گزارش هفته‌نامه اشپیگل از تل‌آویو
گزارشگر: موریل کالیش Muriel Kalisch
اسرائیل و حماس همچنان در حال مذاکره برای تمدید آتش‌بس هستند. بااین‌حال، در اسرائیل گزارش‌هایی درباره احضار نیروها منتشر شده و در نوار غزه نیز مهمات در حال جمع‌آوری است. آیا می‌توان از بروز دوباره جنگ جلوگیری کرد؟
مردم غزه ویرانه‌ها را به شکلی جشن‌گونه تزئین کرده‌اند. در شامگاه شنبه، اولین شب افطار، ریسه‌های نوری بر فراز سفره‌های بلند در میان کوه‌های آوار می‌درخشند. رمضان، مهم‌ترین ماه در تقویم اسلامی، آغاز شده است. در همین روز، نخستین دوره ۴۲ روزه آتش‌بس میان اسرائیل و حماس پس از ۱۵ ماه جنگ فرسایشی به پایان رسید. مردم غزه نمی‌دانند چه پیش خواهد آمد، اما چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای ندارند.
پس از یک ماه و نیم، آتش‌بس وارد خطرناک‌ترین مرحله خود شده است. اگرچه سلاح‌ها تا حد زیادی همچنان خاموش مانده‌اند، اما مذاکرات میان اسرائیل و حماس برای ادامه آتش‌بس متوقف شده است. خطر ازسرگیری جنگ در کمین است – و این‌بار ممکن است جنگ حتی ویرانگرتر از قبل باشد. در روزهای نخست رمضان، آنچه پیش‌تر هم آشکار بود، بیش‌ازپیش نمایان می‌شود: مشکل اساسی در مناقشه میان حماس و اسرائیل راه‌حلی ندارد. چه کسی قرار است پس از پایان جنگ، غزه را اداره کند؟
حماس بار دیگر خود را به‌عنوان حاکم نشان می‌دهد
زمانی که در اواسط ژانویه مرحله نخست آتش‌بس میان طرف‌های درگیر اجرایی شد، ناظران بین‌المللی پیش‌بینی می‌کردند که احتمالاً مرحله دومی در کار نخواهد بود. این توافق که پس از ماه‌ها مذاکره، درست پیش از آغاز به کار رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، دونالد ترامپ، حاصل شد، در اصل شامل سه مرحله بود. بر اساس این توافق، حماس باید در این مدت تمامی گروگان‌های خود را، چه زنده و چه کشته، آزاد می‌کرد. در مقابل، ارتش اسرائیل به‌تدریج از نوار غزه خارج می‌شد، ساکنان آواره اجازه بازگشت به شمال غزه را پیدا می‌کردند و روند بازسازی آغاز می‌شد. این برنامه اولیه بود – اما اسرائیل اکنون دیگر تمایلی به اجرای آن نشان نمی‌دهد.
اسرائیل همواره تأکید کرده است که جنگ تنها زمانی پایان خواهد یافت که حماس «به‌طور کامل نابود» شود و اطمینان حاصل گردد که این سازمان تروریستی دیگر هیچ نقشی در نوار غزه نخواهد داشت. از سوی دیگر، حماس به‌صورت نظری با پذیرش یک حکومت تکنوکرات تحت رهبری تشکیلات خودگردان فلسطین (PA) موافقت کرده است – اما همچنان خواهان حفظ نقش خود در این ساختار است. در جریان تبادل هفتگی گروگان‌ها طی مرحله نخست آتش‌بس، این سازمان بار دیگر خود را به‌عنوان حاکم غزه به نمایش گذاشت، و جمعیت نیز با ابراز شادی از آن استقبال کرد.
