از پیروزی تا استحاله!؟ (۶)

آمار و ارقام واقعی شرکت کنندگان در رفراندوم جمهوری اسلامی:

پس از اعلام رسمی احمد نوربخش مسؤل ستاد مرکزی رفراندوم در وزارت کشور، در باره اعلام آمار شرکت کنندگان در رفراندوم جمهوری اسلامی در ایران و سایر نقاط جهان، مهندس مهدی بازرگان نخست‏ وزیر دولت موقت طی یک پیام بلند تلویزیونی، ضمن گفتن تبریک پیروزی رفراندوم به مردم، نکات تازه ای را در باره رفراندوم روشن کرد...و در باره تعداد آراء افراد شرکت کننده در رفراندوم گفت:« از 22 میلیون نفر مردم 16 سال به بالا، بیست میلیون و دویست و هشتاد هزار نفر، طبق ارقامی که به وزارت کشور رسیده (تا دیروز ظهر)، در رفراندوم شرکت کرده بودند و بدین ترتیب 5/99 در صد مردم ایران در رفراندوم شرکت کردند و بدون ارعاب و فشار و زور و تطمیع و اجبار در چنین امر مهمی سهیم و شریک بودند، در کمتر کشوری چنین اتفاق نظری سابقه داشته است. و هر گاه آن هفت و نیم در صدی کسری را در نظر بگیریم، امری است طبیعی، کسانی هستند که ناخوش و مریض اند، یا به مسافرت رفته اند، یا در دهات دور افتاده به سر می برند و دسترسی به صندوق اخذ رای نداشته اند. نخست وزیر نتیجه گیری کرد که از مجموع ملت 99 در صد جواب آری داده و کمتر از یک در صد با جمهوری اسلامی مخالفت کرده اند و رای مخالف داده اند. تبریک من به عنوان رئیس دولت موقت نه تنها به ملت ایران، بلکه به امام خمینی رهبر نهضت انقلاب است که بیشتر از همه در این فکر منشاء اثر بوده اند و موجبات این پیروزی بزرگ را فراهم کرده اند...[1] با تمام فراز و نشیب ‏ها و این سخنان، در آن مقطع زمانی اعلام رسمی تعداد شرکت ‏کنندگان در رفراندوم جمهوری اسلامی، هیچگونه حساسیت و اعتراضی قابل توجهی را در کشور، برای اکثریت مردم ایران زمین به دنبال نداشت، چرا که مردم شرکت در آن را، شرکت در جشن پیروزی انقلاب و تاکیدی بر خواست ‏های بر حق خود [ آزادی و عدالت ] می‏ دانستند و حتی گروه ‏ها، سازمان ها، احزاب و اقوام ایرانی که در رابطه تحریم، عدم شرکت و یا انجام یا عدم انجام آن موضع‏ گیری کرده بودند، بیشتر به خاطر نامشخص بودن محتوی جمهوری اسلامی بود و اکثریت آنان هم به همین خاطر عدم شرکت در رفراندوم را مطرح کرده بودند. در آن شرایط تنها گره کور رفراندوم که چند روز قبل از انجام آن به وقوع پیوست و شک و شبهه‏ ای به وجود آورد در رابطه با تعداد شرکت‏ کنندگان در رفراندوم جمهوری اسلامی بود که این موضوع هم با این سخن احمد صدر سید جوادی وزیر کشور دولت موقت قبل از انجام اولین رفراندوم در ایران بود که اعلام کرد:«۲۴ میلیون نفر می ‏توانند در رفراندوم رای بدهند»[2] انتشار این مطلب و ادعا در آن مقطع زمانی اظهار نظرهایی در بین مطبوعات، پیروان آیت الله خمینی، اعضای دولت موقت، و ...را در پی داشت.