یكی از اشكالات آقای خاتمی در دوره اصلاحات این بود كه گفتگوی تمدنها را از منظری كلان طرح كرد اما اجرای این گفتگو در داخل كشور را جدی نگرفت و بنیانگذار گفتگوی شیعه و سنی نشد و به اصطلاح، به جای حل و فصل دعوای همخانه ها به دنبال رفع دعوا با همسایه ها بود. | |
سلسله جلسات سخنرانی همزمان با شبهای قدر طی 5 شب توسط جمعی از فعالین انجمن های اسلامی دانشجویان دانشگاه های شرق کشور در مشهد برگزار می شود و طی آن در اولین شب این سلسله جلسات تقی رحمانی از فعالین
ملی- مذهبی با عنوان "شیعه، جامعه و حكومت" لب به سخن گشود.
رحمانی در حالی به ایراد این سخنرانی در مشهد پرداخت كه قرار بود این موضوع به عنوان چهارمین جلسه از سلسله جلسات وی در رابطه با شیعه گری در حسینیه ارشاد تهران برگزار شود كه به دلیل مخالفت برخی نهاد ها این امر ممكن نشد.
با این حال تقی رحمانی در سخنرانی خود با اشاره به اینكه امروزه روشنفكری دینی باید به جای بحث های كلامی و انتزاعی در مورد دین، به نقد ساختاری جایگاه دین در جامعه پرداخته و از آن خروجی های حقوقی بگیرد، گفت: "جایگاه ساختاری دین یعنی آنچه كه دین را تبدیل به قدرت می كند." وی با بیان این مطلب كه عدم تبدیل گفتمان انتزاعی روشنفكران در مورد دین به یك راهبرد در دوره اصلاحات نشان دهنده كافی نبودن مجادلات كلامی است، بیان داشت: حكومت همواره در خود مقداری پنهان كردن حقیقت را دارد و درست به همین دلیل است كه امام صادق (ع) از رسیدن به قدرت خودداری كرد و دین را در متن جامعه گسترش داد و ما امروز نیاز به استفاده از این الگو داریم.
این پژوهشگر دینی همچنین یادآور شد: اولین بار پاپ ها بودند كه نظریه حكومت مطلقه دینی را ارائه كردند اما چنین نگرشی نسبت به دین در تاریخ شیعه بی سابقه بوده است. و آنچه امروز به عنوان حکومت دینی می بینیم در تاریخ شیعه بی سابقه است.
وی سپس به نقد آرمان گرایی دینی پرداخت و افزود: ما امروز باید برخی از باورهای خود را به چالش بگیریم و از آن نتایج حقوقی استخراج كنیم چرا كه این فقه و حقوق است كه در زندگی مردم جریان دارد و نه عرفان و آرمان های دینی.
وی در ادامه به موضوع وجود قرائت های مختلف از "شیعه" اشاره كرد و یادآور شد: قرائتی از شیعه گری معتقد است كه ما باید حتماً در قدرت باشیم تا گزاره های دینی محقق شوند كه من این نگرش را "شیعه مصداقی" و نه "شیعه معیاری" می خوانم.
وی در رابطه با تفاوتهای شیعه مصداقی و شیعه معیاری نیز خاطرنشان ساخت: شیعه مصداقی وقتی كه در حكومت قرار می گیرد، خود را بر حق دانسته و دیگران حتی اهل سنت را هم مسلمان نمی داند و از موضع بیطرفی با شهروندان برخورد نمی كند اما شیعه معیاری امام علی(ع) را به عنوان كسی كه مدافع حقوق فرد فرد شهروندان است، معیار گرفته و فارغ از اندیشه های دینی شهروندان، كشور را اداره می كند.
وی سپس تأكید كرد: عده ای می پندارند كه چون حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) را قبول دارند، پس خودشان هم امام علی(ع) یا امام حسین(ع) هستند و چنین نگرشی وقتی در حكومت قرار می گیرد فاجعه می آفریند و ملاك حكومت را مذهب مؤمنان درنظر می گیرد و در چنین شرایطی است كه حتی اهل تسنن اجازه داشتن یك مسجد را هم نمی یابند.
تقی رحمانی در ادامه سخنرانی خود در جمع دانشجویان در مشهد عنوان داشت: اگر چنین قرائت هایی در قالب NGO یا تشكیلاتی در جامعه مدنی بروز یابد مشكلی نیست اما آسیب آنجاست كه این قرائت ها خود را در حكومت نشان دهد.
وی در همین حال ضمن تأكید بر لزوم گفتگوی ساختاری در مورد جایگاه دین با مدعیان دین داری و بی دینی یادآور شد: در موضع حكومت "قانون" حرف می زند و نه باورهای حاكمان و چنین است كه وقتی كسی در حكومت قرار می گیرد نباید اعتبارات كشور را خرج باورهای خود كند بلكه وظیفه دارد قانون را به اجرا گذاشته و مدافع حقوق فرد فرد اعضای جامعه باشد.
