ژوئن ۱۶، ۲۰۲۵
Project Syndicate
اسرائیل نمی تواند تهدیدات ایران برای *آرماگدون هسته ای را صرفا به عنوان یک وراجی بی پایه تلقی کند. اما، حکومت ایران هم تنها حکومتی نیست که اجازه می دهد جاه طلبی های توهمی، قضاوت درست وی را تحت الشعاع قرار دهد: اصرار بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، بر پیروزی کامل، به همان انداز که نادرست است، خطرناک هم هست.
تل آویو - درگیری نظامی بین اسرائیل و ایران که به سرعت در حال تشدید است، نشان دهنده برخورد جاه طلبی ها است. ایران به دنبال تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای است و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، آرزو دارد که در تاریخ، به عنوان رهبر اسرائیل که برنامه هسته ای ایران را قاطعانه خنثی کرده است، یاد شود. هر دو رویا، به همان اندازه خطرناک هستند، که نادرست میباشند.
هدف جاه طلبی های هسته ای ایران همیشه، در درجه اول، برای تضمین بقای رژیم بود، نه نابودی اسرائیل. چون احتمال نابودی اسرائیل در پایان یک جنگ فرسایشی طولانی بسیار بیشتراست تا با بکار بردن بمب اتم از جانب ایران. اما اسرائیل نمی تواند تهدیدات ایران برای آرماگدون هسته ای را صرفا به عنوان یک وراجی بی پایه تلقی کند، به ویژه پس از حمله تروریستی حماس در ۷ اکتبر، که باعث حمله طولانی، وحشیانه ومداوم اسرائیل علیه نیروهای نیابتی ایران در غزه شد. لذا، وحشت ازیک ایران هسته ای اشتباه نیست.
اما نتانیاهو خود دلیل اصلی پیشرفت برنامه هسته ای ایران تا این میزان بالا میباشد. با وجود مخالفت های او، گروه موسوم به ۵+۱ (چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلستان وایالات متحده) به همراه اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۵ بر سر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با ایران مذاکره و برنامه هسته ای جمهوری اسلامی را متوقف نمودند. اما، تحت فشار نتانیاهو دونالد ترامپ سه سال بعد، ایالات متحده را از برجام خارج کرد وایران را بر آن داشت تا به فعالیت برنامه هسته ای خود برای دستیابی به بمب را سرعت بخشید.
حملات جسورانه اسرائیل به ایران مطمئنا باعث تنش بیشتر بین ترامپ و نتانیاهو خواهد شد. ترامپ از زمان بازگشت به کاخ سفید به دنبال یک توافق هسته ای جدید با جمهوری اسلامی بوده است. اما این هرگز نمی توانست یک روند آسان باشد –نه تنها فقط برای اینکه ایران اعتماد کافی به ایالات متحده ندارد. بلکه، در حالی که ترامپ ابایی ندارد که توافقی کم ارزش تر (یا بدتر) را به عنوان یک پیشرفت تاریخی تبلیغ کند، اما ، او مطمئنا تحت فشار زیادی برای دستیابی به توافقی که به نوعی بهتر از برجام باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا در یک دهه پیش مذاکره کرده بود، میباشد.
با توجه به این موضوع، ترامپ احتمالا حملات محدود اسرائیل را مفید می بیند – فقط به اندازه ای که اهرم فشار خود را در مذاکرات هسته ای که در جریان است را افزایش دهد. اما نتانیاهو برای بقای سیاسی خود می جنگد - ودر این نبرد، از هیچ مانعی هراس ندارد.
در حالی که اسرائیل در ابتدا حملات خود را بر تاسیسات هسته ای وپایگاه های موشک های بالستیک متمرکز کرده بود، اما، درگیری به اهدافی که می توانست با انها ایالات متحده را به جنگ بکشاند (مانند تأسیسات انرژی و ساختمان های مسکونی) را تشدید داد و تازه شروع کار اوست. نتانیاهو در راستای جاه طلبی بزرگ شبیه چرچیلی خود –که در جنگ او علیه حماس در غزه و حزب الله در لبنان هم به چشم می خورد – به دنبال «پیروزی کامل» بر ایران است. این امر سبب غیر ضروری شدن توافق هسته ای خواهد شد.
فقط یک مشکل وجود دارد:
اسرائیل به تنهایی قادر به از بین بردن برنامه هسته ای ایران نیست. اسرائیل به سایت های هسته ای در نطنز واصفهان حمله کرده است، اما، آن خسارت به تاسیسات محدود بود، تا حدی به این دلیل که اسرائیل نیاز به اجتناب از انتشار تشعشعات اتمی در سراسر منطقه را تشخیص داد. و مهمتر از آن، اسرائیل بمب هایی ندارد که بتواند به کارخانه غنی سازی سوخت فردو ایران که در داخل یک کوه ساخته شده است، نفوذ کند.
