سر دادن شعار زن، زندگی آزادی، در تظاهرات ضد جمهوری اسلامی نشانه ی بارز اعتلای فکری جامعه ی ایرانی ست. این شعار به شکلی نشانه از این دارد که جامعه ی ما در حال گذار از مردمحوری و مردسالاری ست. یادم می آید که در برخی از تظاهرات سال ۱۳۵۷ برای این که مردان را به خیابان بکشند و به قول خودمانی، آن ها را غیرتی کنند، شعار می دادند، "زن ها دیگه پا شدند، مرد ها چرا نشستین". این شعار علاوه بر این که نشان از آن دارد که حتی در آن روز ها هم زن ها بودند که پیشگام مبارزه بودند اما در عین حال برخاسته از یک نگاه تحقیرآمیز به زن بود که به مردها بگویند، ببینید حتی زن ها که ضعیف و ترسو هستند هم به خیابان آمده اند و به این ترتیب می خواستند مردها را غیرتی کنند تا آنها هم به خیابان بیایند و در تظاهرات شرکت کنند.
امروز اما شعار زن، زندگی، آزادی در تظاهرات چرخشی بزرگ را نشان می دهد که در طول نزدیک به چهل و چهار سال گذشته و به تدریج بر سرعت خود افزوده است تا برود و در این چرخش بنیاد زن ستیزی را از جامعه برکند. حضور گسترده ی زنان و دختران جوان در تظاهرات و پیشگام بودن شان نوید آینده ی روشنی را می دهد. آینده ای که دیگر نه مرد بودن امتیاز باشد و نه زن بودن نشانه ی تحقیر. شاید هم در آینده در فرهنگ لغات جای عبارت "نامرد" را نازن بگیرد و به آدم های ترسو، ضعیف و بد عهد بگویند نازن و واژه های زنانگی، جوان زن و امثال این ها جایگزین واژه های نامرد، مردانگی و جوانمرد بشود.
ما در حال گذار از جامعه ی مرد محور و مردسالار هستیم و تا رسیدن به یک جامعه‌ی متحول که انسان بودن فرای مرد و زن بودن به شمار بیاید راهی طولانی و پر پیچ و خم در پیش رو داریم. تحول فرهنگی یک شبه رخ نمی دهد و مستلزم کار آگاهانه، پیوسته و خستگی ناپذیر و نیز نیازمند زمان است. قرن هاست که در باورهای مذهبی، زن به عنوان زائده ی مرد و کمتر از مرد شناخته شده است. این باور نسل به نسل به ما منتقل شده است. تحول بزرگی لازم است تا این رسوبات متعفن را از اذهان ما بزداید. گرچه نزدیک به چهل و چهار سال حکومت زن ستیز جمهوری اسلامی ناخواسته در تسریع روند این تحول موثر بوده است اما این زمان کوتاه برای یک تحول بنیادی کافی نیست. به همین دلیل هنوز ته نشسته ها و رسوبات نگاه مردسالارانه و تحقیرآمیز به زن هم چنان در میان ما، این جا و آن جا به گونه های مختلفی خودنمایی می کنند. به همین دلیل است که حتی امروز که زنان جامعه پیشگام مبارزه ی جدی با حکومت زن ستیز جمهوری اسلامی شده اند و شعار زن، زندگی، آزادی سرخط شعارهاست، اینجا و آنجا و در بعضی از تظاهرات ضد رژیم هنوز شعارهایی که از همان نگاه تحقیرآمیز به زن ناشی می شود شنیده می شود. نه تنها در ایران که دستگاه شستشوی مغزی جمهوری اسلامی در چهاردهه و بی وقفه مشغول به کار بوده، بلکه حتی در میان ما که در خارج از ایران زندگی می کنیم هم شعارهایی که ریشه در نگاه تحقیرآمیز به زن دارند هم شنیده می شود. این هم یکی از آسیب هایی ست که جمهوری اسلامی بر فرهنگ جامعه وارد کرده است.
دشنام های به اصطلاح ناموسی که زنان را مورد هدف قرار می دهد تا غیرت مردان را برانگیزد، ریشه در همان نگاه تحقیرآمیز دارد. این نگاه مُعوَج، زن را مِلک مردان می داند و با این تصور که تعرض به این مِلک، صاحب آن را تحقیر می کند، برای نشان دادن خشم خود به مردان حاکم بر ایران غلیظ ترین دشنام ها را به زنان و دختران مسئولین و یا رهبر جمهوری اسلامی می دهند. توپ، تانک، فشفشه، خامنه ای ... کِشه، از این نمونه است که متاسفانه حتی برخی از زنان هم در پیروی از مردان در تظاهرات امروز آن را فریاد می زنند.
در پست های اینستاگرامی و فیسبوکی و در گردش پی در پی پیام های واتس آپی هم که این دشنام ها فراون به چشم می خورد. غم انگیزتر این که بسیاری از ما این پست ها و کلیپ ها را بدون توجه بازنشر می کنیم. از طرفی شعار زن، زندگی، آزادی را فریاد می زنیم و از طرفی هم با دشنام هایی این چنین زن را حقیر می شماریم. این تناقض آشکار قابل توضیح و توجیه نیست.
شدت خشم فرو خفته ی ما که چهار دهه توسط حاکمان جنایتکار در گلو هایمان تبدیل به عقده شده است، کاملاً قابل درک است. امروز کسی نیست که در این خشم نمی سوزد. امروز کسی نیست که جانیان حاکم بر کشورمان را سزاوار بدترین ها نداند. با این وجود این گونه دشنام ها بیش از آن که شدت خشم ما را نسبت به جمهوری اسلامی نشان بدهد، اعتبار و حقانیت اعتراضات ما را زیر سوال می برد. می دانم که فریاد اعتراض بدون دشنام میسر نیست اما الزاماً نباید دشنام ها نشانه هایی از تحقیر زن در آن دیده شود. تجدید نظر در انتخاب شعارها از وظایف مهم ماست تا بتوانیم ضمن همصدایی با زنان مبارز سرزمین مان، حرمت کامل آنان را که امروز پرچمدار مبارزه علیه جمهوری اسلامی هستند را حفظ کرده باشیم. شعار زن، زندگی، آزادی جامع ترین و کامل ترین شعاری ست که بیش از هر شعار دیگری ضدیت، خشم و نفرت آزادیخواهان ایران را نشان می دهد. تنها واژه ی زن بار مخالفت با جمهوری زن ستیز اسلامی را با خود به همراه دارد. حیف است که چنین واژه ی پاکی را با دشنام های تحقیر آمیز آلوده کنیم.
شهریار حاتمی
استکهلم سه شنبه ۱۹ مهر ۱۴۰۱
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
