پزشکان، علیۀ جنگ و در راهِ صلح

نصیحتی است اگر بشنوی، زیان نکنی
که اعتماد بر اوضاع این جهان، نکنی
از این و آن نکشی هیچ در جهان آزار
اگر تو نیت آزار این و آن، نکنی
بهار

۱

در ایران فعالیتِ سازمان یافته علیۀ جنگ افروزی و جنگ فقط در مواقع تهدید و بروز جنگ مطرح شده است و صلح و صلح طلبی به عنوان پدیده ای انسانی و حیاتی در فرهنگِ سیاسی جامعۀ ما جدی و ارزشمند تلقی نشده است.

یکی از انگشت شمار تشکل های مبُلغ و هوادار صلح که پس از مدتی قربانی سیاست بازی های حزبی و گروهی شد "جمعیت ایرانی هوادار صلح" بود.

این جمعیت در خرداد سال ۱۳۲۹ تاسیس شد و ملک الشعرای بهار از پایه‌گذاران آن بود، علی شایگان، عبدالکریم برقعی، حائری‌زاده، مهندس قاسمی، علی‌اصغر حکمت، احمد لنکرانی، محمد رشاد و محمود هرمز از دیگر اعضای موسس این جمعیت بودند. بهار رئیس منتخبِ جمعیت بود و قصیدهٔ معروف "جغدِ جنگ" را، به اقتفای چکامهٔ بلند منوچهری دامغانی""فغان ازین غرابِ بین و وای او" سرود و بر پیشانی این جمعیت نشاند. روزنامه سرود پیروزی و مصلحت به مدیریت احمد لنکرانی نیز نشریه این جمعیت بود، جمعیتی که بسیاری از روشنفکران سیاسی و فرهنگی ، و شاعران و نویسندگان در آن فعال بودند.

" جمعیت ایرانی هواداران صلح دربحبوحۀ جنگ کره و در اوج جنگ سرد میان دو ابرقدرت تأسیس شد و انتقادهای خود را پیش‌تر متوجه ایالات متحده آمریکا کرد. این جمعیت در آغاز به حزب توده وابستگی نداشت، اما با ورود افراد بیشتری از این حزب به این جمعیت به عنوان یکی از تشکل ها و زائده های حزب توده معرفی و شناخته می شد.

جنگ عراق و ایران توجه روشنفکران و کنشگران سیاسی و فرهنگی را بیش از پیش به ارزش و اهمیت صلح جلب کرد. با شروع جنگ عراق و ایران ضرورت سامان دادن جمع ها و تشکل هائی علیه جنگ و برای برقرای صلح در محافل روشنفکری، سیاسی و فرهنگی مطرح شد. یک نمونه، پیشنهاد و تلاش زنده یاد، جراح گرانقدر دکتر هاشم موسوی بود. طرح دکتر هاشم موسوی این بود که پزشکانِ و کادرهای بهداشتی و درمانی حامی صلح تشکلی ضد جنگ شکل بدهند که متاسفانه این پیشنهاد و طرح عملی نشد.(۱) همان هنگام دکترهاشم جزوه مصوری نیز با عنوان " کمک های اولیه در جنگ" با پیشگفتاری در رابطه با اهمیت صلح تدوین و منتشر کرد، که در تیراژی محدود با عنوان هواداران سازمان چریک های فدائی خلق ایران توسط انتشارات چکیده منتشر شد، که من نیز در تدوین و انتشار و توزیع آن شاگردی کردم. شرایط سیاسی، چه سازمانی و چه در سطح جامعه به گونه ای پیش رفت که هاشم ومن را از هم دور کرد، اما این دورشدگی سبب نشد که ما از پرداختن به صلح غافل شویم (۲).

در دوران جنگ عراق و ایران، و پس ازآن محافل و جمع های دیگری نیز بر دامنه های فعالیت صلح طلبانه در میهنمان افزوده اند. (۳)



۲

درایران نخستین بار روانپزشک و عصب شناس گرانمایه و از عاشقان صلح، دکتر حسن عشایری (۴) من را با سازمانی به نام "سازمان بین‌المللی پزشکان برای جلوگیری از جنگ هسته‌ای" آشنا کرد:

(International Physicians for the Prevention of Nuclear War- IPPNW)
به تبعید که پرتاب شدم، در آلمان، در فرانکفورت، به سال ۱۹۸۶ با اشتیاق عضو این سازمان شدم.
این سازمان، که خود را تشکلی مردم نهاد، غیر انتفاعی و بی طرف معرفی کرده است، تشکلی شکل گرفته از گروه‌های پزشکی بین‌المللی ست که دستِ کم در ۶۳ کشور جهان فعال هستند. در این سازمان پزشکان، دانشجویان پزشکی، کارکنان بهداشت و درمانگران که هدف مشترکی همچون ایجاد جهانی آرام‌تر، امن تر و عاری از خطر نابودی هسته ای را دارند، گرد آمده اند. این سازمان که در سال ۱۹۸۰ با همکاری تعدادی از پزشکان امریکائی و اتحاد جماهیر شوروی بنیان گذاشته شد هدف خود را تقویت جنبش ضد هسته ای و تحقق صلح در جهان قرار داده است، جنبشی که هدف اولیه اش خلع سلاح هسته‌ای بود، اما این هدف از اواخر دهه ۱۹۶۰به مخالفت با هرگونه استفاده از انرژی هسته‌ای نیز گسترش یافت. بسیاری از گروه‌های صلح طلب و ضد جنگ، مخالف انرژی و سلاح‌های هسته‌ای هستند، این گروه ها در شکل‌گیری اغلب احزاب اجتماعی و سیاسی سبز در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ نقش داشتند.

دفتر مرکزی این سازمان در ملدن، ماساچوست آمریکا است. این سازمان به پاس تلاش‌های ارزنده‌اش در سال ۱۹۸۵ موفق به دریافت جایزه صلح نوبل گردید.

امید است که پزشکان و کادرهای بهداشتی و درمانی ایرانی از این سازمان حمایت کنند ، و همزمان بر فعالیت های متشکل خود علیه جنگ و برای صلح بیافزایند.(۵)
****

منابع:

۱- دربارۀ دکتر هاشم موسوی
دکتر هاشم موسوی درگذشت؛ زندگی نامه‌ی مختصر یک زندگی پربار و مفصل – akhbar-rooz.com
۲- مسعود نقره کار، پزشکان جهان در راه حفظ و تحکیم صلح جهانی - نگرشی بر علل و پیامدهای جنگ هسته ای ، ۱۳۶۲ ، انتشارات رز، تهران، روبروی دانشگاه تهران
۳- « جمعیت ندای صلح» فعالیت خود را آغاز کرد - ایسنا
سومین همایش سالانه انجمن علمی مطالعات صلح ایران «علوم انسانی و اجتماعی وصلح»
کتاب مکتب ایرانی صلح - همرخ
۴- حسن عشایری - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
۵- Home - International Physicians for the Prevention of Nuclear War