وی در ادامه به موضوع شعار اسلامی كردن دانشگاه ها كه طی سالهای اخیر طرح شده است، اشاره كرد و بیان داشت: اگر جمعی از دانشجویان و اساتید به شكلی خودجوش این كار را پیش ببرند، منعی ندارد اما نباید حكومت ابزارها و قدرت خود را صرف پیشبرد این امر نماید چرا كه توجه به اندیشه ای خاص، تبعیض آمیز است و از دل چنین دخالتهایی دانشگاه نه اسلامی می شود و نه علمی.
وی "ریا" را آفت حكومت دینی و "بی بند و باری" را آفت حكومت غیردینی برشمرد و اظهارداشت: ما باید مراقب هر دو آفت باشیم و بهترین راه برای مراقبت از این آسیب ها، جاری كردن حكومت در ظرف "ایران" است و حكومت می بایست به وسیله قانون مدفع حقوق ایرانیان باشد.
تقی رحمانی، از جمله چهره های شاخص ملی- مذهبی، در ادامه صحبت های خود كه همزمان با شب قدر در مشهد صورت می گرفت، به اهمیت "رواداری مذهبی" به عنوان بخشی از مسیر تحقق حقوق بشر نیز اشاره كرد و خاطرنشان ساخت: رواداری دینی یعنی اینكه این فقط من نیستم كه به بهشت می روم، بلكه ممكن است كسی كه غیر از من می اندیشد هم به سعادت برسد.
وی افزود: یكی از اشكالات آقای خاتمی در دوره اصلاحات این بود كه گفتگوی تمدنها را از منظری كلان طرح كرد اما اجرای این گفتگو در داخل كشور را جدی نگرفت و بنیانگذار گفتگوی شیعه و سنی نشد و به اصطلاح، به جای حل و فصل دعوای همخانه ها به دنبال رفع دعوا با همسایه ها بود.
وی رواداری دینی را ضامن تساوی حقوقی انسانها برشمرد و با بیان این مطلب كه قرآن كتاب عمل است، به بیان محاسن رواداری دینی جهت رشد دینداران پرداخت و گفت: دین با اجبار شكوه می یابد اما رشد نمی كند و یك دیندار آنگاه می تواند ایمان دینی خود را پرورش دهد كه در قالب جامعه مدنی به گفتگو با اندیشه های مختلف بپردازد.
رحمانی سپس با تأكید بر اینكه "ما باید در جامعه دین محور باشیم و نه در دولت"، به شعارهای انقلاب اسلامی اشاره كرد و بیان داشت: در نظام جمهوری اسلامی، اسلامیت صفتی برای جمهوریت است و نه قیدی بر آن اما باید بدانیم هنگامی كه دین در دولت باشد، دموكراسی كه هیچ، مردمسالاری دینی هم پا نمی گیرد.
وی همچنین خواهان ارائه قوانین حقوقی به عنوان بدیل قوانین فعلی از سوی فعالین جامعه مدنی شده و تأكید كرد: آرمانهای بلند دینی و مباحث انتزاعی و كلامی در رابطه با نسبت اسلام با آزادی و دموكراسی باید خود را در قالب قوانین بروز داده و مورد استفاده در زندگی روزمره باشند و به این ترتیب وظیفه امروز ما تبیین ساختاری جایگاه دین و گرفتن نتایج حقوقی از آن است.
گفتنی است كه پیش از ایراد سخنرانی توسط تقی رحمانی در این جلسه، سید ابوالفضل حسینی، عضو سابق دفتر تحكیم وحدت با تأكید بر جایگاه والای رأی مردم در اندیشه سیاسی حضرت علی(ع)، حكومت ایشان را نمادی از تحقق حقوق شهروندی دانست و گفت: امام علی(ع) به ما یاد داد كه چگونه حقوق مخالف را پاس بداریم و بر عدالت سیستمی و نه بخشش های فردی تأكید كنیم.
وی نامه حضرت علی(ع) به مالك اشتر را یك سند تاریخی حقوق بشر نامید و ضمن انتقاد از اینكه به جوانب حقوق بشر در فقه شیعی كمتر پرداخته شده است گفت: از نگاه امیرالمؤمنین "عدل" رعایت حقوق دیگران است و حكومت حق مردم می باشد.
یادآوری می شود كه این سلسله جلسات دانشجویی طی شبهای آتی نیز با سخنرانی برخی از فعالین جریان روشنفكری دینی در مشهد و به آدرس بلوار معلم ، بین معلم 15 و 17 پلاک 171 ادامه می یابد.
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
