب‌مان را بر این اساس تاسیس کردیم. طبیعتا نزدیکی فکری و فلسفی میان دو نیرو می‌تواند به نزدیکی در حوزه‌های دیگر نیز منجر شود؛ اما این به معنای رابطه سازمانی نیست.»
شاخه نظامی آن «یگان‌های مدافع شرق کردستان» نام دارد.
در جریان درگیری‌های سال‌های گذشته بین پژاک و نیروهای امنیتی ایران، صدها نفر از دو طرف کشته شده‌اند.
