ايلنا: بحران جهانی اقتصاد آرام آرام سایه سنگین خود را از فعالیت‌های تجاری، صنعتی، بازرگانی، خدماتی و تولیدی جهان جمع می‌کند، تا در نیمه دوم سال 2009، جهان به آرامی خود را برای روزهای بهتر سال 2010 آماده کند. بحران جهانی با آثار مخرب و سنگین خود از راه رسید، قربانیان فراوانی در جای جای زمین گرفت و در نهایت، با تدابیر ریز و درشتی که کشورهای مختلف جهان اتخاذ کردند، جای خود را به روزهای کنونی داد که شاید تعبیر دوران نقاهت اقتصاد جهانی برای آن، پر بی‌راه نباشد.
به گزارش ايلنا، در همین حال، بودند کشورهایی که به سبب نحوه مناسبات اجتماعی میان ملت و دولت آن ممالک و چارچوب‌های فکری رهبران آن که فکر می‌کردند اعتراف به وجود بحران به معنای اذعان به ناتوانی آنهاست، سعی کردند تا بحران را نادیده گیرند و آن را یک‌سره تکذیب کنند. ایران هم یکی از همین کشورها بود که کوشید بین ملت خود این‌گونه القا کند که گلستانی است در میان آتش، غافل از اینکه با ندیدن بحران، روزهای را رقم زد که حال شاید در تعبیری سخت‌گیرانه، آتشی است در دشت اقتصاد جهانی.
کاهش بی‌سابقه ظرفیت‌های تولیدی
یکی از شاخص‌های آشکاری که از وجود بحران گسترده در صنایع کشور خبر می‌دهد، کاهش شدید ظرفیت تولیدی صنایع مختلف در کشور است، به‌گونه‌ای که در حال حاضر و بنا به گفته رئيس اتاق بازرگاني تهران و تائید این موضوع از سوی مديركل اقتصادي وزارت صنايع، شهرک‌های صنعتی کشور با یک سوم ظرفیت کار می‌کنند. در همین زمینه مدیرعامل صنایع شیر ایران نیز از فعالیت صنایع لبنی با کمتر از 50 درصد ظرفیت خود خبر می‌دهد. محمود نجفي می‌گوید: "با توجه به صدور مجوزهاي كوچك صنعت از طريق وزارت جهاد كشاورزي و مجوزهاي صنايع بزرگ توسط وزارت صنايع، در مجموع 600 كارخانه فرآوري لبنيات در كشور فعالند، اما به دليل كار با زير 50 درصد ظرفيت از صرفه اقتصادي برخوردار نيستند".
كارخانه‌هاي آردسازي با 45 درصد ظرفيت خود كار مي‌كنند
در همین زمینه، معاون بازرگاني داخلي شركت بازرگاني دولتي ايران با اذعان به وجود بحران در كارخانه‌هاي آردسازي كشور عنوان می‌كند که اين كارخانه‌ها با 45 درصد ظرفيت خود كار مي‌كنند. عليرضا كريمي در مورد تاثير بحران مالي جهاني بر كارخانه‌هاي آردسازي كشور در پاسخ به اين سوال كه آيا اين موضوع موجب تعطيلي واحدي شده است، اظهار می‌كند: كارخانجات آردسازي تعطيل يا ورشكسته نداشته‌اند، البته كارخانه‌هاي آردسازي در كشور، عموما خودشان در مرز 45 درصد كار مي‌كنند. وي ادامه می‌دهد: اين يعني كارخانه‌هاي آردسازي كشور از تمام ظرفيت خود استفاده نمي‌كنند. وي با عنوان اينكه اين كارخانه‌ها در دنياي رقابت بايد خودشان خود را پيدا كنند، بيان می‌كند: در اين شرايط طبيعتا زماني كه موضوع‌هاي درجه‌بندي و كيفيت مطرح مي‌شود، واحدهايي مي‌توانند بمانند كه كيفيت را مانند بازار و قيمت تمام شده مدنظر خود قرار مي‌دهند. كريمي در پايان متذكر می‌شود: اگر 45 درصد ظرفيت كار كردن كارخانه‌ها را بحران بدانيد كه به نظرم بحران است، بايد بگويم بله آنها در بحران هستند.
