رمزگشائی از « گذار با کمترین هزینه»

" تا آدم ها یاد نگیرند که در پس هر یک از عبارات، اظهارات و وعده های اخلاقی ، سیاسی، دینی و اجتماعی، منافع طبقات مختلف را جستجو کنند، در سیاست، همواره قربانی سفیه فریب و خودفریبی خواهند بود "- لنین

دارو دسته های مختلف اپوزیسیون بورژوائی جمهوری اسلامی به جُنب و جوش افتاده اند: فراخوان رفراندم صادر می کنند، طومار امضا می کنند، کنفرانس و مجمع تشکیل می دهند، مقاله و تحلیل می نویسند، مصاحبه ترتیب می دهند و هر کار دیگر، تا نان خود در تنوری که جنبش دی ماه داغ کرده است بپزند. آن ها با وجود سایه روشن های محسوسی که با یکدیگر دارند اما همگی شعارهای « دی ماهیان» : " اصلاح طلب، اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا" و " جمهوری اسلامی نمی خوایم، نمی خوایم" را حرف دل خود یافته و تصدیق می کنند، اما همگی بر « گذار با کمترین هزینه» همچون پایه ای ترین اصل مشترک میان خود تاکید می کنند. آنان ترجیح مطلق دارند که رژیم بر سر پا بماند اما این اصل زیر پا نهاده نشود.

این شعار، شعاری است منطقاً مجاب کننده. چه کسی طرفدار پرداخت بالاترین هزینه است؟! اما راستی منظور از "گذار"، گذارِ که از چه به چیست؟ و منظور از" هزینه" چیست و هزینه بالا و پائین چگونه تعیین می شود؟!

" گذار از چه به چه "؟

البته که گفته می شود گذار از جمهوری اسلامی، اما هنگامی که این گذار را به پرهیز از انقلاب مشروط می کنند، مضمون دیگری از " گذار" هم از لفافه بیرون می افتد: همین راهکار رفراندم ( چه عملی باشد و چه نباشد) جایگزین کردن اقدام مستقیم توده ای با انگشت رأی است. به بیان روشن تر، گذار از اراده و اقدام و ابتکارات مستقل توده ای به فقط رأی دادن، چیزی که در منطق انتخاباتی جمهوری اسلامی هم اکیداً رعایت شده است: تو فقط رأی بده، بقیه اش با من! این ها می خواهند از جمهوری اسلامی گذار کنند، اما با گذار از هزینه هائی که عمل مستقیم توده ای می تواند به بار بیاورد. اپوزیسیون بورژوا شعارهای جنبش دی ماه را با گذار از جنبش دی ماه می خواهد.

اما خطاست اگر تصور کنیم که این مشی گذار از جنبش دی ماه به رفراندم، صرفاً یک موضوع مربوط به شکل مبارزه یا شکل گذار است آنچنان که میکوشند به ما القإ کنند. در این معرکه، تنها مسئله ی گذار از جمهوری اسلامی مطرح نیست، بلکه یک نبرد تمام عیار میان همه طبقات و اقشار بر سر منافع در فردای جمهوری اسلامی در جریان است. اگر مسامحتاً از اقشار و لایه بندی ها ی درون طبقات و منافع مختلف شان فاکتور بگیریم، باید این معادله دو مجهولی را ( که در جزئیات، هزار مجهولی است) پاسخ دهیم که "مردم" می خواهند از چه ها گذار کنند یا نکنند و بورژوازی اپوزیسیون از چه ها؟ مثلاً برای بورژوازی، مرز میان جمهوری اسلامی و نظام جایگزین اش چیست و گذار از جمهوری اسلامی یعنی گذار از چه ها و حفظ چه ها؟

در فیلم « معجزه در میلان » ( ویتوریو دسیکا – 1951) « توتو» جوان یتیم ساده لوح و خوشقلبی که به فرشته نجات زاغه نشینان مفلوک تبدیل شده ، قدرت اعجاز پیدا می کند و در سرمای سخت از هرکس می خواهد بزرگترین آرزویش را بگوید تا او برآورده کند. یکی صاحب چرخ خیاطی می شود، یکی رادیو، دیگری پالتوی خز، زوجی یک چهلچراغ کریستال، چند تن در رقابت با یکدیگر مزایده پول میلیون میلیون می گذارند، یکی می خواهد سفیدپوست شود و یکی هم برای جلب معشوق سیاهپوست، می خواهد سیاهپوست شود ... و در این میان مردی یک جفت کفش آرزو می کند. هرچه " توتو" می خواهد او را سر عقل بیاورد که بابا! شانس زندگی ات است، بالاترین آرزویت را بگو! او دو پایش را می کند توی یک کفش که : یک جفت کفش! " توتو" نمی فهمید که او آرزوئی بالاتر از داشتن کفش در زندگی اش نداشته است.

