راه ِ غیر ِ سرمایه داری برخلاف ِ عنوان ِ ناسازنمای «راه ِ رشد ِ غیر ِ سرمایه داری»، راه ِ رشد نیست بلکه به دلایلی که برخواهم شمرد عنوان ِ « بیراهه ی ضد ِ رشد» برازنده ی آن است. این بیراهه چندین مشخصه دارد که از این قرار اند:
مشخصه ی یکم:
غیر ِ سرمایه داری راه وروش ِ خاصی از حکومت است در دوران ِ سرمایه داری که هیچ یک از ساز و کارها و کار کردهای تاریخی ِ قانون مند ِ سرمایه داری را ندارد. این راه و روش ، ترکیب یا ملغمه ای است ازمناسبات ِپیشاسرمایه داری ( پدرشاهی- فئودالی) و اقتصاد ِ بسته و غیر ِ رقابتی با بازارهای جهانی که این خود ناشی از تولید برای مصرف ِ داخلی است. به طوری که اگر حتا محصول ِ افزون بر نیاز ِ داخلی – مانند نفت- را دربازار ِ جهانی به فروش می رساند، برای آن است که پول و تولیدات ِ صنعتی و تکنولوژی ِ مورد ِ نیاز ِ حاکمیت و نیازهای اولیه ی جامعه ی زیر ِ سلطه اش را از طریق ِ ارز ِ حاصل از این فروش تامین نماید، نه آنکه صرف ِ تقویت ِ زیرساخت ها و بنیه ی اقتصادی ِ کم توان و تاریخن عقب مانده نماید. از این رو، راه ِ غیر ِ سرمایه داری به دلیل ِ حرکت ِ ضد ِ تکاملی ِواپس گرای اش،نیروهای مولد و مناسبات ِ تولید را رشد و توسعه نمی دهد بلکه به مانعی بر سر ِ راه ِ رشد و توسعه نیز تبدیل می شود. یا اگرهم پیشرفتی در ابزار ِ تولید- و نه نیروهای مولد که مهم ترین و اصلی ترین شان طبقه ی کارگراست- صورت گیرد، فقط در ابزار ِ سرکوب یعنی اسلحه سازی است برای محافظت از حاکمان در برابر ِ تعرض ِ مخالفان ِ حکومت ِ واپسگرای سرکوب کننده ی مطالبه گران ِ دموکراسی و آزادی های سیاسی.
غیر ِ سرمایه داری، به تعریف و ادعای مخترعان ِ آن یعنی بلشویک ها و شخص ِ لنین، ظاهرن راه ِ میانبری است برای رسیدن ِ سریع تر به سوسیالیسم. اما در واقعییت ِ امر،توجیه ِ عوامفریبانه ای است برای کسب ِ قدرت ِ سیاسی توسط ِ حزب و دار ودسته ی در کمین ِ حاکمییت. استدلال ِ مخترع ِ این بیراهه هم با توجه به هدف اش قاعدتن باید این باشد که: استبداد هست، سرکوب و خفقان هست، جامعه و کارگر ِ نا آگاه هست، من هم حزب و تشکیلات ِ حاضر و آماده برای کسب ِ قدرت ِ سیاسی دارم، چرا منتظر بمانم تا دیگر نیرو های در کمین ِ حکومت پیشدستی کنند. خودم این کار را می کنم. این است که از آنجا که ادعای مارکسیست بودن و مدافع ِ طبقه ی کارگر بودن هم دارد، « تئوری » می سازد و گذار از راه ِ غیر ِ سرمایه داری به سوسیالیسم را تبلیغ و ترویج می کند. اهمییتی هم به این نمی دهد که بنا بر واقعییت های عینی و تئوری ِ مارکسیستی و ماتریالیسم ِ تاریخی، در یک جامعه ی به لحاظ ِ تولیدی- اقتصادی کم توسعه یافته و عقب مانده و به لحاظ ِ سیاسی مناسباتی استبدادی ، هیچ راه ِ میانبری برای « پرش ِ قهرمانانه» و درواقع معجزه آسا به سوسیالیسم وجود ندارد. به بیان ِ دیگر، از نگاه ِ مخترع ِ این تز، اهمییتی ندارد که راه ِ غیر ِ سرمایه داری هیچ جایگاه و نقش ِ راهبردی یی در تکامل ِ اجتماعی و از این رو در ماتریالیسم ِ تاریخی ندارد، بلکه آنچه مهم است نقش ِ آن در رساندن ِ تشکیلات اش به قدرت است. یعنی از دید ِ مطرح کننده ی این بیراهه ی تاریخ ، هدف(قدرت ِ سیاسی) هر عمل ِ نا قانون مند و هر وسیله ای حتا کودتای شبانه را توجیه پذیر می سازد.