البته زیرساخت های فیزیکی تنها بخشی از معادله است. به همین دلیل است که اسرائیل دانشمندان همچنین رهبران ارشد سپاه پاسداران را نیز هدف قرار داده است. اما برنامه هسته ای ایران یک پروژه دولتی گسترده ومفصلی است وکشتن چند نفر - یا حتی چند ده نفر - آن را فلج نخواهد کرد، چه رسد به اینکه آن را از بین ببرد.
در هر صورت، اسرائیل هنوز به ایالات متحده نیاز دارد. وترامپ هیچ علاقه ای ندارد که به اسرائیل اجازه دهد قیمت نفت را بالا ببرد یا بین او ومتحدان آمریکا در خلیج فارس، که به تازگی توافق تریلیون ها دلار سرمایه گذاری در ایالات متحده نموده اند، شکاف ایجاد کند.
اسرائیل همچنین نمی تواند به همدستی ضمنی کشورهای عربی در جنگ خود علیه حماس و حزب الله داشت، امیدوار باشد. در حالی که این کشورها هیچ علاقه ای به ایران ندارند، اما منافع خاصی در ثبات منطقه ای دارند، به ویژه که در حال حاضر، برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود تلاش می کنند. ایران اگر در تنگنا بقرار گیرد، ممکن است حتی به طور مستقیم به کشورهای خلیج حمله کند، تأسیسات نفتی آنها را هدف قرار دهد، یا خطوط حمل و نقل در خلیج فارس را مختل سازد. این کشورها خواهان یک توافق هسته ای هستند، نه یک آتش سوزی منطقه ای.
ایران احتمالا تقریبا همین را می خواهد. اگرچه این کشور از مذاکرات هسته ای برنامه ریزی شده در عمان خارج شد، اما پاسخ نظامی آن به اهداف اسرائیلی محدود شده است. قابل ذکر است که علیرغم اینکه ایران میلیاردها دلار در سال های اخیر به نیروهای نیابتی منطقه ای خود سرازیر کرده است، اما اکنون از فعال کردن آنها علیه اهداف آمریکایی یا عربی خودداری کرده است.
اما اگر ایران خود را ناچار ببیند، می تواند حزب الله و شبه نظامیان عراقی اش را وارد این جنگ کند. اگر الان نه، پس کی؟ این اتحاد ها از ابتدا برای دخالت در این موارد ایجاد شده بودند، ایران همچنین می تواند حملات علیه اسرائیل را در جاهای دیگر مانند کرانه باختری تحریک کند. علاوه بر این، ایران احتمالامیتواند از پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT)خارج شود که راه را برای دستیابی به گریز هسته ای باز خواهد کرد - روندی که چند ماه طول خواهد کشید تا کامل و فعال شود.
ایران اکنون مرتکب همان اشتباه استراتژیک شده است که انرژی پان عربیسم سنی را در سال ۱۹۷۹ را به هدر داد، ایران با صرف انرژی و منابع خود در جنگ نابودی علیه اسرائیل، هدف اصلی خود، «بقای رژیم»، را به خطرانداخت.
اما تنها ایران نیست که اجازه می دهد جاه طلبی های توهم آمیزش، قضاوتش را تحت الشعاع قرار دهد. اگر اسرائیل نتواند برنامه هسته ای ایران را نابود کند، مطمئنا نمی تواند به پیروزی کامل بر رژیم ایران دست یابد. واین فقط ایران نیست: هیچ یک از چالش های امنیتی اسرائیل به پیروزی کامل نرسیده است. مهم نیست که نتانیاهو چند بمب پرتاب کند، دیپلماسی تنها راه حل، باقی خواهد ماند. در همین حال، گستاخی نظامی اسرائیل برای متحدان عرب میانه رو آن هم غیرقابل قبول است. آنها اسرائیل را به عنوان شریکی برابر در صلح منطقه ای می خواستند، نه به عنوان یک هژمون جدید.
*آرماگادون: آخرین جنگ بین خوبیها و شیطان قبل از روز رستاخیز
شلومو بن آمی، وزیر امور خارجه سابق اسرائیل، معاون رئیس مرکز بین المللی صلح تولیدو و نویسنده کتاب« پیامبران بدون شرافت: نشست کمپ دیوید در سال ۲۰۰۰ و پایان راه حل دو کشور ( انتشارات آکسفورد،۲۰۲۲).
https://www.project-syndicate.org/