روز یکشنبه، دولت اسرائیل اعلام کرد که با طرح استیو ویتکوف، فرستاده ویژه ایالات متحده، درباره تمدید مرحله اول آتش‌بس موافقت کرده است. بر اساس این طرح، حداقل ۴۲ روز دیگر سلاح‌ها خاموش می‌ماند و این دوره ماه رمضان و عید پسح یهودیان را نیز دربر می‌گرفت. در این مدت، حماس می‌بایست نیمی از گروگان‌های باقی‌مانده را در روز نخست آزاد کند و نیمه دیگر را در پایان این دوره، به شرطی که اسرائیل و حماس بر سر یک آتش‌بس دائمی توافق کنند.
در این طرح، هیچ اشاره‌ای به خروج فوری نیروهای نظامی اسرائیل از غزه نشده است. افزون بر این، طرح ویتکوف به اسرائیل اجازه می‌دهد که در هر زمان جنگ را از سر بگیرد. حماس این پیشنهاد را رد کرد و از اسرائیل خواست که به طرح اولیه بازگردد. در پی این تصمیم، اسرائیل تمام کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه را متوقف کرد. سازمان حماس نیز اسرائیل را به نقض توافق آتش‌بس متهم کرد.
اسرائیل ادعا می‌کند که در هفته‌های گذشته، آنقدر کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه ارسال شده است که جمعیت غیرنظامی می‌تواند برای ماه‌ها تأمین شود. با این حال، توقف کمک‌ها همچنان نقض حقوق بین‌الملل است. همچنین، بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای، دولت اسرائیل در نظر دارد که غیرنظامیان، که اخیراً به شمال غزه بازگشته‌اند، دوباره به جنوب تبعید شوند و تأمین برق را قطع کند. هدف از این اقدامات وارد کردن فشار به حماس برای موافقت با طرح جدید ایالات متحده است.
بازسازی غزه
در همین حال، کشورهای عربی نیز پیشنهاداتی برای بازسازی غزه مطرح کرده‌اند. پس از ارائه طرح دونالد ترامپ برای خرید غزه و تبدیل آن به "ریویرا خاورمیانه" و جابجایی فلسطینی‌ها، نمایندگان چندین کشور عربی روز سه‌شنبه در قاهره گرد هم آمدند. در پایان این اجلاس، آنها به یک پیشنهاد متقابل که مصر ارائه کرده بود، رسیدند. بر اساس این طرح، حماس باید عمدتاً از قدرت کنار گذاشته شود و یک اداره جدید به جای آن مستقر شود که توسط کشورهای عربی، اسلامی و غربی کنترل شود. این منطقه باید "به سرعت" بازسازی شود و هزینه‌های برآورد شده ۵۳ میلیارد دلار است. اینکه چه کسی این مبلغ را تأمین کند، در پایان اجلاس مشخص نشد. طرح مصر همچنین تمدید موقت دو هفته‌ای آتش‌بس را پیش‌بینی کرده است که در آن گروگان‌ها با فلسطینیان زندانی تبادل می‌شوند.
با وجود طرح‌های مختلف برای تمدید آتش‌بس، هر دو طرف جنگ منافع خاص خود را دارند که مانع توافق می‌شود. حماس نمی‌خواهد کنترل کامل بر غزه را از دست بدهد. بدون ضمانت‌های امنیتی، این گروه نیز گروگان‌های باقی‌مانده را آزاد نخواهد کرد، زیرا آنها تنها برگ برنده آنها هستند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تحت فشار شرکای ائتلاف افراطی خود، با هیچ آتش‌بس دائمی که اسرائیل را از امکان از سرگیری جنگ محروم کند، موافقت نخواهد کرد. پیش از پایان ۴۲ روز اول، مقامات دولتی اعلام کرده بودند که عقب‌نشینی از کریدور فیلادلفیا در مرز مصر انجام نخواهد شد.
در حال حاضر، ۵۹ گروگان در نوار غزه باقی مانده‌اند که ۳۶ نفر از آنها به‌طور رسمی فوت اعلام شده‌اند. اگر جنگ دوباره آغاز شود، نه تنها خانواده‌ها بلکه بسیاری از مردم اسرائیل نیز می‌ترسند که این پایان زندگی ۲۳ نفر باقی‌مانده باشد.