بحران در صنعت واگن‌سازي
شركت واگن پارس (اراك) كه برخي از آن به عنوان يكي از بزرگترين شركت‌هاي واگن‌سازي منطقه خاورميانه ياد مي‌كنند، اين روزها حال و روز چندان خوشي نداشته و اين وضعيت حتي با اعتراض كارگرانش نيز مواجه شد، به‌گونه‌ای که چندي پيش وزير راه و ترابري در بازديد از كارخانه واگن‌پارس با اعتراض شديد كارگران اين كارخانه روبرو شد.
غلامرضا رزازي، مديرعامل شركت واگن‌پارس درباره آخرين وضعيت واگن‌پارس و همچنين مشكلات به‌وجود آمده براي كارگران اين شركت می‌گوید: مشكل عدم پرداخت حقوق كارگران واگن‌پارس تا حدودي برطرف شده و از 5/2 ماه حقوق پرداخت نشده كارگران معادل 5/1 ماه آن پرداخت شده است. به گفته او در صورت ادامه وضع موجود تعديل نيرو در واگن‌پارس اجتناب‌ناپذير خواهد بود. وي با اشاره به اينكه براي پرداخت حقوق كارگران خود از شركت سرمايه‌گذاري ايران خودرو قرض گرفته‌ايم، خاطرنشان می‌كند: متاسفانه هم‌اكنون بازار ريلي كشور در شرايط ركودي شديدي به سر مي‌برد. از يك سو تسهيلات مربوط به خريداران واگن در بخش خصوصي قطع شده و از سوي ديگر مجوز واردات واگن‌هاي دست دوم مسافري از اروپا نيز همچنان صادر مي‌شود. رزازي با بيان اينكه واگن‌پارس هم‌اكنون با حدود 30 درصد از ظرفيت خود كار مي‌كند، اضافه می‌كند: البته وزير راه در بازديد از كارخانه واگن‌پارس وعده داد كه به زودي سفارش ساخت واگن به اين شركت داده شود. مديرعامل شركت واگن پارس همچنين تاكيد می‌كند: در صورتي كه مشكلات فعلي صنعت واگن‌سازي كشور بررسي و حل و فصل نشوند، چندان به آينده واگن‌پارس و صنعت واگن‌سازي كشور خوشبين نيستم. اين مقام مسوول با اشاره به اينكه هم‌اكنون شرايط ظالمانه‌اي بر صنعت واگن‌سازي كشور حاكم شده است، عنوان می‌کند كه بايد به سختي با رقباي چيني، روسي، اوكرايني و هندي كه با كمترين قيمت‌ها وارد بازار ايران مي‌شوند، رقابت كنيم. اين در حاليست كه شركت‌هاي خارجي از حمايت دولت‌هاي خود استفاده مي‌كنند، اما در ايران صنعت واگن‌سازي عملا از هيچ‌گونه حمايتي برخوردار نيست.
