فراخوان اوجلان

گستره معنائی فراخوانی که عبدالله اوجلان در اول مارس ۲۰۲۵ یا قدری پیش از این تاریخ خطاب به «پارتی کارگران کوردستان» ( پ ک ک ) صادر کرد وسعتی آنچنان بزرگ دارد که شایسته تأمل و سنجش دقیق است. او پس از اشاره به تأثیر عوامل مختلفی که موجب اتخاذ استراتژی مبارزه مسلحانه در چهل و اند سال گذشته این حزب داشته اند خواهان تغییر این استراتژی به صورت کنار گذاشتن اسلحه، انحلال حزب، ادغام در جامعه و دولت ترکیه و وورود به یک دیالوگ ناظر بر گسترش دموکراسی در آن کشور با دولت ترکیه می شود. عواملِ، از نظر او ناگزیر و منفی مزبور عبارتند از تأثیرات منفی ناشی از[پیروی] پ ک ک از سوسیالیسم واقعا موجود شوروی سابق، جنگ سرد میان قدرت های بزرگ جهان و محدودیت ها در زمینه آزادی، به ویژه آزادی بیان در یک طرف و انکار هویت کردها در ترکیه.،در طرف دیگر. در نظر او پیشرفت‌‌هائی که در ترکیه در سال‌های اخیر حاصل شده و به صورت قبول هویت کردها و آزادی بیان به وجود آمده است این تحول استراتژیک را ضروری می کند. علت توجیه‌کننده دیگراین تحول از نظر اوجلان اتحاد «پررنگ‌تر» میان کرد‌ها و ترک‌ها در بیش ازهزار سال گذشته است، اتحادی که در اثر مدرنیته سرمایه‌ذارانه در ۲۰۰ سال اخیر، از جمله به صورت سیاست یکسان سازانه قومی در ترکیه مخدوش شده بود. وظیفه اصلی امروز باز سازی این رابطه تاریخی است، کاری که، اما با «راه حل‌های دولت- ملت‌سازانه جداگانه، فدراسیون، خودمختاری اداری وفرهنگی ممکن نمی شود .این خواست‌ها نتیجه گرایش های افراطی ملت‌گرایانه هستند. آنچه جای آنها را باید بگیرد احترام به هویت ها، سازماندهی دموکراتیک آنها و ساختار‌های اجتماعی- افتصادی و سیاسی آنها است. اوجلان ظاهرا انتظار دارد که این هدف از روند پیشرفت دموکراسی در ترکیه حاصل بشود. او اعلام می کند که «توافق دموکراتیک روش اساسی است».

اوجلان با توصیه این استراتژی عملا همان روشی را در پیش می‌گیرد که پیش از او بسیاری از ناظران تنش های ناشی از ناسیونالیسم‌های قومی توصیه می‌کردند. حل اختلاف از راه شناخت رسمی و عملی تفاوت های قومی (اتنیکی) و کوشش هم‌زمان برای ایجاد روابط دموکراتیک دردولت و میان اجزاء مردم.

آن طور که از سایت رسمی پ ک ک در اول مارس ۲۰۲۵ بر می آید این سازمان فراخوان اوجلان را پذیرفته و آن را «مانیفستی برای عصر جدید» نامیده است، مانیفستی که «مسیر تمام نیروهای آزادیخواه و دموکراسی‌طلب را روشن می کند» (ایران وایر ۳ مارس ۲۰۲۵). پ ک ک، با این بیانیه خود را برای ترک مبارزه مسلحانه، فروگذاردن اسلحه و انحلال آماده می کند. شرط دیگر موفقیت پیشرفت دموکراسی در ترکیه است، فرایندی که، انتظار می رود که در صورت وقوع راه را برای تحقق پی‌آمد‌های دیگر شناخت هویت کردها در زمینه های داری و فرهنگی باز خواهد کرد. اینها می‌توانند احتمالا همان هدف‌هائی باشند که پ ک ک می خواست از راه مبارزه مسلحانه به دست آورد.

فراخوان اوجلان معنائی آن‌چنان گسترده دارد که انتظار قبول آن توسط قاطبه مبارزان کرد، حتا در ترکیه را هم محدود می‌کند. نمونه‌های رویکرد مخالفت، یا انتقادآمیز به آن را می‌توان در اینترنت دنبال کرد. برای ایران آن‌چه جالب‌تر است واکنش حزب‌های کرد ایرانی نسبت به فراخوان است. از کومله کردستان ایران تا امروز ۸ مارس) خبری دیده نشده است. آن‌‌چه من از حزب دموکرات کردستان ایران (حدکا) تا کنون دیده ام بیان احتیاط آمیز، مشروط، کلی‌گویانه، ولی مثبت‌خوانده پیام در رابظه با ایران است. خالد عزیزی ارزیابی فراخوان را موکول به آینده می کند، و منوط به اعتماد سازی از طرف دولت ایران. او می گوید حل مسئله در هر کشور بستگی به وضع داخل آن دارد. در شماره ۸۹ روزنامه «کوردستان»، منتشر شده در ۱۵ اسفند ۱۴۰۳ یادداشت ۱۱ اسفند مرکز اجرائی این حزب را می خوانیم که حدکا همیشه راه حل مسالمت آمیز مسئله کرد را بهترین گزینه میدانسته و «با نگرشی مثبت به این موضوع تکیه دارد». حدکا امیدوار است این فرایند به بهترین شیوه قانونی به نتیجه مطلوب هر دو ملت کورد و تورک برسد». آنچه در این واکنش مسکوت می ماند ۱. لحاظ‌کرد نقد، هرچند پسینانه و تلویحی ای است که اوجلان به استراتژی واکنشانه مبارزه مسلحانه پ ک ک پیش از پذیرش هویت کردها در ترکیه می کند. ۲. ردی که او به «راه حل‌های ملت-دولت سازانه جداگانه» و نتایج آن در زمینه تشکیلات اداری کشور و فرهنگ می نویسد. آیا ارزییابی مثبت فراخوان از نظ حدکا شامل این نکات هم می شود؟ درست است که استبداد جمهوری اسلامی راه را برای هرگونه راه حل مسالمت آمیز مسئله اقوام بسته است، ولی آیا توسل حدکا به مبارزه مسلحانه ، در همان سطح محدودی که گاه اعمال می شود نشان از اختلاف با فراخوان اوجلان ندارد؟

از کومله کردستان ایران و حدکا که بگذریم می ماند موضع شاخه کومله ای حزب کمونیست ایران که یک‌سره منکرانه است. این موضع را می‌توانیم در پاسخ ردانه‌ئی که کمیته مرکزی کومله- سازمان حزب کمونیست ایران در ۱۱ اسفند نوشت مشاهده کنیم. جائی که نویسندگان بیانیه پس از انکار هرگونه انگیزه و رویکرد دولت ترکیه برای حل مسالمت آمیز و دموکراتیک مسئله کرد مشاهده کنیم. نتیجه این که «پیام اوجلان [...] غیر از تسلیم شدن بی قید و شرط در مقابل اقتدار‌گرائی نئوعثمانیستی آک پارتی و حزب حرکت ملی معنای دیگری ندارد.». آنچه این کومله به جای این «سیاست تسلیم طلبانه» می گذارد دائر بر خواست به رسمیت شناخته شدن «حقوق پایه ای مردم کوردستان در راستای کسب حق تعیین سرنوشت آنان» است.