ازسوی سازمان فرهنگی یونسکو روز ۵ اکتبر برابربا ۱۳ مهرماه بعنوان روز معلم نامگذاری شده است.در ایران ازسال ۱۳۴۰ تا انقلاب روز ۱۲ اردیبهشت روز ترور دکترخانعلی دبیر دبیرستانهای تهران به پیشنهاد معلمان ، بعنوان روز معلم نامگذاری شد.اما پس از انقلاب روز معلم که دستاورد مبارزات پیگیر معلمان وخونبهای جانباختن خانعلی بود مصادره شد وروز ترورایت اله مرتضی مطهری استاد دانشکده الهیات بدسست گروه فرقان که برحسب اتفاق آن روز هم روز ۱۲ اردیبهشت بود روز معلم نام گرفت.
در جوامعی که براساس اصول دمکراتیک اداره میشود،معلمان بمثابه قشر فرهنگی جامعه میتوانند نقش برجسته ای رادرپیشرفت آموزش وپرورش ،جامعه وسازندگی نسلهای آینده ایفاکنند امادرجوامعی مانند جامعه ما که خود کامگی برآن حاکم است ،معلمان نه تنها نمیتوانند نقش سازندگی خودرا در حوزه آموزش وپرورش ایفا کنند،بلکه خواستها ومطالبات انان نیز نادیده گرفته میشود وافزون برآن این قشر فرهنگسازاز داشتن انجمن صنفی خود نیز محروم است. امابا تمام مشکلاتی که این قشر آگاه وپیشرو متحمل میشود دردشوارترین شرایط برای کسب حقوق صنفی وبهبود شرایط اموزشی همواره تلاش کرده اند ودر عرصه سیاسی نیز از پیشگامان مبارزه برای کسب آزادی وعدالت بوده اند ومعلمان آزادیخواهی در راه آرمانهای عدالتخواهانه جان باخته اند.
در شرایط کنونی ایران وبا در نظر داشت هزینه های سرسام آور زندگی وتورم روز افزون، میزان حقوق معلمان نه تنها متناسب باوظایف ومسئولیت سنگین آنان نیست بلکه بهیچوجه حقوق دریافتی ناچیز معلمان پاسخگوی نیازهای ابتدایی یک خانواده نیست.
معلمان بجز برهه هایی ازتاریخ کشورمان که از فضای نسبتا باز سیاسی برخوردار بوده وامکان تشکیل کانونهای صنفی وجوداشته است ،همواره از داشتن کانون مستقل محروم بوده اند. در اسفندماه سال۱۳۳۹ که فضای نسبتا باز سیاسی بوجود آمده بود ،معلمان درباشگاه مهرگان که در واقع کانون صنفی معلمان بود پیشنهادی رادر موردافزایش حقوق به دولت ارایه ادندومعلمان سراسر کشور با امضای طومارهایی از این خواسته حمایت کردند،در آن سالها حقوق یک معلم بمراتب کمتر از حقوق دیگر کارمندان بویژه در شرکت نفت وسازمان برنامه بود. در اردیبهشت ۱۳۴۰هزاران معلم برای دستیابی به خواسته های خوددر یک اعتصاب عمومی از رفتن به کلاسهای درس خودداری کردند وبا تجمع درمیدان بهارستان در مقابل مجلس بزمین نشستند،ماموران باماشین های آبپاش سعی کردند معلمان را متفرق کنندومزدوران لمپن نیز با چاقو چند معلم را مجروح کردند،نیروی انتظامی با شلیک تیر هوایی قصد ارعاب وبرهم زدن صفوف را داشتند ،اما معلمان همچنان مقاومت میکردند ، در این حین سرگرد شهرستانی رئیس کلانتری بهارستان ،خانعلی دبیر دبیرستان جامی ودانشجوی دوره دکترای دانشکده الهیات رابا شلیک گلوله بقتل رساند،معلمان جنازه خانعلی را بر سر دست بلند کرده وباشعار اورا به بیمارستان رساندند.درروز تشییع جنازه خانعلی تمام مدارس تهران تعطیل شد ودهها هزار معلم ودانشاموز در این مراسم شرکت کردند..پس از کشته شدن خانعلی مطالبات معلمان از عرصه صنفی فراتر رفته وبه خواسته های سیاسی فراروئید.خواسته های معلمان عبارت بود از1برکناری دولت2 محاکمه قاتل خانعلی ۳ برگزیدن محمد درخشش رئیس باشگاه مهرگان بعنوان وزیر فرهنگ.معلمان بااین حرکت خود جامعه را که بعد از کودتای ۲۸ مرداد دچار رکود شده بود از حالت سکون خارج کردندوموجب امیدواری دیگر نیروهای مترقی گردیدند..شاه در برابر موج عظیم وبی سابقه حرکت اعتراضی معلمان عقب نشینی کرد وبا استعفای شریف امامی موافقت کردوعلی امینی مهره مورد نظر امریکاییان را به نخست وزیری برگزید،امینی در اولین اقدام درخشش را به وزارت فرهنگ برگزید ومیزان حقوق معلمان راافزایش داد وبه حد اقل ۶۰۰ تومان رساند.
پس از این پیروزی، معلمان بعد از 6روز اعتصاب به مدارس باز گشتند ودانشاموزان معلمان خودرا گلباران کردند،ودر تمام مدارس برای احترام بیاد خانعلی یکدقیقه سکوت اعلام گردیدمدرسه جامی نیز بنام خانعلی تفییر نام یافت وروز 12 اردیبهشت روز ترور خانعلی بنام روز معلم رسمیت یافت.