خواب تابستانی صنعت فولاد کشور
قریب 7 ماه پیش، گنجيان عضو انجمن توليدكنندگان فولاد ايران به خبرنگاران گفت: هم اكنون حدود 300 ميليارد تومان نقدينگي معادل 500 هزار تن محصولات فولادي توليدشده در انبار كارخانه‌ها انباشته شده و به فروش نرفته است. وی با اشاره به اين كه مسوولان وزارت بازرگاني در بحران به‌وجود آمده براي فولادسازان داخلي خواب مانده و هيچ‌گونه چاره‌‌انديشي نكرده‌اند، افزود: همه مسوولان مي‌دانند، بحران به‌وجود آمده ناشي از چيست، اما براي حل آن كاري انجام نمي‌دهند. همه فولادسازان دنيا دچار بحران شده‌اند و محموله‌هاي شركت‌هاي بزرگ در آب‌هاي اطراف ايران سرگردان بوده و شركت‌ها حاضرند محصولات خود را زيرقيمت در بازارهايي مانند ايران كه مانع وارداتي ندارند، بفروشند. در چنين شرايطي نظارت بر اجراي قوانين ضددامپينگ ضرورت زيادي دارد، اما متاسفانه در اين زمينه نيز هيچ گونه نظارتي وجود ندارد. گنجيان با اشاره به اين كه در بين كشورهاي توليدكننده فولاد در جهان فقط در ايران تعرفه واردات فولاد صفر تعيين شده است، عنوان كرد: در برخي از كشورهاي توليدكننده فولاد، تعرفه واردات بين 130 تا 135 درصد است. با این حال بی‌تفاوتی مسوولان دولتی ادامه داشت تا 6 ماه بعد، بار دیگر فریاد فولادسازان بلند شود. تقی بهرامی نوشهر رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران می‌گوید: در حال حاضر به‌دلیل بحران مالی جهانی پروژه‌های بزرگ و کوچک به تعطیلی کشانده شده و انبارهای فولاد مملو از فولاد است که حتی در داخل کشور هم شاهد این موضوع هستیم. وی می‌افزاید: هم اکنون اروپا و آمریکا با اجرای قانون آنتی‌دامپینگ و تغییر تعرفه از ورود فولاد جلوگیری می‌کنند تا تولید داخل را نجات دهند اما متاسفانه به‌رغم اینکه بخش خصوصی ظرفیت تولید 11 میلیون تن فولاد را دارد، در سال گذشته بیش از 8 میلیون تن واردات فولاد داشته‌ایم و این روند در سال‌جاری هم ادامه پیدا کرده است. بهرامی نوشهر می‌گوید: متاسفانه به‌رغم هماهنگی‌های انجام شده بین وزارت صنایع و معادن، بازرگانی، کمیسیون صنایع مجلس و انجمن فولاد، وزارت بازرگانی بدون در نظر گرفتن توافقات انجام شده به یکباره به بهانه اجرایی نشدن تعهدهای مربوط به افزایش تعرفه فولاد از ابلاغ این افزایش سرباز زده است.
در همین رابطه از کارخانه فولاد کاویان خبر می‌رسد که انبارهاي ورق این شرکت پر شده و امكان توليد در نورد و لوله سمنان به علت تراكم محصولات ميسر نيست. از طرفي وضعيت شغلی پرسنل مجتمع گیلان، فولاد كاويان و نورد و لوله سمنان با 3 هزار نفر پرسنل در خطر است.
صنایع کشتی‌سازی در محاق
مديرعامل ايزوايكو در تشریح شمایی از وضع حال حاضر صنایع کشتی‌سازی در ایران می‌گوید: در صورت حمايت نشدن از سوي سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران (ايدرو) حتي در پرداخت حقوق ماهانه نيروهاي كاري خود نيز دچار مشكل مي‌شويم. فتح‌الله محمدي، مديرعامل و نائب رئيس هيات مديره شركت مجتمع كشتي‌سازي و صنايع فراساحل ايران (ايزوايكو) می‌افزاید: در حال حاضر ايزوايكو مجموعه درآمدزايي محسوب نمي‌شود و در چنين شرايطي اگر سفارشي نيز به اين شركت داده نشود، مشكلات بيش از پيش خواهد شد. وي می‌گوید: نياز به حمايت داريم و براي پرداخت حقوق ماهانه نيروهاي كاري خود و اجراي پروژه‌هاي فعلي نياز كمك مالي و گرفتن قرض از ايدرو داريم.
البته این وضعیت تنها مختص ایزوایکو نیست. صدرا شرکت عظیم تولید تجهیزات دریایی، چندی است که با تعدیل چند باره نیروهای خود، از تصمیم برای تعطیلی بخش کشتی‌سازی خود خبر می‌دهد، امری که محمودیان، معاون کشتی‌سازی شرکت صدرا با رد آن و با بيان اينكه صدرا براي اجراي پروژه‌هاي جديد كشتي‌سازي به تامين نقدينگي لازم نياز دارد، می‌گوید: براي اجراي پروژه‌هاي جديد كشتي‌سازي، بدهي سنگين صدرا نیز بايد پرداخت شود كه رقم آن به حدود 700 ميليارد تومان مي‌رسد.