مشخصه ی دوم: راه ِ غیر ِ سرمایه داری، نظام ِ پساسرمایه داری را نه ادامه ی پیوستار ِ تاریخ ِ تکامل ِ جامعه ی انسانی ، بلکه نقطه ی آغاز ِِ تاریخ ، بی ارتباط ِ مراحلی ِ پیشینی و پسینی تصور می کند. نظامی که ابداع کننده ی این راه در ذهن اش خلق می کند،نتیجه و برآمد ِ حرکت ِ قانون مند و دیالکتیکی ِ تاریخ نیست، بلکه محصول ِ اراده ی ناقانون مند ِ خود ِ اوست، که فراتر از قوانین و دیالکتیک ِ حاکم بر تکامل اجتماعی است.اراده ی فعال مایشاء و یا در واقع توهماتی که فریبکارانه به مارکسیسم و کمونیسم نسبت داده می شوند.
راه، بیانگر ِ هم حرکت و هم فرایند، در یک راستای هدفمند و غایت مند، اگرچه با پیچ و خم و زیگزاگی از مبداء وآغاز گاه، و پشت ِ سر نهادن ِ مرحله ها و منزل ها( به معنای حرکت و سکون یا ایستایی های نسبی) ، و در نهایت رسیدن به هدف ِ غایی است. هدفی که حتا اگرهم بنا به دلایلی( تصادف ها و احتمال ها، که همان ها هم اگرچه خارج از اراده ی انسان اند اما خارج از قوانین ِ حاکم بر ماده ی در حرکت نیستند مانند ِ زلزله و سیل و یابرخورد ِ شهاب سنگ ها به زمین، که قابل ِ پیش بینی ِ علمی اند ) به غایت ِ محتوم اش نرسد، اما بنا بر منطق ِ حرکت- فرایند- مقصد، که درتئوری ِ علمی- عقلانی ِ ماتریالیسم ِ تاریخی پیش بینی شده است حتمییت ِ تاریخی دارد، یعنی علمن و عملن تحقق پذیر است. تفاوت ِ راه ِ رشد ِ سرمایه داری با راه ِ غیر ِ سرمایه داری، تفاوت ِ اعتقاد به قانون مندی ِ حاکم برتکامل ِ اجتماعی است که ازدیالکتیک ِ درونی و ساز و کارهای همستیز ِ خود ِ ماده ی در حرکت( جامعه) ناشی می شود،واعتقاد به تقدیر و سرنوشتی که از جانب ِ خالق و خدایگان( رهبر ِ تشکیلات ِ در کمین ِ قدرت ِ سیاسی) تعیین شده و در اختیار ِ انسان و نیروهای مادی- تولیدی اش نیست. هرچه خالق- خدایگان( فرمانفرمای فرقه و تشکیلات ِ اراده گرایی که خود و فرقه و تشکیلات اش را مافوق ِ حرکت ِ قانون مند ِ تاریخ می داند) اراده کند، همان خواهد شد.