رضا پهلوی می خواهد ایران را " پس بگیرد"، یعنی همه آنچه را که انقلاب بهمن از خاندان سلطنت و کل بورژوازی و بورکراسی وابسته به دربار گرفت پس بگیرد؛ "کلیه فروش" هم می خواهد کلیه اش را پس بگیرد؛ و در بین این دو هم طیف وسیعی از اقشار و لایه های طبقات مختلف، هر کدام به دنبال مطالبات و منافع خود اند. این منافع در جاهائی منطبق در جاهائی همسو و در جاهائی در تضاد آشتی ناپذیر اند. بی هیچ تردیدی همه این ها می خواهند با کمترین هزینه به آنچه از فردای جمهوری اسلامی میخواهند، برسند. اما معنی " هزینه" را درست از دل همین تضاد منافع طبقاتی می توان دریافت.

منظور از " کم ترین هزینه " چیست؟

چنین جا انداخته اند که منظور، پرداختن کم ترین خون است. این آن معنای اومانیستی ئی است که بورژوازی می خواهد القأ کند. نتیجه اخلاقی اش این می شود که حاضر نیستند به بهای خون مردم به قدرت چنگ بیاندازند و می گویند پس، بجای انقلاب ( که گویا واژه دیگری برای خشونت و خونریزی و برادرکشی است) بیائید در یک رفراندم متمدنانه رأی بدهید تا ما به قدرت برسیم. حتما در بین امضا کنندگان فراخوان به رفراندم یا دیگر موعظه کنندگان " گذار با کمترین هزینه" ، افرادی هستند که با دیدن خون غش می کنند و یا افرادی که حقیقتا مخالف هر گونه خشونتی هستند، بحث من در مقیاس یک طبقه است. آن ها که ریاکارانه دم از ضرورت پرداخت کمترین هزینه برای گذار از جمهوری اسلامی می زنند، اگر مطمئن باشند که با ریخته شدن دریای خون یک میلیون مردم، خودشان بالاخره بر مسند قدرت و صولت تکیه خواهند زد، ثانیه ای در پرداختن این هزینه از کیسه مردم تردیدی به خود راه نمی دهند همچنان که برایشان اصلا مطرح نبوده و نیست که این مردم به بهانه ی پرهیز از خشونت، چه بهای گزافی برای تحمل چهار دهه خشونت و نکبت جمهوری اسلامی پرداخته اند! ترس آن ها از هزینه ای نیست که مردم باید برای " گذار" آن ها از جمهوری اسلامی بدهند، آن ها هزینه را طور دیگری حساب می کنند.

بورژوازی اپوزیسیون بیرون از قدرت وقتی دم از لائیسیته می زند ( و تکرار می کنم نه تک تک امضا کنندگان این و آن فراخوان یا این و آن فعال سیاسی و مدنی، بحث من بر سر طبقات و اقشار اجتماعی است که گرایشات و نظرات این افراد و فراخوان ها منافع آنان را منعکس و بیان می کنند حتا اگر این افراد بر آن آگاه نباشند) در درجه اول می خواهد از محدودیت ها و ممنوعیت هائی که فیلترتعلقات و تعهدات مذهبی جمهوری اسلامی برای سهیم شدن آن ها در قدرت اقتصادی و سیاسی ایجاد کرده است " گذر" کند و همه جوانب دیگر جدائی دین از دولت برایش کاه از قِبَلِ گندم و حاشیه ای است. اما این "گذر" باید هم از نظر اقتصادی و هم سیاسی با کمترین هزینه، یعنی به صرفه باشد. یعنی این که چه در مسیر عروج به قدرت و چه بعد از آن، توده های تهیدست و محروم امروزی، ادعای شراکت و سهم خواهی در امتیازات و قدرت نکنند. برای بورژوازی " گذر " از حجاب اجباری هزینه ای ندارد، فوق اش تاجرهای روسری و چادر و مفتعه سرمایه هایشان به مزون های مُد و یا کاباره ها و سالن های ماساژ تایلندی منتقل می کنند. اما هزینه ی برچیدن قراردادهای موقت میلیون ها کارگر چقدر می شود؟ هزینه برابری دستمزد زنان با مردان چقدر می شود؟ اشغال ساختمان های خالی به دست کارتن خوابان و گورپناهان چقدر هزینه برمی دارد؟ ملی شدن زمین و اشغال و مدیریت کارگری کارخانه ها و مصادره اموال حاکمان اسلامی و بنیادها و نهادهای مذهبی به دست سازمان های مردمی چقدر هزینه به بار می آورد؟ شکل گرفتن شوراهای کارگران و بیکاران و محلات و غیره، سهم خواهی شان در قدرت سیاسی چقدر هزینه برمی دارد؟ درخواست تأمین اقتصادی برای کودکان کار و زنان تن فروش و برچیدن اعتیاد؛ تأمین بهداشت و درمان ارزان و تحصیل رایگان برای کم درآمدها چقدر هزینه به بار می آورد؟ توزیع عادلانه ی قدرت سیاسی و " ثروت" در میان ملت های ساکن ایران و قبول حق تعیین سرنوشت شان چه هزینه ای به بار می آورد؟ نجات دریاچه ها و رودخانه ها از خشکی و شهرها از آلودگی و ریزگرهای کشنده برای سرمایه داران و دلالان و زمینخواران و بورس بازان چقدر هزینه برمی دارد؟ و...

