نزدیک به سه ماه از انتخابات ریاست جمهوری در ایران می گذرد.انتخاباتی که بی سابقه ترین امواج اعتراض و خشونت را در پی داشت. با ده ها کشته و چهار هزار بازداشت و محاکماتی که بسیاری از ناظران آن را ناعادلانه ونمایشی توصیف کردند.
دولت محمود احمدی نژاد چند روز پیش، البته با توصیۀ کتبی آیت الله خامنه ای، برای هجده وزیر کابینه اش از مجلس رأی اعتماد گرفت و باید بزودی ادارۀ امور کشوری را به عهده بگیرد که در حوادث اخیر شکاف های عمیق و انکار ناپذیری را در خود نشان داد: شکاف سیاسی در پایه و هرم قدرت و شکاف میان نهاد های حکومتی.
در آستانۀ آغاز کار دولت دهم پرسش اینست که دولتی که از دل نزاعی بزرگ قد علم کرده است چگونه جای خود را باز خواهد کرد؟ چه کسانی را از جای بر خواهد کند و چه کسانی را بر سر جای خود خواهد نشاند؟ و در برابر چالش هایی که در برابر دارد چه شانسی برای موفقیت دارد؟
در میز گردی تلفنی با آقایان حسن یوسفی اشکوری و علیرضا نامور حقیقی این پرسش ها را طرح کرده ایم حسن یوسفی اشکوری اندیشمند و پژوهشگر دینی، در پاسخ به این پرسش که پس از این دعوای بزرگ دولت دهم از چه میزان اقتدار برخوردار است می گوید: ضعف اقتدار مهمترین مسئله این دولت است که از فقدان مشروعیت سیاسی ناشی شده است و این امر ضعف کارآمدی را به دنبال خواهد داشت. وی عقیده دارد که محمود احمدی نژاد در میان مردم پایگاهی ندارد و در میان اصولگرایان از ضعف اقتدار در رنج است و تا این لحظه با چوبی که آقای خامنه ای زیر بغل او گذاشته است حرکت می کند و معلوم نیست این چوب تا کجا توان کشیدن بار دولت را خواهد داشت.
این تحلیلگر سیاسی پیش بینی میکند که در آینده نارضایتی اصولگرایان خود را نشان خواهد داد وکارشان با دولت به تقابل خواهد کشید. وی در پاسخ به این پرسش که دولت دهم در مقابله با نارضایتی ها از ابزار سرکوب و ارعاب استفاده خواهد کرد یا راه تحبیب را در پیش خواهد گرفت می گوید روش و منش آقای احمدی نژاد و گروهش با تحبیب سازگار نیست وی قبلاً هم گفته است که می خواهد سر مخالفان را به طاق بکوبد . موفقیت او در این امربستگی به توازن قوا خواهد داشت. آزادی سیاسی یک مطالبۀ استراتژیک مردم است. اکنون بعداز سه ماه و در آستانۀ آغاز کار دولت دهم دیگر مسئلۀ انتخابات مطرح نیست ولی جنبش سبز پوشان هر چه پر قدرت تر به اشکال مختلف کار خود را دنبال خواهد کرد. اما چون هیچ یک از اصولگرایان و رهبری نظام اعتقادی به آزادی ندارند و چون نظامیان شمشیر را از رو بسته اند، تقابل بیشتر خواهد شد.
علیرضا نامور حقیقی، پژوهشگر علوم سیاسی دردانشگاه تورونتو، در ارتباط با چالش هایی که دولت احمدی نژاد در مقابله یا تعامل با نهاد های قدرت با آن روبرو خواهد بود می گوید: رابطۀ احمدی نژاد با نهاد های قدرت پیچیده است. تصور احمدی نژاد اینست که دولت وی توانسته با ایجاد محبوبیت توده ای، انقلاب را دوباره در مسیر خود قرار دهد. در سال هشتاد و چهار او می گفت "از فتنۀ اصلاحات تیر هایی به سوی رهبری نشانه گرفته شده بود و او سینه سپر کرد تا این تیر ها به رهبری اصابت نکند. اکنون، بعد از انتخابات دورۀ دهم، به نظر می رسد که او می خواهد شیوۀ جا خالی دادن در برابر تیر هارا امتحان کند. علیرضا حقیقی معتقد نیست که حمایت اجتماعی از احمدی نژاد ضعیف است. اصولگرایان عمدتاً با او مخالفند ولی احمدی نژاد می گوید آن ها نفوذ چندانی ندارندو مدعی است که هم از رهبری و هم ازکل مجلس دارای رأی مردمی بیشتری است. اما بعد از حوادث بعد از انتخابات کنترل بحران به دست رهبری افتاد و چنین به نظر می رسد که احمدی نژاد در مواقع بحرانی نیازمند تکیه به نهاد های دیگر است.