در واقع، آنچه رهروان ِ راه ِ غیر ِ سرمایه داری، راه ِ میان بر برای رسیدن به سوسیالیسم نامیدند همان است که مارکس در هژدهم برومر لویی بوناپارت و انگلس در آنتی دورینگ سرمایه داری ِ دولتی نامیده و مشخصه ها و عملکردهای آن را که شامل ِ همه ی انواع ِ حکومت های سرکوبگر ِ پادگانی می شود پیش از آن که لنین و لنینیست ها به نام ِ خود کنند و فاز ِ نخست ِ سوسیالیسم قلمداد نمایند برشمرده و با نام ِ واقعی ِ ضد ِ دورانی اش سرمایه داری ِ دولتی قلمداد کردند. انگلس در آنتی دورینگ نوشت:« به تازه گی اززمانی که بیسمارک به دولتی کردن ِ بنگاه های صنعتی روی آورده، یک نوع سوسیالیسم ِ دروغین ظهور کرده است. سوسیالیسم ِدروغینی که هرنوع دولتی کردن را بدون ِ چون و چرا سوسیالیستی می نامد. این نوع دولتی کردن ها تا وقتی که صنعت و نیروهای مولد به درجه ای عالی از رشد و تکامل نرسیده باشد به هیچ وجه چه مستقیم چه غیر ِ مستقیم ،چه آگاهانه یا ناآگاهانه، سوسیالیسم به شمار نمی آیند. ». ( آنتی دورینگ. ص.247-248).
امروز هم با برداشت از نظر ِ انگلس می توان گفت: اگر چنین باشد که هر دولتی کردنی بدون ِ وجود ِ پیش نیازها و پیش زمینه ی مادی ِ تولیدی/ مناسباتی ِ لازم ، راه ِ گذار به سوسیالیسم تلقی گردد، پس رژیم ِ اسلامی هم پیشقراول ِ گذار به سوسیالیسم و کمونیسم است!
راه ِ غیر ِ سرمایه داری یا سرمایه داری ِ انحصاری رانتی ِ حزب – دولت ِ غیر ِ طبقاتی ِ تمامییت خواه در واقع شکل ِ غیر ِ معمول و غیر ِ معقول ِ جدیدی از تولید و مناسبات ِ فئودالی یا شبه ِ فئودالی است که خارج از قوانین و کرد و کارهای نظام ِ معمول ِ این دوران یعنی سرمایه داری در جامعه های عقب مانده پدید آمده و در حالی که کلیه ی ابزار و امکانات ِ نظام ِ سرمایه داری را به خدمت ِ خود می گیرد اما مناسبات ِ دولت- ملت نه سرمایه دارانه و بورژوایی، بلکه فئودالی پدرشاهی است. یعنی به عبارت ِ دیگر، ابزار ِ تولید و حتا نیروهای اصلی ِ مولد همان ابزار ِ تولید ِ سرمایه داری و طبقات ِ اجتماعی همان طبقات ِ دوران و نظام ِ سرمایه داری، اما مناسبات و به ویژه ایدئولوژی ِ حاکم بر جامعه مناسبات و ایدئولوژی ِ پیشاسرمایه داری یعنی فئودالی پدرشاهی یا خدایگان بندگی است. به طوری که اگر در نظام ِ سرمایه داری تنها جبر ِ اقتصادی بر مناسبات ِ بورژوازی و پرولتاریا حاکم است، اما در شرایط ِ راه ِ غیر ِ سرمایه داری و سرمایه داری ِ دولتی، هم جبر ِ سیاسی و هم جبر ِاقتصادی توامان علیه ِ تمام ِ افراد ِ غیر ِ خودی ِ حکومت به کار گرفته می شوند.
این که مارکس ِ دیالکتیک اندیش و تکامل گرا گفت جامعه های عقب مانده در جامعه های پیشرفته تصویر ِ آینده ی خود را می بینند دقیقن بیانگر ِ این واقعییت است که راه ِ رشد و تکامل یکی و یگانه، و دردوران ِ ما راه ِ رشد ِ سرمایه داری است که غایت و نهایت ِ آن سوسیالیسم و کمونیسم است.
