خودکشی اعتراضی،
از نیوشا تا کیانوش

خبر را که شنیدم، خواندم آنچه را که سالیانی ست در پسِ چنین تراژدی هائی در من جاری می شود.
...............

و اکنون بر ساحل اندیشه ای خاموش ایستاده ایم
سعی در این داریم که فراموش نکنیم
زیرا در سرزمین فراموشی های آسان هستیم
وهم‌چنان از روی سفرۀ چین خوردۀ دریا
ماهیان مُرده می گذرند
و دوستان من فانوس به دست از گورستان های ماه ها و سال ها
و من همواره در این اندیشه ام که برای زندگی کردن چقدر مُردیم...*

کیانوش سنجری در تهران خودکشی کرد، پیش تر محمد مرادی در لیون و نیوشا فرهی در لُس آنجلس این راه را رفتند. اما فقط این سه عزیز نیستند که با خودکشی اعتراضی ِ سیاسی بر آن بودند" جای خالی آزادی و عدالت" پُر کنند، ده ها عزیز دیگر، زن و مرد اینگونه "غریزه مرگ " را به امید زندگی بهتر برای مردم، پس زدند. بسیارانی که خبر را می شنوند غرق در اندوه از خود و دیگران می پرسند: "چرا خودکشی؟"، و این پرسشی ست که تا کنون با دلیل، تعریف، تئوری، نظری پدیدارشناسانه و کند و کاو مفهومی و تجربی پاسخی جامع و مانع به آن داده نشده است. هنوز مُهر راز خودکشی گشوده نشده است تا کس یا کسانی بتوانند با پی بردن به رمز و راز این پدیدۀ تراژیک و منکوب کننده، از پس توضیح و تفسیر جامع و کامل انگیزه ها و علت های وجودی و بروزش برآیند.



در پاسخ به چرائی ِ خودکشی دو تعبیر و تفسیر کلی و متفاوت وجود دارد، یکی روانشناسانه و دیگری جامعه شناسانه، این دو رویکرد هر کدام تحلیل ها و تبیین های گونه گون برای خودکشی ارائه داده اند، اما آنچه مورد توافق بیشترین صاحب نظران است، ترکیبی از این دو عامل، یعنی عامل فردی (روانشناسانه و روانکاوانه) و اجتماعی (جامعه شناسانه) است.

با تاکید براین واقعیت که خودکشی در شرایط عادی و"طبیعی" رخ نمی دهد و می باید عوامل روانی - فردی و یا عوامل محیطی - اجتماعی، یا تلفیق این دو عمل کند تا فکر و اقدام به خودکشی یا خودکشی رُخ دهد.

خودکشی کیانوش و محمد و نیوشا خودکشی های اعتراضیِ سیاسی هستند که عامل فشارهای سیاسی و اجتماعی در بروز آن ها نقش داشته است. اعتراض مفهوم و اقدامی آگاهانه و هدفمند است، و خودکشی اعتراضی نیز یک واکنش اعتراضی، ارادی و هدفمند است. این نوع اقدام به خودکشی در واکنش و اعتراض به وضعیت و شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است. بدون تردید افسردگی های آشکار و پنهان، و دیگر پیامدهای اختلال های روانی و جسمانی، وضعیت و شرایط زندگی فردی و اجتماعی نیز به عنوان عوامل زمینه سازِ این نوع خودکشی ها می توانند، مطرح باشند.

خودکشی های اعتراضی شاید در مواردی تاثیرهای سیاسی و اجتماعی مثبت و تغییر‌های بنیادین سیاسی بر جای گذاشته باشند اما نظرها و دیدگاه های متفاوت و مختلفی درباره خودکشی اعتراضی، هدف و انگیزه عامل این اقدام و نیز میزان تاثیرات مثبت و منفی آن وجود دارد.

در" خودکشی اعتراضی" روش و شکل خودکشی، جنبه تبلیغی و تهییجی دارد و در بیشتر موارد آگاهانه در برابر چشم مردم انجام می شود. در خودکشی های اعتراضی از روش های مختلف، به ویژه خودسوزی به عنوان یکی از خشن‌ترین، دردناک‌ترین و مرگ‌بارترین روش‌های خودکشی استفاده شده است.

نیوشا در لُس آنجلس دور از وطن از زخم رنج هایی که می برد در امان نماند و خود را به آتش کشید، محمد مرادی در لیون فرانسه در آب‌های جاری رود خانه خود را رها کرد و کیانوش در تهران با پرت کردنِ خود از ارتفاع صدای خُرد شدن وخُرد کردن ستمدیدگان این نسل را فریاد کرد.

قربانیان ستمگری های حکومت اسلامی که خودکشی اعتراضی کرده اند، پیش از خودکشی نوشته و گفته اند که می خواهند با هدیه کردن ِجان و جهان پُر شورشان غریو رنج و ستمی باشند که از سوی حکومت جهل و جنون و جنایت به آن ها و مردم سرزمین شان تحمیل شده است، می خواهند انگیزه و تلنگری برای تداوم مبارزه آزادی‌خواهانه و عدالت جویانه باشند.
شعر از: اونات کوتلار