که در اینجا به باز بینی و باز خوانی گوشه ای از آن سخنان، در آن مقطع زمانی، نظر می افکنیم: ابتدا کیهان روزنامه آزاد و مستقل در آن زمان ،(بهار آزادی) با چاپ مقاله ای با عنوان "گروههایی که حق رای دارند" و با باز نشر سر شماری سال 55 خورشیدی در مرکز آمار ایران، چنین نوشت:« ایران در حالی برای شرکت در بزرگترین همه پرسی تاریخ خود آماده می شود که نزدیک به 2 میلیون و 200 هزار نفر بر تعداد رای دهندگان معمولی آن، یعنی کسانی که طبق قوانین موجود ایران حق رای دارند، افزوده شده است. از این تعداد بیش از یک میلیون و 700 هزار نفر، کسانی هستند که 16 تا 18 سال دارند و برای اولین بار در دنیا اجازه یافته اند رای خود را به صندوق بریزند. نزدیک به 500 هزار نفر دیگر نیز نظامیانی هستند که تاکنون حق شرکت در رای گیری را نداشته اند، ولی حالا این فرصت به آنها داده شده که به پای صندوقهای رای بروند. طبق سرشماری سال 55 مرکز آمار ایران، جمعیت کشور ما در آن سال بالغ بر 33 میلیون و 600 هزار نفر بوده است. اگر نرخ متوسط رشد جمعیت در کشورمان را که 7/2 در صد است به آن بیفزائیم جمعیت کنونی ایران بیش از 35 میلیون و 400 هزار نفر خواهد بود و با توجه به اینکه 16 تا 18 ساله های امروز، همان 14 تا 16 ساله های 2 سال پیش هستند جمعیت بالای 16 سال کشورمان بالغ بر 20 میلیون و 500 هزار نفر یعنی دقیقا 20 میلیون و 562 هزار و 250 نفر خواهند بود که از این تعداد بیش از 10 میلیون و 500 هزار نفر مرد هستند و نزدیک به 10 میلیون و 300 هزار نفر آن ساکن روستاهای کشور هستند. در این میان و طبق همین آمار، تعداد کسانی که در حال حاضر 16 تا 18 سال دارند یعنی تعداد رای دهندگانی که برای نخستین بار در ایران و جهان به آنها اجازه شرکت در یک همه پرسی یا اصولا رای گیری داده شده، دقیقا یک میلیون و 716 هزار و 737 نفر است. بدین ترتیب حدود 2 میلیون و 200 هزار نفر برای اولین بار در انتخابات شرکت فعال خواهند داشت. در میان کسانی که حق رای دارند 10 میلیون و 36 هزار و 910 نفر زن هستند که نزدیک به 4 میلیون نفرشان در روستاها زندگی می کنند.[3] و در تکمیل این مقاله روزنامه کیهان، دکتر محمد مفتح امام جماعت مسجد قبا و از اعضای کمیته استقبال از امام و سرپرست کمیته چهار انقلاب اسلامی و از نزدیکان آیت الله خمینی، در رابطه با سخنان وزیر کشور [24 میلیون نفر] نیز گفت:«...آن چه به نقل از مسؤولان امور گفته شده که ۲۴ میلیون نفر می‏ توانند رای بدهند تصور می ‏کنم این رقم اغراق ‏آمیز باشد. چرا که اولا اگر مجموع جمعیت ایران را ۳۵ میلیون نفر محاسبه کنیم، بیشترین نفوس را کسانی تشکیل می ‏دهند که سن آنها کمتر از ۱۶سال است و به طور معقول می ‏توان مدعی شد که بیش ۴۰در صد مردم ایران نمی ‏توانند در رفراندوم شرکت کنند که از این ۴۰ در صد نیز گروه زیادی در روستاهای دور افتاده زندگی می ‏کنند که به جهت کنار بودن از مسائل اجتماعی و سیاسی چندان مقید به رای دادن نیستند. بنابراین با احتمال قریب به یقین می ‏توان گفت که مجموع کسانی که می ‏توانند رای بدهند رقمی بین ۱۰ و ۱۲ میلیون تشکیل می‏ دهد و رقم ۲۴ میلیون نفر مورد اشاره بعضی مطبوعات به نظر می ‏رسد اغراق آمیز باشد»[4] در جناح مقابل دکتر صادق طباطبایی معاون سیاسی و اجتماعی وزیر کشور در توضیح و توجیه سخنان رئیس خود (وزیر کشور) به میدان آمد و گفت:«...