خلاصه ی مطلب آنکه، جهش و گذار ِ موفقانه به آینده و دوران ِ پساسرمایه داری ، نیازمند ِ ابزار ِ مناسب ِ جهش و گذار، یعنی صنعت و تکنولوژی ِ بسیار پیشرفته و طبقه ی کارگر ِ آگاهی است که هم گذار ِ جهشی( کیفی) راسهولت بخشد و امکان پذیر سازد، و هم چشم انداز و هدف ِ گذار را که صنعت و تکنولوژی و مناسبات ِ بسیار پیشرفته آن را در دیدرس و دست رس قرار داده تحقق پذیر نماید. در غیر ِ این صورت، به صرف ِ ادعای داشتن ِ اراده ی آگاه انتظار ِتحقق یابی ِ هدف( سوسیالیسم ِ بدون ِ پشتوانه ی مادی) یک تخیل و توهم بیش نیست. اراده ی بی پشتوانه ای که دقیقن به معجزه ی گذار از رود ِ پرزور ِ نیل با اشاره ی عصاشباهت دارد!
فراموش نکنیم که سوسیالیسم فاز ِ کوتاه زمانی برای فراهم آوردن ِ شرایطی است که در آن مناسبات ِ تولیدی/ توزیعی ِ « ازهرکس به اندازه ی توانش، به هرکس به قدر ِ کارش» ، به دلیل ِ وجود ِ نیروهای مولده ی بسیار پیشرفته ی فراهم آمده در نظام ِ سرمایه داری، بدون ِ تاخیر درتحقق به دلیل ِ عقب ماندگی ِ نیروهای مولده، بافاصله ی زمانی ِ اندک ، به مناسبات ِ تولیدی/ توزیعی ِ غیر ِ طبقاتی ِ پساسرمایه داری یعنی دوران ِ عالی تر و عالی ترین دوران ِ تاریخ ِ انسانی ( کمونیسم) فراخواهد رفت. به بیان ِ دقیق تر، برخلاف ِ تبلیغ ها و آگاهی های دروغین ِ طرفداران ِ راه ِ غیر ِ سرمایه داری، کمونیسم به مثابه ِ عالی ترین دوران ِ تاریخ ِ بشریت، مشروط به وجود ِ دو پیش نیاز و پیش شرط ِ اساسی است: نخست، پیش نیاز ِ مادی/مناسباتی یعنی وجود ِ نیروهای مولد بسیار پیشرفته و دموکراسی ِ تاریخی/ دورانی، که بر عهده ی نظام ِ اجتماعی/ اقتصادی ِ سرمایه داری است، و دوم، برقراری ِ سوسیالیسم به معنای اجتماعی و اشتراکی شدن ِ مالکییت بر ابزار ِ تولید به مثابه ِ فراهم سازنده ی شرایط ِ اجتماعی/ اقتصادی ِ نوین ِ گذار به دوران ِ کمونیسم که برعهده ی پرولتاریای سوسیالیست است . با برقراری ِ سوسیالیسم در هر جامعه ی جداگانه و ایجاد ِ همترازی ِ اقتصادی/ تولیدی و مناسباتی ِ جامعه های ناهمتراز ، و نیز ارتقاء کیفی ِ افراد ِ انسانی به لحاظ ِ فرهنگی و آموزشی و استعدادهای متنوع ِ فردی، کل ِ جامعه ی انسانی به مثابه ِ وحدتی همبسته آماده ی گذار ِ تقریبن همزمان به دوران ِ کمونیسم می شود. در حالی که بدون ِ این پیش نیازها، کمونیسم به منزله ی غایت ِ تکامل ِ تاریخ و جامعه ی بشری و از این رو،نهایی ترین و انسانی ترین هدف ِ تکامل ِ تاریخ یعنی « به هرکس به اندازه ی نیازش»ازفرآوردها و دستاوردهای انسان ِ تاریخی، هرگز تحقق نخواهد یافت.
هرکس راهی جز این راه ِ معمول و معقول ِ ترسیم شده در ماتریالیسم ِ تاریخی به جامعه وطبقه ی کارگر نشان دهد، نه مارکسیست است و نه تکامل گرا، بلکه خیالبافی است که قصدش به بیراهه بردن و به انزوا کشاندن ِ جامعه و تحمیل ِ استبداد ِ فردی فرقه ای ِ دیگری دور از هستی و آگاهی ِ اجتماعی ِ دیگر جامعه های انسانی به این جامعه است.
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
