خلبانان جنگنده ارتش اسرائیل در نامه‌ای سرگشاده خواستار توافق برای آزادی گروگان‌ها و پایان جنگ غزه شده‌اند. ده‌ها هزار شهروند دیگر اسرائیلی نیز به این اعتراض پیوسته‌اند. این موج اعتراضی می‌تواند به تهدیدی جدی برای نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو تبدیل شود.
چند روزی‌ست که موج جدیدی از اعتراضات، اسرائیل را فراگرفته است. اکنون دیگر فقط خانواده‌های گروگان‌هایی که توسط حماس ربوده شده‌اند خواستار پایان جنگ غزه از سوی نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو نیستند؛ بلکه از پنج‌شنبه گذشته، حتی اعضایی از ارتش نیز در برابر نخست‌وزیر ایستاده‌اند.
ماجرا با نامه‌ای سرگشاده آغاز شد که از سوی شماری از اعضای پیشین و کنونی نیروی هوایی منتشر شد؛ نامه‌ای که خواستار «بازگشت تمامی گروگان‌ها» بود – «حتی اگر این به معنای توقف عملیات نظامی در غزه باشد». حدود هزار نفر از خلبانان و دیگر کارکنان فعلی یا سابق نیروی هوایی در این نامه نوشتند که جنگ در حال حاضر «بیش از هر چیز در خدمت منافع سیاسی و شخصی» قرار گرفته است. منظور آن‌ها نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو و شرکای ائتلافی‌اش از احزاب راست افراطی و مذهبی سخت‌گیر است.
امضاکنندگان هشدار داده‌اند که جنگی که از اوایل مارس دوباره از سر گرفته شده، به مرگ گروگان‌ها، سربازان اسرائیلی «و غیرنظامیان بی‌گناه» منجر شده و همچنین نیروهای ذخیره ارتش را به تحلیل برده است. «هر لحظه تعلل، مایه شرمساری‌ست.»
با این حال، دولت نتانیاهو و فرماندهی ارتش به جای گفت‌وگو، با سخت‌گیری به این نامه پاسخ دادند – و همین واکنش ممکن است آتش اعتراضات را شعله‌ورتر کرده باشد. ظرف کمتر از یک هفته، ده‌ها گروه دیگر از ارتش و جامعه مدنی نیز با نامه‌هایی مشابه به این اعتراض پیوستند؛ همراه با ده‌ها هزار شهروند اسرائیلی.
این اعتراض‌ها در زمانی رخ می‌دهد که هزاران نیروی ذخیره نیز به دلایل اجتماعی و اقتصادی دیگر حاضر به انجام خدمت نیستند. معترضان، به همراه این نیروها، اکنون می‌توانند قدرت نتانیاهو را به‌طور جدی به خطر اندازند.
کوبی ریختر می‌گوید که ابتدا همراه با دیگر مبتکران نامه، تلاش کرده با فرماندهی ارتش وارد گفت‌وگو شود. ریختر ۷۹ ساله، سال‌ها خلبان جنگنده در نیروی هوایی اسرائیل بود و در خط مقدم جنگ شش‌روزه سال ۱۹۶۷ نقشی تعیین‌کننده در پیروزی اسرائیل ایفا کرد. او بعدها به عنوان کارآفرین در حوزه‌ی زیست‌فناوری، به ثروتی میلیاردی دست یافت و امروز یکی از ثروتمندترین اسرائیلی‌ها به شمار می‌آید.
ریختر، فرزند دو یهودی لهستانی‌ست که درست پیش از آغاز هولوکاست، به سرزمین تحت قیمومت بریتانیا در فلسطین گریخته بودند. او در سال‌های اخیر به عنوان یکی از چهره‌های برجسته‌ی اعتراضات لیبرال علیه نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو شناخته می‌شود. وی در بهار ۲۰۲۳ نیز از تظاهرات گسترده علیه آن‌چه به‌عنوان «اصلاحات قضایی» دولت شناخته می‌شد حمایت کرد؛ اصلاحاتی که به تضعیف تفکیک قوا و کاهش پایه‌های دموکراسی منجر می‌شد.
