رشد اعتیاد و قاچاق مواد مخدر در ایران

این نوشته با استفاده از داده های مقاله ایست که در مورد تولید و پخش متامفتامین در جنوب و اروپا و نقش ایران در ارتباط با این مشکل جهانی نوشته شده است.۱

فقر گسترده، ستم طبقاتی و ملی در ایران که نتیجه بیش از ۴۰ سال حاکمیت غارات‌گرانه رژیم اسلامی می باشد، شرایطی را بوجود آورده که بخش وسیعی از مردم زحمتکش ایران، بخصوص در مناطق مرزی بلوچستان و کردستان بعلت بحران اقتصادی، تقسیم غیر‌عادلانه امکانات رفاهی و سیاست‌های تبعیض‌گرا‌یانه، ناچاراٌ برای گذران زندگی، مشغول به کار قاچاق کالا، سوخت و مواد مخدر می شوند. البته معضل گستردگی اعتیاد ، حمل و نقل وسیع مواد مخدر به ایران و صادرات آن به کشورهای دیگر عمدتا از طریق قاچاقچیان خرده پا صورت نمی گیرد، زیرا این گروهها توانایی امنیتی و سازمانی لازم را برای این حجم وسیع از حمل و نقل را ندارند. بنابراین رژیم و باند های وابسته به آن عاملان مستقیم واردات مواد مخدر، تولید متامفتامین«شیشه»، پخش در داخل و صادرات آن به خارج می باشند. جمهوری اسلامی با اعدام قاچاقچیان کوچک دو هدف را دنبال می‌کند، از طرفی تحت نام همکاری با سازمان ملل برای کنترل مواد مخدر، چهره بین المللی خود را حفظ می نماید و دوم با حذف رقبای کوچک، کنترل کامل درآمد هنگفت از معاملات مواد مخدر را بخود اختصاص میدهد. طبق شواهد و تحقیقات مستقل بین المللی، عمده قاچاق مواد مخدر در داخل و بیرون از مرزهای ایران توسط باندهای وابسته به نیروهای دولتی مدیریت شده و درآمدهای هنگفت آن توسط جناح های مختلف کنترل می شود.

روزنامه تایمز در ۲۶ آبان ۱۳۹۰، نوشت «قاچاق مواد مخدر سالانه میلیاردها دلار نصیب سپاه پاسداران ایران می‌کند که هم اکنون هم انحصار قاچاق مواد مخدر در ایران را در دست گرفته و هم با شبکه‌های تبهکار در جهان ارتباط دارد.»

تلویزیون الشرقیه در سال ۱۳۸۷ با استناد به گزارش هیأت بین‌المللی نظارت بر مواد مخدر اعلام کرد «عراق به ترانزیت هروئین تبدیل شده است. اطلاعات موجود نشان می‌دهد که مرز عراق و ایران، دروازه ورود مواد مخدر به کشورهای خلیج فارس، ترکیه و بلغارستان است.» یکی از مشاوران وزیر کشور عراق اعلام کرد: «رژیم ایران منبع اصلی ارسال مواد مخدر به عراق است». (الزمان بین‌المللی آذر ۱۳۸۷».

روزنامه دی‌ولت نیز در سال ۲۰۱۱ با استفاده از اخبار منتشر شده توسط ویکی‌لیکس نوشت: «درآمد سپاه پاسداران از قاچاق مواد مخدر به اروپا بالغ بر چندین میلیارد یورو است. بر اساس این اسناد، مواد مخدر توسط ایران به آذربایجان منتقل می‌شود و از آن‌جا به اروپا صادر می گردد.»

بعد از مطالعه این مقاله و آمار ذکر شده، خواننده هشیار، خود را مواجه با این سوال می بیند که چگونه در طول عمر جمهوری اسلامی و علیرغم ادعاهای آن برای مبارزه با اعتیاد و قاچاق مواد مخدر و اعدام های بیشمار قاچاقچیان و کشتار کولبران و سوخت‌بران در مرزها، ما شاهد افزایش سرسام آور اعتیاد در ایران و صادرات مواد مخدر به خارج هستیم؟ چگونه رژیم با انواع سازمان های اطلاعاتی و سیستم های کنترل دیجیتالی که هرگونه حرکت مدنی، عقیدتی، سیاسی، قومی/ملیتی و اعتراضی( زنان ، دانشجویان، معلمان، کارگران و زحمتکشان شهری و روستایی) را به سرعت شناسایی و با خشونت عریان سرکوب می‌نماید ولی از مقابله با تولید، پخش و صادرات گسترده مواد مخدر«ناتوان» است؟
......
«ایران یک نقطه مهم انتقال مواد مخدر غیرقانونی در امتداد راههای مختلف قاچاق به بالکان و جنوب می‌باشد. در نتیجه سرازیر شدن مقدار زیاد مواد مخدر قاچاق برای صادرات، همراه با ناامنی گسترده اقتصادی به دلیل ده ها سال تحریم و عوامل سیاسی داخلی، سطح وابستگی ایرانیان به مواد مخدر در سراسر کشور طبق استانداردهای جهانی بسیار زیاد می باشد.

طبق گزارش دفتر مرکزی کنترل مواد مخدر ایران در سال ۲۰۱۹، ۸/۲ میلیون ایرانی، (۴/۵ ٪ از جمعیت ۱۵-۶۵ ساله) معتاد به مواد مخدر بطور نامنظم مصرف می‌کنند. این رقم شامل ۲۲۵۰۰۰ مصرف کننده مرتب متامفتامین می باشد که نسبت به ۴۰۰۰۰۰ نفر مصرف کننده در سال ۲۰۱۵ کاهش یافته است.

