دکتر محمد حیدری ملایری، فیزیک‌دان و اخترشناس و زبان‌شناس نام‌دار ایرانی پس از یک بیماری طولانی جهان ما را وانهاد.
محمد حیدری ملایری در سال ۱۳۲۶ در ملایر به دنیا آمد. دیپلم کارشناسی خود را در رشته‌ی فیزیک از دانشگاه تهران دریافت کرد و سه سال هم در مؤسسه‌ی انتشارات فرانکلین به ویراستاری کتاب‌های وابسته به دانش فیزیک پرداخت و در این بازه، خود نیز بیش از ۱۰ کتابِ فیزیک و اخترشناسی را از انگلیسی به فارسی برگرداند.
دکتر محمد حیدری ملایری در سال ۱۳۵۳ با بورس دولت فرانسه به پاریس رفت و در رشته‌های اخترشناسی و اخترفیزیک درس خواند و در سال ۱۳۵۹ کرسی رسمیِ "اخترشناس" را در رصدخانه‌ی پاریس دریافت کرد. در سال ۱۳۶۲ در جریان پژوهش‌های پایان‌نامه‌ی دومین دکترای خود، دکترای دولتی، جسم‌های ناشناخته‌ای را در دو کهکشان همسایه‌ی ما کشف کرد و برای نخستین بار نشان داد که آنها سحابی‌های خاصی هستند که توسط ستارگان پُرجِرمِ نوزاد به‌وجود آمده اند. ازآن‌زمان تاکنون بخش برجسته‌ای از فعالیت‌های او بر روی این جسم‌ها متمرکز بود. نتیجه‌ی پژوهش‌هایش تا کنون در بیش از ۱۰۰ مقاله‌ی علمی منتشر شده است.
در سال ۱۳۶۴ خورشیدی (۱۹۸۵ میلادی) محمد ملایری به گروه «اخترشناسان رصدخانه‌ی جنوبی اروپا» (ESO) که در شیلی قراردارد، پیوست. اقامت‌اش در شیلی ۷ سال به‌طول انجامید و درضمن فعالیت‌های پژوهشی‌اش از ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۰، معاونت دپارتمان اخترشناسی رصدخانه‌ی اروپایی را هم به‌عهده داشت.
محمد حیدری ملایری سرپرست گروهی از اخترفیزیک‌دانان بین‌المللی بود که پیدایش ستارگان پُرجِرم و تأثیر این ستارگان بر پیرامون‌شان را پژوهش می‌کنند. هم‌چنین نتیجه‌های مطالعات و پژوهش‌های چند سال اخیرش برپایه داده‌هایی بود که با به‌کاربردن تلسکوپ فضایی هابل، متعلق به سازمان ناسا، به‌دست آورد.
افزون‌بر اخترشناسی دکتر محمد حیدری ملایری به زبان‌شناسی و تاریخ علاقمند و با زبانهای فارسی باستان، فارسی میانه، پارتی، اوستایی، سنسکریت، یونانی و لاتین آشنا بود و در عرصه‌ی زبان‌شناسی تطبیقی و ریشه‌شناسی زبانهای هندواروپایی فعالیت کرد. دکتر حیدری ملایری پژوهش های ارزنده‌ای درباره‌ی گویش‌های ایرانی انجام داد و به مطالعه‌ی بیش از ۲۰ گویش زبان فارسی پرداخت. و سال‌ها درباره‌ی اصطلاح‌شناسی علمی زبان فارسی پژوهش کرد. نتیجه‌ی این کوشش‌ها فرهنگ ریشه‌شناختی اخترشناسی و اخترفیزیک به زبانهای انگلیسی – فرانسه – فارسی است.
ما ضمن گرامی‌داشت یاد او و یادگارهای پرارزش علمی‌اش درگذشت این دانش‌مند برجسته را به خانواده‌ی محترم‌اش، به‌ویژه همسر گرامی‌اش خانم سهیلا فرامرزی و فرزندان عزیزش خانم‌ها پگاه و شیرین حیدری ملایری، و جامعه‌ی علمی و فرهنگی کشورمان تسلیت می‌گوییم.
داریوش آشوری، تورج اتابکی، کاظم ایزدی، علی بنوعزیزی، مهرنوش پیرزاده، تقی تام، نیره توحیدی، حمیدرضا جاودان، سیروس جاویدی، آرش جودکی، سروش حبیبی، فرهاد خسروخاور، ایران زندیه، محمد حسین صدیق یزدچی، اسفندیار طبری، کاظم علمداری، مهرانگیز کار، کاظم کردوانی، بهزاد کشاورزی، مهناز متین، علیرضا مناف‌زاده، محمد منتظری، ناصر مهاجر، علی میرسپاسی