«نتانیاهو به نویسندگان توهین می‌کند»
در گفت‌وگو با اشپیگل، ریختر می‌گوید که رئیس جدید ارتش، ایال زامیر، در دیدار با نویسندگان نامه در هفته گذشته سعی کرده آن‌ها را قانع کند که انتشار نامه را به تعویق بیندازند تا روند مذاکرات برای توافق آتش‌بس با حماس و تبادل گروگان‌ها مختل نشود. اما سپس زامیر با «اتهامات نادرست» به افکار عمومی پرداخته است. ریختر می‌افزاید: «این باعث شد که ما مجبور شویم نامه‌مان را منتشر کنیم.»
زامیر و فرمانده نیروی هوایی، تومر بار، تصمیم گرفتند که (ظاهراً تنها حدود ۶۰ نفر از) ذخیره‌های فعال که این نامه را امضا کرده بودند، از خدمت اخراج کنند. آن‌ها معتقد بودند که این نامه به انسجام ارتش آسیب می‌زند. نخست‌وزیر نتانیاهو ادعا کرد که این اعتراض به نفع دشمنان اسرائیل است و بنیان‌گذاران آن «بودجه خارجی» برای این اقدام دریافت کرده‌اند. او امضاکنندگان را به عنوان «یک گروه افراطی حاشیه‌ای» معرفی کرد.
کوبی ریختر می‌گوید: «اسرائیل در بزرگ‌ترین خطر از زمان تأسیس خود قرار دارد». او معتقد است که جنگ به نتانیاهو حمایت هم‌پیمانانش را تضمین می‌کند و قدرت او را تثبیت می‌کند، به طوری که در فرآیند فساد علیه او، حمایت قانونی برای محافظت از او در برابر پیگرد قضائی ایجاد می‌شود: در صورت تردید، او به عنوان نخست‌وزیر از پیگرد قانونی مصون است. در همین حال، هم‌پیمانان راست‌گرای افراطی و مذهبی او می‌توانند زمین‌هایی برای شهرک‌سازی و موقعیت‌های مالی خود به‌دست آورند. بر اساس نظرسنجی‌های اخیر، حدود ۷۰ درصد از اسرائیلی‌ها خواهان پایان جنگ در غزه هستند تا گروگان‌های باقی‌مانده در آنجا—که حدود ۲۴ نفر از آن‌ها هنوز زنده هستند—بازگردند. اخیراً همچنین صدها هزار نفر دوباره به خیابان‌ها آمده و علیه اصلاحات قضائی که دولت نتانیاهو در پی پیشبرد آن است، اعتراض کردند.
بیش از ۱۰۰۰ امضاکننده برای هر نامه
پس از آنکه نخست‌وزیر امضاکنندگان نامه‌ها را به‌عنوان «گروهی کوچک، پرسر و صدا، آنارشیست و بی‌ارتباط از بازنشسته‌ها» توهین کرده بود، دیگر گروه‌ها با نامه‌هایی مشابه به این اعتراض پیوستند: اطلاعات‌چیان فعال و سابق، نیروهای ویژه ارتش، پلیس، دانشگاهیان، نویسندگان، هنرمندان تجسمی و بسیاری دیگر. در یکی از نامه‌ها که به‌تازگی توسط نیروهای ذخیره‌ی واحدهای ویژه منتشر شد، آمده است که دولت فعلی «تهدیدی روشن و فوری برای امنیت اسرائیل و جان گروگان‌ها» به شمار می‌آید. میان امضاکنندگان این نامه‌ها، که در مجموع بیش از ۱۰۰۰ نفر می‌شوند، چهره‌های شناخته‌شده‌ای مانند اهود باراک، نخست‌وزیر پیشین اسرائیل، و دان هالوتز، فرمانده پیشین ارتش اسرائیل نیز به چشم می‌خورند.
سوسیولوژیست یاعِل بردا از دانشگاه عبری اورشلیم، اشاره به قربانیان فلسطینی در نامه‌های عمومی را به‌عنوان «نوآوری اساسی» در جنبش اعتراضی از زمان شروع جنگ در یک سال و نیم پیش می‌بیند. در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، گروه‌های تروریستی حماس و سازمان‌های متحد آن‌ها جنوب اسرائیل را مورد حمله قرار دادند؛ در این حملات، قتل، تجاوز و گروگان‌گیری انجام شد. تاکنون بیشتر اسرائیلی‌ها، به‌ویژه به‌خاطر شوک ناشی از این حملات، از رنج‌های فلسطینی‌ها غافل بودند. در اعتراضات جریان اصلی علیه دولت نتانیاهو همیشه تنها منافع اسرائیلی‌های یهودی در نظر گرفته می‌شد. اما حالا مردم برای اولین بار ارتباط بین مشکلات خود و رنج‌های مردم غزه را شناسایی می‌کنند، می‌گوید بردا.
