شعارها چه می‌گویند؟ در کاربرد واژگان آگاهی چه نقشی دارد؟ آیا می‌توان با شعاری سنتی حرکتی مدرن کرد؟ با چنین پرسش‌هایی نگاهی بکنیم به کاربرد واژه "حرامزده" در شرایط خشم مردم از حکومت.
یکی از واژگانی که این روزها زیاد شنیده می‌شود، حرامزاده است. مردم به زمان خشم از خشونت حاکم، صحبت‌ها، سخنرانی‌ها و حتا شعارهای خیابانی جنبش، کسانی را که نماد "شر" باشد، حرامزاده خطاب می‌کنند. در برابر این واژه حلال‌زاده قرار دارد که طبیعی‌ست نماد "خیر" باشد.
حرامزده در جهان دین و سنت
حرامزاده در واقع به کسی گفته می‌شود که "نامشروع" از مادر زاده می‌شود؛ زنازاده، ناپاک‌زاده، فرزند حرام، مول. نامشروع را اگر به شرع ربط دهیم و برداشتی مذهبی از آن بکنیم، در اسلام و بر اساس فقه شیعه؛ فرزندانی که خارج از "صیغه عقد" زاده شوند، حرامزاده هستند.
در حدیث‌های اسلامی تمامی فرزندانی را که شیطان به اتفاق پدر، در بستن نطفه "در رحم مادر شرکت جسته"، حرامزاده هستند. (حدیث نقل‌شده از علی مبنی بر دیدار پیامبر با شیطان در کوه صفا) و هم‌چنین نقل است از پیامبر که به علی می‌گوید: "در بین قریش کسی تو را دشمن نمی‌دارد مگر زنازاده باشد و در بین انصار کسی تو را دشمن نمی‌دارد مگر یهودی باشد...".
با این توضیح می‌توان دریافت که حرامزاده در فرهنگ اسلامی همان دشمنی است که یا خارج از "عقد شرعی" زاده شده و یا این‌که شیطان پدر مشترک و یا دوم اوست.
شیعیان دشمنان خود و دین خود را حرامزاده می‌دانند:
پدر یزید نه معاویه، بل‌که میسیون نامی بود از قبیله کلبیان. (مجلسی، بحارالانوار)
مادر عبدالله بن‌زیاد، مرجانه، زنی بدکاره بود. ابوسفیان او را حاصل زنای خویش با سمیه می‌داند ولی امام حسن معتقد است او زنازاده پسر زنازاده است. (مجلسی، مذکور)
شمربن ذی‌الجوشن تا زمانی که از یاران علی بود، فردی پاک محسوب می‌شد ولی آن‌گاه که به صف دشمنان پیوست، گفتند مادرش او را از نطفه‌ای حرام باردار شده است. شاید در همین رابطه باشد که خمینی اسراییلی‌ها را حرامزاده می‌نامید.
زنا در اسلام گناه و کیفر آن سنگسار است. فحشا نیز در همین رابطه رفتاری نابخشودنی و گناه محسوب می‌شود. در "صدا و سیمای" جمهوری اسلامی فیلمهای زیادی از جمله فیلم "حرامزاده‌های لعنتی" در این راستا تدوین شده است. تعداد مقاله‌ها و گفتارها در این رابطه بسیار فراوان است. خمینی چون بسیاری از مراجع تقلید ارث را به فرزند "غیرمشروع"، اگرچه حتا بعدها دو طرف باهم ازدواج بکنند، شرعی نمی‌داند.
این را نیز باید متذکر شد که پیش از آمدن اسلام به ایران، دین زرتشت نیز رابطه خارج از زناشویی و خانواده، فحشا را رفتاری زشت و گناه‌آلود می‌دانست و روسپی‌ها در این آیین "نفرین‌شدگان"ی هستند که "برکت را در جهان نابود می‌کنند".