حسن‌رضا صفري، دبير انجمن مهندسي دريايي ايران نیز با بيان اينكه اعلام برنامه‌هایی براي تعطيل‌سازي بخش كشتي‌سازي صدرا، جامعه دريايي كشور را شوكه كرد، خاطرنشان می‌كند: متاسفانه شوراي عالي صنايع دريايي تاكنون حتي يك جلسه هم برگزار نكرده و صندوق حمايت از صنايع دريايي كشور نيز بلاتكليف مانده است. صفري با اشاره به اينكه سال گذشته شركت‌هاي صنايع دريايي ايران به ويژه كشتي‌سازان با مشكل دسترسي به منابع مالي حاصل از طرح وجوه اداره شده مواجه شدند، می‌گوید: متاسفانه اين مشكل باعث شد كه برخي از شركت‌هاي كشتي‌سازي كشور با تعطيلي و تعديل نيرو مواجه شوند. وي همچنين با انتقاد از سازمان صنايع دريايي خاطرنشان می‌كند: سال گذشته اين سازمان كمتر اقدام به واگذاري فعاليت‌هاي خود به بخش خصوصي كرد و متاسفانه از سويي ديگر برخي دخالت‌هاي دولت در صنعت دريايي باعث ايجاد انحصار و كارشكني در فعاليت‌هاي بخش خصوصي شد.
باد صنعت تایر هم می‌خوابد
هر چند وجود بحران در صنعت تولید تایر ایران به روزهای وقوع بحران جهانی در سال گذشته و امسال بازنمی‌گردد و کارگران کیان تایر، ماه‌ها پیش از آنکه همکاران آنها در سراسر جهان دچار بحران شوند، با بحران هم‌آغوش بودند، اما ماه‌های اخیر سایه بحران را بر سر تایرسازان ایرانی گستراند.
ایجاد بحران مالی در جهان و همچنین ورود لاستیک‌های بی‌کیفیت در چند سال اخیر که عمده آنها چینی است، موجب شده که بسیاری از تولیدکنندگان داخلی از صحنه تولید حذف شوند. در حال حاضر نیز 3 کارخانه لاستیک دنا، البرز و آرتاویل تایر به ستاد حمایت از صنایع واگذار شدند تا توزیع محصولات این شرکت‌ها به صورت عادلانه بین 500 نمایندگی اتحادیه صنف فروشندگان لاستیک و روغن توزیع شود اما گفته می‌شود توزیع لاستیک در کشور در انحصار چند نفر قرار گرفته و این مسأله موجب شده بازار لاستیک در آشفتگی مزمنی قرار گیرد. همچنین بدهی سنگین خودروسازان به قطعه‌سازان به گفته دبير انجمن صنعت تاير ايران این فرآیند را شدت بیشتری بخشیده است. اکبر توانا در این باره می‌گوید: توليدكنندگان تاير مبالغ هنگفتي از خودروسازان طلبكارند؛ به گونه‌اي كه رقم مطالبات تا پايان فروردين ماه امسال 81 ميليارد و 500 ميليون تومان بوده است.
بحران فقط دامن صنعت را نگرفته است
با این حال باید اشاره کرد که بحران اخیر تنها دامن صنعت ایران را نگرفته است. برای مثال صنعت گردشگری ایران لطمات شدیدی از بابت بحران‌های اخیر در کشور متقبل شده است، به طوری‌که كميته بحران لغو تورهاي ورودي به كشور در نامه‌اي به معاونت گردشگري سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري درخواست كرد که براي فعاليت تورگردان‌ها، وام بدون بهره يا كمك بلاعوض داده شود و دولت با هدف حضور پررنگ در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي گردشگري كمك كند. محمدعلي واقفي، عضو هيأت مديره جامعه تورگردانان ايران و عضو كميته بحران لغو تورهاي ورودي در اين جامعه در این باره می‌گوید: در اين نامه، ضمن اعلام آخرين آمار تورهاي لغوشده، پيش‌بيني شده است با اين روند، احتمال از دست دادن دو فصل كاري پاييز و بهار در گردشگري ايران وجود دارد. بنابراين از معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري درخواست كرده‌ايم، براي اينكه تورگردانان به فعاليت خود ادامه دهند و به تعديل نيرو مجبور نشوند، وام بدون بهره و دراز‌مدت يا كمك بلاعوض پرداخت كنند تا اين بحران، پشت سر گذاشته شود. وي ادامه می‌دهد: با ستاد برگزاري نمايشگاه‌هاي گردشگري و تبليغات نيز مكاتبه و درخواست شده است، براي حضور پررنگ نسبت به سال‌هاي گذشته در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي، بخش دولتي كمك مالي كند، چون با توجه به لغو بسياري از تورهاي ورودي و قطع درآمد آژانس‌ها، تورگردانان به پرداخت هزينه‌هاي حضور در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي قادر نيستند. بنابراين بخش دولتي براي اينكه اين حضور پررنگ تجربه شود، بايد كمك كند. واقفي می‌گوید: بسياري از آژانس‌ها توان پرداخت حقوق كاركنان خود را ندارند. با اين حال تمايل داريم، ايران در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي بيش‌تر حمايت شود.