۵۰ درصد از ذخیره‌ها از خدمت امتناع می‌کنند
به گفته‌ی روزنامه هاآرتص، حدود ۲۰ درصد از امضاکنندگان تمام نامه‌های سرگشاده، ذخیره‌هایی هستند که از زمان آغاز جنگ دو سال پیش در خدمت بوده‌اند. فرماندهی ارتش با افزایش تعداد کسانی روبرو است که به آن‌ها «امتناع‌کنندگان خاموش» گفته می‌شود. بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای، اکنون تا ۵۰ درصد از سربازان ذخیره که دوباره احضار می‌شوند، از پیوستن به خدمت خودداری می‌کنند. بسیاری از خانواده‌های سربازان ذخیره نه تنها از نظر مالی تحت فشار شدید قرار دارند، بلکه به‌خاطر مدت‌های طولانی خدمت، مشکلات اجتماعی و روانی نیز دارند. بر اساس آمارهای آژانس کاریابی اسرائیل، ۴۸ درصد از ذخیره‌ها اخیراً اعلام کرده‌اند که از ۷ اکتبر تاکنون دچار کاهش قابل توجهی در درآمد خود شده‌اند. ۴۱ درصد گفته‌اند که یا اخراج شده‌اند یا مجبور بوده‌اند به‌خاطر خدمت در ذخیره، شغل خود را ترک کنند. این مشکلات همچنین به فشارهای روانی و اجتماعی سنگینی بر خانواده‌ها منجر شده است.
جنگ غزه بی‌رحمانه‌تر از همیشه
پرتال خبری Ynet در اوایل هفته گزارش داد که رئیس ارتش، ایال زامیر، به دولت اسرائیل هشدار داده که کمبود نیروهای رزمی ممکن است برنامه‌های جنگی اسرائیل در غزه را به خطر بیندازد. از زمان شکستن آتش‌بس در اوایل مارس، ارتش اسرائیل جنگ را با شدت بیشتری ادامه داده است. در حال حاضر شش هفته است که هیچ محموله کمکی به این منطقه ارسال نمی‌شود. بر اساس گزارش سازمان ملل، نزدیک به ۷۰ درصد از نوار غزه تحت فرمان تخلیه اسرائیل یا به‌عنوان مناطق ممنوعه شناخته می‌شود. وزیر دفاع، اسرائیل کاتس، اعلام کرده که نیروهای اسرائیلی در تمام مناطق تصرف‌شده نوار غزه باید «به‌طور دائم یا موقت» در «مناطق امنیتی» حضور داشته باشند. اسرائیل همچنین «مهاجرت داوطلبانه» جمعیت رنج‌دیده غزه را طبق طرح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده، تبلیغ می‌کند.
تحلیلگران نظامی بر این باورند که تسخیر کامل و اشغال نوار غزه می‌تواند سال‌ها طول بکشد و نیازمند فعال‌سازی ده‌ها هزار نیروی ذخیره باشد. حتی برای ادامه جنگ در مقیاس کنونی، ارتش باید طبق گزارش هاآرتص نیروهای نظامی بیشتری از میان جوانان فراخوانی کند تا کمبود نیروهای ذخیره مسن‌تر را جبران کند.
به گفته‌ی سوسیولوژیست بردا، در این شرایط فرصتی برای اعتراض وجود دارد: «رهبران اعتراض باید برای ذخیره‌هایی که بیشتر به دلایل اجتماعی و اقتصادی از خدمت سربازی فرار کرده‌اند، روشن کنند که هدف مشترکی دنبال می‌شود: پایان دادن به جنگ. این می‌تواند اعتراض را به‌طور چشمگیری گسترش دهد.»
در این صورت، نتانیاهو ممکن است مجبور شود که به یک آتش‌بس دوباره و تبادل گروگان‌ها موافقت کند. او ممکن است هم‌پیمانان خود را ناراضی کند؛ در عین حال، دیگر نمی‌تواند از خواسته‌ها برای ایجاد کمیسیون تحقیقاتی در خصوص حملات تروریستی حماس فرار کند. قدرت او ممکن است به‌طور جدی در خطر بیفتد.
به نقل از اشپیگل آنلاین