حرامزاده با همین معنا به ادبیات فارسی راه یافته است:
"گفت این چه حرامزاده مردمند که سگ را گشوده و سنگ را بسته‌اند. (سعدی-گلستان)
گفت باز این حرامزاده خام/ کرد بر من سلام خویش حرام (نظامی)
به زمان انقلاب سال 57 نیز یکی از شعارها چنین بود: "شاه حرامزاده است/ خمینی آزاده است". مردم بدین‌وسیله می‌خواستند بدی‌های شاه را با "حرامزادگی" تعبیر کنند و قداست خمینی را با "آزادگی" و حلال‌زادگی. طنز تلخ روزگار این‌که حال خمینی در شعارهای مردم، به جای شاه بر مسند "حرامزادگی" نشسته است.
جهان مدرن و حرامزدگی
تقدس‌زدایی از خانواده میراث جنبش مدرنیته است در جهان. اقتدار پدر به عنوان رییس خانواده در "برابری زن و مرد"، "دود شد و به هوا رفت". زن به جامعه راه یافت، پابه‌پای مرد در بنای جهانی نو شریک شد. اندک‌اندک به آن‌جا رسید که صاحب تن خود شد و صدای "آزادی" سرداد.
در رهایی زن از بندهای سنت، شکل خانواده، زندگی مشترک، و فرزندآوری نیز دگرگون شد. آن‌چه را که تا دیروز از آن به عنوان "فرزند درون خانواده" حمایت می‌شد، سست شد و درهم شکست. حرامزاده بودن نیز در این روند بار منفی سالیان را از دست داد. حقوق شهروندی احکام دین را به آسمان و کلیسا سپرد و بر روی زمین، "حقوق بشر" گسترش یافت. ازدواج و خانواده از شکل سنتی خویش خارج شد و فرزندان، بی هیچ تبعیض، سرمایه ملی محسوب شدند.
افکار سنتی در این راستا هر روز بیش از روز پیش به تاریخ پیوسته و می‌پیوندند. حرامزادگان که زمانی دراز ننگ جامعه بودند، به عنوان شهروند جهان مدرن، به تاریخ بازگشتند.
فرزندان عشق و نفرین
در جهان آزاد، فرزندان خارج از خانواده سنتی، محصول عشق هستند. ناخواسته زاده نشده‌اند. مادر که نخواهد، در حق بر بدن خویش، سقط‌جنین می‌کند. آن‌که فرزند آگاهانه داشته باشد، در رشد و شکوفایی او خواهد کوشید.
در جهان فقر، جنگ و خشونت و ناآگاهی، فرزندان ناخواسته نیز بسیارند. در پی و به همراه هر جنگی، تجاوز جنسی نیز رواج می‌یابد. فرزندان جنگ و مادران مورد تجاوز جنسی قرار گرفته، به پدیده‌ای جهانی تبدیل شده است، پدیده‌ای که پنداری ذات جنگ است. فرزندان جنگ رانده‌شدگان از جامعه و نفرین‌شدگان آن هستند. تا زمانی که جنگ، به همین شکل، وجود داشته باشد، زنان و دختران و چه بسا پسران، مورد تجاوز قرار خواهند گرفت و ننگ جنگ را با ننگ تجاوز درهم می‌پیوندند.
تجاوز جنسی و فرزند ناخواسته البته به شکل‌های مختلف، ورای جنگ نیز در سراسر جهان حضوری ملموس دارد. جهان غرب با آشکارسازی آن می‌کوشد گره از این مشکل بگشاید. جهان سنت برعکس می‌کوشد بر آن سرپوش بگذارد.
این‌که واژگانی چون حرامزاده در جهان سنت هنوز کاربرد دارد، امری‌ست طبیعی. در این فرهنگ هر دشمن و مخالفی را حرامزاده می‌خوانند. اما در جنبشی که سودای جهان مدرن در سر دارد، شنیدن چنین واژگانی از زبان معترضان در رسانه‌ها و مجامع و خیابان به عنوان فحش و نفرت پرسش‌برانگیز است.
دویچه‌وله
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
