majidsedghi@yahoo
بهناز جعفری بازیگر سینما و تلویزیون مانند بسیاری از چهره های سرشناس در سینمای ایران پیام های زیادی در شبکه های اجتماعی دریافت می کند ولی به ندرت به آن ها پاسخ می دهد. یک روز دراینستاگرام خود پیامی از دختری جوان به نام مرضیه شنید که به نظرجدی میرسید و به دنبال آن ویدئویی دریافت کرد که در آن مرضیه به دلیل اینکه خانواده اش به او اجازه تجصیل در مدرسه هنرهای دراماتیک و بازیگری را نمی دهند اقدام به خودکشی می کند. در همان زمان هم روزنامه ها درباره دختر جوانی مطالبی نوشتند مبنی براین که وی بخاطر عدم اجازه والدینش برای ورود به سینما دست به خودکشی زده است . جعفری که با دریافت ا ین پیام و ویدئو بسیارمنقلب شده دست بدامان جعفرپناهی میشود تا برای یافتن دختر- مرده یا زنده - راهی خانه اش واقع دریک روستا شوند. واین گونه است که این سفر آغاز میشود.
فیلم ( سه رخ ) آخرین ساخته ی جعفرپناهی که پس از موفقیتش درجشنواره کن درسینماهای فرانسه به نمایش درآمده با این سفرشروع می شود. پناهی دراین فیلمش – که به گمان من بهترین و پخته ترین اثراو تا کنون است – با بهره گیری از یک روایت درمسیر جاده های باریک و پیچیده درروستاهای شمال غربی کشور در واقع سه نسل از زن ایرانی درپیوند با هنربازیگری در ایران امروز را نشان می دهد واین که سه نسل گذشته , حال و آینده سینمای ایران چگونه درایران امروز با شیوه های گوناگون در زندان مجدودیت ها اسیرند . سه زن تصویری از این جاده باریک و پیچیده و نشانی از تمام ستم هایی است که در مجموع بی رحمانه برزن ایرانی وارد می شود.
سه نسل
این فیلم به بررسی موقعیت بازیگران زن ( درسه نسل ) اشاره می کند : دونسل حال و آینده به ترتیب بهنارجعفری و مرضیه رضایی هستند و بازیگردوران گذشته شهرزاد بازیگر , رقاصه و سپس شاعر پیش از انقلاب است که درفیلم معروف ( قیصر ) ساخته ی مسعود کیمیایی بازی کوتاهی داشت . همان کسی که درصحنه ی کافه همراه با با یکی از آهنگهای مشهور سوسن لب خوانی میکرد و می رقصید.او پس از بازی درچند فیلم دیگربه شاعری پرداخت که درهمان زمان هم مورد توجه محافل ادبی قرارگرفت ولی پس از انقلاب همانند دیگرهنرمندان طاغوتی( !!) به ممنوعیت از کارهنری محکوم شد. دراین فیلم شهرزاد را نمی بینیم ولی صدای او درحالیکه یکی از اشعارش را میخواند میشنویم .درفیلم گفته می شود که او امروز درخانه ای دوراز روستا زندگی می کند . درنمای تاثیرگذاری از فیلم درشب که از دورفیلمبرداری شده از ورای پنجره ای روشن خانه اش تصویری نامشخص از او همراه با دو زن دیگرا می بینیم درحالیکه همراه با آهنگ سوسن می رقصند.
پناهی درفیلمش نه تنها از بازیگران زن پیش از انقلاب حمایت می کند بلکه از بهروز وثوقی نیزیاد می کند . درصحنه ای از فیلم مردی روستایی درحالی که پوسترفیلم ( تنگسیر ) ساخته ی امیرنادری را به بهناز جعفری نشان می دهد میگوید سالهاست این پوستر را نزد خود نگاه داشته است . این می تواند اینگونه تفسیرشود که بازیگران پیش از انقلاب همچنان محبوب ایرانیان هستند حتی در روستاها . تنگسیرکه براساس داستانی به همین نام نوشته صادق چوبک درسال 1352 ساخته شد داستان مردی تنگستانی به نام زائرمحمد ( بانقش آفرینی وثوقی ) است که برای احقاق حق خود از چند مردظالم به مبارزه برمی خیزد. امری که امروز ایرانی ها مایل به آن هستند.
خانه آخرت
سه رخ در سه روستا یی که پدر , مادر و پدرو مادربزرگ پناهی متولدشده بودند توسط امین جعفری فیلمبرداری شد. دوربینی که درفیلم موراستفاده قرارگرفت یک دوربین بسیار جساس بود که توسط دخترپناهی که درفرانسه زندگی می کند برای او فرستاده شده بود. و بدین ترتیب کارگردان توانست حتی درشب بیرون از خانه و بدون نیاز به تجهیزات سنگین کارکند . روستاهای درشمال غربی کشورکه به زبان آذری تکلم می کنند با توجه به دانستن زبان آذری پناهی گفتگو با ساکنان روستاها را آسان کرده بود. فیلم گرچه فیلم مستند نیست ولی پناهی نیز مانند زنده یاد عباس کیارستمی – که خود مدتی دستیاراوبود – همواره به نوعی ساختارمستند گونه را رعایت کرده است . دراین فیلم رفتار روستائیان همانگونه است که درواقع وجود دارد مهربانی و بالاتر از همه مهمان نوازی به رغم فقیربودنشان . به اضافه مردسالاری که البته دراین موردخاص روستایی و شهری تفاوتی ندارند .با این توضیح که مرد سالاری حاکم برایران پس از انقلاب پررنگ ترشده است . شاید دردناک ترین صحنه فیلم صحنه ای باشد که پیرزنی روستایی درحفره ای که برای گورخود آماده کرده درازکشیده و می گوید : این خانه ی اخرت من است .