لازم به ذکر است که تخمین سطح وابستگی مستمر جامعه به مصرف مواد مخدر از نظر روش شناختی و عملی، چالش برانگیز است. مقامات دولتی ایران گزارش داده اند که از اواسط سال ۲۰۱۹ به دلیل هجوم متامفتامین ارزان قیمت از افغانستان و همزمان افزایش قیمت سایر داروهای مجاز در ایران، مصرف متامفتامین در حال افزایش است. در سال ۱۳۹۸(مارس ۲۰۱۹-مارس۲۰۲۰) تقریباٌ ۹۵۰ تن مواد مخدر در ایران کشف و ضبط شد. این مقدار نسبت به سال گذشته ۲۰٪ افزایش یافته است. حدود 80 ٪ از کل مواد مخدر(بالغ بر ٧٦١ تن) توقیف شده تریاک بوده که نسبت به سال گذشته ٢٢٪ افزایش یافته است. اگرچه متامفتامین ، یا "شیشه» تنها ۸/۱٪ (۱۷ تن) از کل مواد توقیف شدە را تشکیل می‌دهد ، که از نظر مقدار توقیف، نسبت به سال قبل افزایش ٢٠٨ درصدی داشته است.

در حال حاضر بنا بر گزارشات رسانه های ایران و اظهارات مقامات دولتی قاچاق متامفتامین از افغانستان در حال افزایش است . این قاچاقچیان از شبکه های موجود پیشین قاچاق مواد مخدر در مسیرهای بالکان و آسیای جنوبی استفاده می کنند. در نوامبر ۲۰۲۰ ، رئیس پلیس ضد مواد مخدر اعلام کرد که بین مارس و نوامبر ۲۰۲۰ ، ایران ۱۰ تن متامفتامین را کشف کرده است که ۹ تن آن از افغانستان به ایران قاچاق شده است. این گزارش بر پایه تحقیق مرکز نظارت بر مواد دارویی و مواد مخدر اروپا و تجارت متامفتامین افغانستان تهیه شده است، و به تهدید های ناشی از ظهور احتمالی ایران به عنوان گذرگاه انتقال شیشه از افغانستان به کشورهایی در جنوب شرقی آسیا و اقیانوسیه هشدار میدهد. این گزارش مبتنی بر مصاحبه با کارشناسان درمان مواد مخدر ایران ، ماموران اجرای قانون ، مقامات سازمان ملل متحد و خبرچین های درگیر در تهیه مواد مخدر، و همراه با تجزیه و تحلیل بیش از 70 مقاله روزنامه های ایرانی و چندین مقاله خبری به ترکی ، کردی و استرالیایی تهیه شده است که مقدار قاچاق متامفتامین از ایران را تشریح می کنند.

قاچاق مرزی کالاها و منابع غیرقانونی به دلایل مختلف یک معضل مزمن در ایران است، مرکز دولتی مبارزه با قاچاق، حجم معاملات قاچاق را در فاصله بین مارس ۲۰۱۷- ۲۰۱۸، ۱/ ۱۳ بیلیون دلار و در سال ۲۰۲۰ بین ۵/۲۱ – ۵/۲۵ بیلیون دلار تخمین زده است. ایران در دو مسیر مهم قاچاق مواد مخدر به بالکان و جنوب نقش مهمی را ایفا می کند. طبق گزارش وزارت خارجه آمریکا ۴۰٪ از کل تریاک تولید شده در افغانستان در سال ۲۰۰۹ وارد ایران شده است. طبق گزارش بخش دفتر مواد مخدر سازمان ملل ارزش مالی قاچاق مواد مخدر به بالکان در سال های ۲۰۰۹-۲۰۱۲، ۲۸ بیلیون دلار و سود ناخالص ۵/۷ بیلیون دلار تخمین زده شده است. ایران با توقیف ۹۱٪ کل تریاک جهان یعنی ۶۴۴ از ۷۰۴ تن و ۳۳ ٪ هروئین و مورفین ،۴۶ تن از ۱۳۹ تن در جهان همواره در صدر لیست قرار دارد.»

نتیجه گیری:

بحران اعتیاد گسترده در ایران همراه با قاچاق مواد مخدر به خارج از ایران مولود سیاست های سران رژیم برای ایجاد درآمدهای هنگفت از طریق قاچاق مواد مخدر می باشد. از طرفی دیگر در نتیجه رقابت های درونی بین باند های قدرت و بیرون راندن رقبای کوچک از معاملات قاچاق در ایران، ما شاهد دستگیریهای وسیع افراد (۳۸٪ از کل زندانیان یعنی ۸۰۱۸۰ از ۲۱۱۰۰۰ نفر) در رابطه با مواد مخدر و بیش از ۵۰٪ از کل اعدام ها در ایران، می باشیم. جمهوری اسلامی در سال ۲۰۲۳ میلادی تحت جرایم مربوط به مواد مخدر، دست به اعدام ۴۸۰ انسان زده و اعدام ها در سال جدید همچنان ادامه دارد.

۱- Report by: European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction- April 2021.
۲- مسیر قاچاق جنوب شامل آسیای شرقی و آسیای جنوب شرقی، آفریقای شرقی و آفریفای غربی می باشد.
۳- مسیر قاچاق بالکان شامل کشورهای عراق، ترکیه، آذربایجان و بلغارستان می باشد.

فعالان علیه مجازات اعدام آوریل ۲۰۲۴