تعداد افراد واجد شرایط دادن رای در سطح کشور با در نظر گرفتن جمعیت ۳۳ میلیونی ایرانی که جزو کشورهایی است که جمعیت آن بسیار جوان است, خیلی کمتر از ۲۴ میلیون نفر است. چه قسمت وسیعی از این جمعیت را افراد زیر ۱۶ سال تشکیل می ‏دهند. آقای وزیر کشور گفته است 24 میلیون اوراق رفراندوم چاپ شده و به هیچوجه منظورشان این نبوده که 24 میلیون رای دهنده در ایران وجود دارند. چاپ این تعداد ورقه نیز از این نظر صورت گرفته که اگر در جریان رفراندوم و ارسال اوراق حوادث پیش بینی نشده ای روی داد و احیانا قسمتی از این اوراق از بین رفت از نظر کمبود ورقه رای و جبران فوری آن اشکالی پیش نیاید و وفقه ای در برگزاری امر رفراندوم به خاطر کافی نبودن اوراق پیش نیاید. وی اضافه کرد در همه جای دنیا نیز معمول است که اوراق رای معمولا خیلی بیشتر از تعداد رای دهندگان چاپ می شود »[5] به دنبال آن مهندس عباس امیر انتظام معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت موقت هم یک روز قبل از رفراندوم و بعد از جلسه‏ ی هیات دولت، در جمع خبرنگاران حاضر شد و در پاسخ یکی از خبرنگاران که پرسیده بود، چرا تعیین نوع حکومت را با "آری" یا "نه" به رفراندوم گذاشته اید، گفت:« در صورتی که جمهوری اسلامی رای کافی نیاورد سؤال دیگری مطرح خواهد شد. وی در باره‏ ی رای کافی توضیح داد که بر اساس آخرین سرشماری ۱۸میلیون و ۷۹۸ هزار و ۴۰۰ تن از جمعیت ایران بالای ۱۶سال هستند و بر اساس تجربه‏ ی چند سال اخیر معمولا ۶۰ تا ۶۵ در صد افراد واجد شرایط اقدام به رای دادن می‏ کنند که تعداد آنها بالغ بر ۱۲میلیون خواهد شد که نصف به علاوه یک آرا برای تشکیل حکومت جمهوری کافی خواهد بود»[6] سر انجام در روز دوم رفراندوم روزنامه ‏ی اطلاعات در چاپ دوم خود، در گزارشی با عنوان میلیونها ایرانی در رفراندوم شرکت کردند در باره ‏ی تعداد رای دهندگان چنین نوشت:« وزارت کشور اعلام کرد جمعاً ۱۵میلیون نفر سن زیر ۱۶سال دارند که نمی ‏توانند حق رای داشته باشند. ۴میلیون نفر در ارتفاعات بالاتر از ۹ هزار متر سکونت دارند که امکان فراهم کردن وسایل برگزاری رفراندوم برایشان میسر نیست و از سوی دیگر امکان فراخواندن آنها به شهرها و مراکز رای ‏گیری نیز محدود است. حدود یک میلیون نفر هم سن بالای۷۰ سال دارند که به علت کهولت سن و ضعف نمی ‏توانند رای بدهند»[7] چهل سال پس از پایان کار شورای انقلاب، صورت مذاکرات آن برای نخستین بار به صورت علنی منتشر شد، که تند نویسی آن توسط دکتر عباس شیبانی، و در شش ماه آخر توسط مهندس مهدی بازرگان یاد داشت شده است، استفاده می کنیم، و آمار و ارقام شرکت کنندگان را از زبان آنها می شنویم:

جلسه یکشنبه 5/1/1358 حاضران: موسوی [اردبیلی]، مهندس سحابی، شیبانی، نوربخش، مدرسی، دکتر سحابی. موضوع: رفراندوم تغییر رژیم.
نوربخش: در مورد رفراندوم، 17 میلیون کارت توزیع شده. 60 هزار مُهر و استامپ(خامنه ای آمد) حدود 14 میلیون رای دهنده که 12 میلیون به نفع [جمهوری اسلامی] رای می دهند…

جلسه سه شنبه 7/1/1358، حاضران: موسوی[اردبیلی]، مهندس بازرگان، طالقانی، مطهری، بهشتی، خامنه ای، باهنر، سحابی، یزدی[ابراهیم]، شیبانی، مسعودی، مبشری، موضوع: رفراندوم جمهوری اسلامی
یزدی: چند میلیون رای دهنده هست[؟]

سحابی: حدود 22 میلیون، 18 میلیون رای می دهند. خود وزارت کشور می گوید 15 میلیون رای دهنده هست.

یزدی: از 21 میلیون، 14 میلیون روستا نشین است.[8]

و در کنار آن بخشی از ویژه بر نامه بخش فارسی صدای آمریکا؛ بحران مشروعیت: 42 سال بعد، روز پنج شنبه، 12 فروردین 1400، که گفتگوی مجری برنامه، آقای سیامک دهقانپور را با آقای حسین لاجوردی، مسؤل وقت مرکز آمار ایران، را با عنوان:( نگاهی به تناقض های آماری رفراندوم سال 58؛ اظهارات حسین لاجوردی مسؤل وقت مرکز آمار ایران) با هم بخوانیم:

سیامک دهقانپور: در رفراندوم 58 حدود 18 میلیون تعرفه رای منتشر شد. اما ناگهان این تعداد به 24 میلیون رسید…

حسین لاجوردی: ما در مرکز آمار ایران که مسؤلیتش با خود من بود یک بررسی کردیم نسبت به سرشماری سال 55 یعنی حدود دو سال بعد از سرشماری 55 یعنی مسئله 57 ما در سال 55، 34 میلیون و دویست و هفتاد و هشت هزار نفر جمعیت داشتیم. بر اساس اون (این) بررسی که کردیم در سال 57 جمعیتی که داشتیم 35 میلیون یا حالا اگه دقیق تر بخوام خدمت تون بگم، 35 میلیون و دویست و نود هزار نفر جمعیت داشتیم. وقتی که آمدن سن رای گیری را پایین آوردن، باز ما یک بررسی مجددی کردیم که بررسی مجدد ما این بود که کل کسانی که می توانستند در رای گیری شرکت بکنند از نظر آماری که ما در مرکز آمار تهیه کرده بودیم 18 میلیون هفتصد و نود و هشت هزار و چهار صد نفر بود یعنی 18 میلیون و هفتصد هزار نفر در عمل. من شب قبل از این رفراندوم در دفتر آقای صادق طباطبایی معاون وقت وزیر کشور بودم ایشان من را خواسته بود که بررسی آماری بکنیم. وقتی که من این آمار را به ایشان ارایه کردم بحث ما از این بود که آیا تمامی این جمعیت می توانند بیایند رای بدهند طبیعی است که در هیچ کجای دنیا کل جمعیت نمی آید رای بده، بررسی که جمهوری اسلامی کرده بود گفت 2/98 در صد موافق جمهوری اسلامی بودند دقیقاً می شود 15 میلیون چهار صد و چهار هزار نفر باز فرض ما بر این است این که تمام آدم ها آمده باشند از اونی که مخالفند، از اونی که زندانی اند، از اونی که بیمارند، از اونی که در مناطق روستایی صعب العبور ایران، مثل بشاگرد که اون زمان چند روز طول می کشید بهش برسیم، مانند کلات خراسان، گِرمی آذربایجان، اگر شما روی هم بگذاریم تمام جمعیت رای دهندگان آمده باشند رای داده باشند بر اساس آمار جمهوری اسلامی می تونسته 15 میلیون چهار صد و چهار ده هزار نفر باشد. 11 صبح روز دوازده فروردین من تماس گرفتم با دو گروه که یک از مرکز آمار ایران، یک گروه از دانشجویانی که با من کار می کردند، فرستاده بودم به مراکز رای گیری، مجموعاً حدود پنجاه و چند نفر رو ، در دو گروه فرستاده بودم این ها چند تا سر گروه داشتند که یازده صبح اینا با من تماس گرفتند. که من رادیو ماشینم را باز کردم یازده صبح، گفتن تا الان 20 میلیون رای اومده. اینا من را بردن [سر] صندوق های رای گیری، اون جا آخوندهایی مسؤل حوزه ها بودن، این دسته های رای، که در صد تایی بود، می دادند دست آدم ها، می گفتن بگو مرگ بر شاه، و اونو می ریختند توی صندوق ها، ساعت 6 و 7 بعد از ظهر بود مجدداً آقای طباطبایی به من زنگ زد که یک سری بیاید وزارت کشور، من رفتم وزارت کشور، آقای دهقانپور، باور کردنی واستون نیست، متجاوز از سی میلیون[رای] آمده بود. جمهوری اسلامی با 20 میلیون و سیصد و نه هزار و پانصد و نود و پنج نفر برنده شده، به عبارتی 5 میلیون نفر از کل جمعیت رای دهنده ایران بیشتر بود[9]

__________________________________

[1] اطلاعات 16/1/1358 ص 2
[2] کیهان 7/1/1358 ص 1
[3] کیهان 8/1/1358 ص 2
[4] اطلاعات 8/1/1358 ص 2
[5] اطلاعات 8/1/1358 ص 8
[6] کیهان 11/1/1358 ص 5
[7] اطلاعات 11/1/1358 ص 4
[8] شورای هماهنگی راه سبز امید، صورت مذاکرات شورای انقلاب، فروردین ماه 1358، صص 2 و 12
[9] https://ir.voanews.com/a/persiannews_voa-referendum-special-show/6105713.html