مبارزه علیه استبداد، یک مبارزه " فراطبقاتی" قلمداد می شود که همه باید علیه دشمن مشترک و هدف مشترک متحد شوند. اما در متن این مبارزه همگانی علیه رژیم استبدادی، یک مبارزه طبقاتی چند جانبه ی مرکب میان همه شرکت کنندگان نیز در جریان است. اقشار و لایه های مختلف بورژوازی عیله یکدیگر و همه شان متحداًعلیه طبقات کارگر و زحمتکش؛ طبقات کارگر و زحمتکش علیه طبقات استثمارگر، آزادیخواهان علیه همه آنانی که می خواهند جای دیکتاتورها و شکل دیکتاتوری را عوض کنند. برابری خواهان علیه همه تبعیض گران و ستمکاران. آنانی که هشیاری سیاسی دارند و برمنافع طبقاتی شان در این نبرد عمومی آگاه اند، حسابگر هم هستند. حساب می کنند که چه از دست می دهند تا چه به دست بیاورند و صرفه شان در چیست.

به این ترتیب، وقتی غشأ نازک مسالمت جوئی و مخالفت با خشونت را از شعار " گذار از جمهوری اسلامی با کمترین هزینه" کنار می زنیم، می بینیم چیزی که در این زرورق پیچانده شده است، "گذار" از جنبش توده ای، از دخالتگری مستقیم مردم، از ابتکارات و اقتدارات سازنده شان، " گذار" از رادیکالیسم مردمانی که قربانی ی نه فقط رژیم اسلامی، بلکه قربانی نظام سرمایه داری نیز بوده اند و غالباً چیزی برای از دست دادن ندارند، " گذار" از امکان خودیابی و سازمانیابی آنان است؛ "گذار" به یک انگشت جوهری پای صندوق رأی. رفراندمی ها وقتی در تقابل با جمهوری اسلامی از تشکل و اقتدار و مداخله مستقل و مستقیم توده ها می هراسند، در حکومت خودشان سهمی بیشتر از انگشت جوهرین برای مردم قائل نخواهند بود. ( دموکراسی پارلمانی. حالا اسلامی اش نه، لائیک اش). راه آن که گذارشان از جمهوری اسلامی و تصاحب قدرت سیاسی و اقتصادی هرچه "کم هزینه تر" باشد، این است که از همین ابتدای مسیر اجازه ندهند کارگران و محرومان و در یک کلام، « دی ماهیان » مُهر خود را بر روند " گذار" بکوبند و با سهم خواهی از قدرت و ثروت، هزینه ی " گذار " را برای بورژوازی چنان بالا ببرند که بقای همین رژیم را ترجیح دهد!

با خشونت یا بی خشونت، موضوع اصلی بر سر نقش توده ها در تسخیر قدرت سیاسی است.

اپوزیسیون بورژوازی بیرون از قدرت، از ملی- مذهبی و سلطنت طلب و مجاهد، همه در پی کسب قدرت از بالای سر مردم اما با استفاده از مردم بعنوان عقبه و سیاهی لشکر یا در بهترین حالت، انگشت رأی اند. آن ها تکیه بر مداخلات دولت ها و سازمان های بورژوائی خارجی را ( هریک به شکلی و درجه ای) همیشه به تکیه بر دخالتگری و ابتکارات مردم و سازمان ها و تشکل های مستقل توده ای ترجیح داده اند.

بگو چگونه به حکومت می رسی تا بگویم چگونه حکومت خواهی کرد!
دوم اسفند ۱۳۹۶ – ۲۱ فوریه ۲۰۱۸