علاوه بر بخش گردشگری، بخش کشاورزی نیز زیان‌های غیرقابل جبرانی از بحران اقتصادی کنونی در ایران متحمل شده است. بحران باقی ماندن چای و برنج ایرانی در کارخانه‌ها و جولان دادن محصولات خارجی در بازارهای ایرانی، قطعاتی از پازل بحرانی است که نهایتاً بخش کشاورزی ایران را با مشکلات لاینحلی روبرو خواهد ساخت.
بحران اقتصادی کار دموکرات‌ها بود
تمامی موارد فوق قطعاتی از مجموعه عواملی هستند که سال 1388 را به یکی از سخت‌ترین و نفس‌گیرترین سال‌های اقتصادی ایران بدل ساخته‌اند. بحرانی که روزگاری جهان را می‌سوزاند و مسوولان به راحتی از کنار آن گذر می‌کردند، امروز با تدابیر گوناگون اتخاذ شده در سراسر جهان در حال گذر از مرزهای سایر کشورهاست، اما به دلیل خوش‌بینی و ضعف تحلیل مدیران ایرانی، امروز به مشقی برای صنعت، کشاورزی و خدمات ایران تبدیل شده است. در همین حال، مروری بر آخرین سخنان وزیر جوان و کم‌تجربه صنایع نشان می‌دهد که این خوش‌خیالی‌ها همچنان مسوولان ایرانی را گرفتار خود کرده است. وزير صنایع دولت نهم و گزینه پيشنهادي صنايع و معادن برای دولت دهم با اشاره به اينكه گسترش دامنه بحران مالي جهاني به سراسر جهان نتيجه اقدامات حزب دموكرات براي پيروزي در انتخابات رياست جمهوري آمريكا بود، می‌گوید: به نظر مي‌رسد غرب در حال حاضر بزرگ‌نمايي اخبار مربوط به انتشار بيماري آنفلوانزاي خوكي در سطح جهان با هدف كم‌اهميت جلوه دادن اثرات بحران مالي جهاني است. علي‌اكبر محرابيان می‌افزاید : بحران مالي جهاني در ابتدا چندان بزرگ نبود، اما حزب دموكرات آمريكا براي پيروزي در انتخابات رياست جمهوري اين كشور ابعاد اين بحران را بزرگ جلوه داد تا حزب رغيب خود يعني جمهوري‌خواه را تخريب كند و همين امر كم‌كم باعث شد تا اثر رواني ناشي از بحران مالي جهاني حتي به خارج از آمريكا نيز منتقل شود. وزير پيشنهادي صنايع و معادن دولت دهم در ادامه با بيان اينكه برخي از صنايع كشور با معضل كاهش توليد روبرو شده‌اند، اخبار مربوط به انباشت فولاد در برخي از كارخانه‌ها را نادرست دانسته و می‌گوید: به عنوان مثال در حال حاضر شركت‌هاي فولاد مباركه و ذوب آهن اصفهان پيش‌فروش داشته و يا بر اساس سفارش توليد مي‌كنند و مشكلي نيز در زمينه فروش محصولات خود ندارند. به گفته اين مقام مسوول با وجود اينكه در حال حاضر تعرفه واردات فولاد به ايران پايين است، اما هيچ مشكلي در بازار داخلي به وجود نيامده است.
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