علیرضا حقیقی معتقد است که بحران میان دولت و نهاد های دیگر بیشتر خواهد شد. اصولگرایان از هم اکنون به فکر انتخابات مجلس و انتخابات ریاست جمهوری آینده هستند. سه فاکتور مهم باعث خواهد شد که اصولگرایان برای آینده سیاست جدایی از احمدی نژاد را در پیش گیرند. این سه عامل عبارتند از افزایش گرانی و بحران اقتصادی، عدم سرمایه گذاری در صنایع نفتی و بدهکاری بانک مرکزی که بالغ بر چهل میلیارد دلار است. مگر آن که احمدی نژاد توانایی اقناع نهاد های قدرت را داشته باشد و بتواند زمینه را برای حضورش برای بار سوم در انتخابات ریاست جمهوری فراهم کند. این پژوهشگر علوم سیاسی با اذعان به اینکه برخورد خشونت آمیزی با جنبش معترضان شده است، می گوید احمدی نژاد می خواهد خود را سمبل تغییر نشان دهد و و احتمالاً سه سیاست را دنبال خواهد کرداول آزاد سازی تولیدات فرهنگی ، دوم استفادۀ بیشتر از زنان در کار های اجرایی و سوم رابطه با آمریکا. ولی مسئله مشارکت طبقۀ متوسط را در مدیریت کشور نمی تواند حل کند.
علیرضا حقیقی معتقد است که طبقۀ متوسط کشور مدتهاست که خواستار مشارکت سیاسی و مدیریتی است و این یکی از چالش های مهم دولت احمدی نژاد خواهد بود. وی در پاسخ به این پرسش که آیا نظامیان که قدرتی بیش از پیش در قوۀ مجریه گرفته اند ظرفیت مدیریت جامعه را بدون برقراری آزادی سیاسی دارند می گوید، اگر بهای نفت در سطح کنونی ثابت بماند و یا کاهش یابد نظامیان با مشکل کمبود منابع مالی روبرو خواهند شد. دوم اینکه جوهر مذهبی جامعه این خشونت هارا نمی پذیرد به ویژه آنکه گروه های معترض نه برانداز بودند و نه مسلح بنا بر این نظامیگری خشونت آمیز نمی تواند دوام آورد. سوم اینکه مشارکت سپاه در امور اقتصادی این نهاد را شکننده خواهد کرد زیرا انگیزه های مبتنی بر منافع مالی انسجام و یکپارچگی آن را با خطر مواجه خواهد ساخت. علیرضا نامور حقیقی معتقد است که با وجود اینکه نظامیان در مقایسه با نیرو های حامی مخالفان از تشکیلات منابع مالی و رسانه ای و آمادگی به ایثاربیشتری برخوردارند، نمی توانند سیاست های این چند ماه اخیر را ادامه دهند.
در بارۀ مناسبات با غرب و آمریکا وی معتقد است که دولت احمدی نژاد در صورتیکه آمریکا امتیازات خوبی بدهد با این کشور رابطه برقرار خواهد کرد. این امتیازات عبارتند از لغو کلیۀ تحریم های نفتی و اقتصادی و دادن تضمین امنیتی در جهت مخالفت با هرگونه حملۀ نظامی. حسن یوسفی اشکوری در این باره معتقد است که احمدی نژاد سیاست دوگانۀ سرکوب در داخل و گفتگو با غرب را دنبال خواهد کرد بدون آنکه جسارت برقراری مناسبات را با آمریکا داشته باشد.
چالش های دولت دهم