از سال۴۱ تاسال۵۷ معلمان از داشتن کانون صنفی مستقل محروم بودند..در اوایل سال ۵۷ باآغاز جنبش ضد دیکتاتوری علیه رژیم شاه،معلمان جزو اولین اقشار بودند که باایجاد تشکلهای خود وسازماندهی دانشاموزان نقش برجسته ای در اعتلای جنبش ضد دیکتاتوری ایفا کردند واولین کانون مستقل معلمان در 16 مهر ماه57 در کرمانشاه ایجاد گردید ، بنیانگزار این کانون هرمز گرجی بیانی بود که در ۲۹ مرداد۵۸ بهمراه چند معلم دیگر بجوخه اعدام سپرده شدند.
پس از انقلاب در روز بار گشائی مدارس ،درحالیکه باید یکی ازدهها هزار معلم بعنوان نماینده معلمان، باز گشایی مدارس را اعلام میکرد ،آقای رفسنجانی برصفحه تلویزیون ظاهر شد وباز گشایی مدارس را اعلام کرد وبا موعظه ونصیحت دانشاموزان را به عبادت وحمایت از رژیم فراخواند.
حاکمیت که معلمان مترقی،چپ ومجاهد رامانع پیشبرد برنامه های اسلامی سازی مدارس میدید به تبعید ،اخراج وحتی ترور معلمان دگر اندیش دست یازیدوآموزکاری بنام فدایی که از سازمان دهندکان جنبش معلمان کرمان بود درمهرماه ۵۸ دراین شهر ترور کردید ودر اقدامی دیگر ۴۰ نفر از معلمان بندر عباس نیزدر مهر ماه ۵۸ اخراج شدند وپس از آن هزاران معلمرا در سراسرایران اخراج گردیند
پس از اخراج معلمان دگر اندیش،فضای مدارس جولانگاه معلمان ودانشاموزان حزب الهی وبسیجی گردید وبرنامه ریزان کلان آموزش وپرورش شعائروباورها وخرافات را به بمثابه آموزه های دینی به دانشاموزان القا کردند وقرآن خواندن ونماز خواندن در مدارس ترویج گردیدوهزاران طلبه رابرای آموزش احکام اسلام راهی مدارس کردند تا به دانشاموزادن احکلم دینی وااطاعت از وولایت فقیه را بیاموزند،اما پس از از ۳۸ سال چون آموزشهای دینی با واقعیات زندگی ودستاوردهای دانش بشری انطباق ندارد نتبجه مطلوب را بست نیاورد ورژیم در القای باورهای دینی به دانشاموزان نا موفق بود.
درسال ۷۶ باروی کار آمدن دولت خاتمی گشایش اندکی درفضای سیاسی پدید آمدومعلمان موفق شدند ۴۵ کانون مستقل در سراسر ایران ایجاد کنند،اما همواره با کار شکننی وفشار مواجه بودند.
در زمان احمدی نژاد تهدید وارعاب معلمان بیش از گذشته آعاز شد وکانونها ی مستقل بتدریج منحل شدند.
اکنون معلمان وکادر اموزش وپرورش شامل یک ملیون وسیزده هزار نفر است که هفبتصدهزارآنان معلم اند که بیش از هشتاد درصد معلمان را زنان تشکیل میدهند.
در شرایط کنونی معلمان برای جبران کمبود حقوق و تامین هزینه ها ناچارنددر اوقات غیر از تدریس به حرفه های دیگر روی بیاورند وبا توجه به تواناییهای خود به حرفه هایی مانندمسافر کشی،کار در شرکتهای خصوصی،دستفروشی ویا کار در بنگاههای معاملات اتومبیل ویااملاک ویا تدریس خصوصی بپردازند کارهای اضافی معلمان که اغلب باروحیه آنان خوانایی ندارد، توان واحساس مسئولیت آنانرادر تدریس کاهش میدهد، که پیامد آن افت سطح تحصیلی است، .
نیروهای امنیتی همواره حرکات معلمان را زیر نظر داشته اند زیرا به نقش معلمان وتاثیر آنان در جامعه آگاه اند،اما معلمان نیزهمواره از هر فرصتی برای ابراز خواسته های برحق خود استفاده کرده اند،درسال۷۸ پس از تصویب ماده ۱۰ احزاب،معلمان مجوز فعالیت دریافت کردند وکانون معلمان آغاز بکار کرد اما دولت خواسته های آنان را برآورده نکرد. در اسفند ماه 85حدود بیست هزار معلم برای مطالبات صنفی وافزایش حقوق خوددر میدان بهارستان بمدت 3روز اجتماع کردند،مقامات مسئول تعهد دادند که به خواسته های انان رسیدگی خواهند کرد اما درروز 23 اسفند معلمان مورد یورش قرار گرفتند .وخواسته ها نیز تحقق نیافت وسخنگوی کانون علی اصفر ذاتی وبیشتر اعضای کانون بنامهای رسول بداغی،محمود بهشتی لنگرودی،علی اکبر باغانی،حمید پور وثوق،محمد رضا رضایی گرگانی،علی اصغر شیخی،دستگیر وزندانی شدندوروزهای عید را درزندان گذراندندوحکم 3سال حبس تعلیقی برای آنان صادر شد وعیدی خودرا از احمدی نژاد دریافت کردند .نشریه مستقل کانون بامدیریت محمد خاکساری نیز توقیف گردید. در شهریور 86 نیزجمعیت شورای هماهنگی معلمان مورد یورش وضرب وشتم قرار گرفت و40 نفر ازمعلمان نیز دستگیر شدند.
روز نهم اسفند 95 نقطه عطفی در جنبش دادخواهانه معلمان بود،دراین روز طوماری با امضای 140 هزار معلم تحویل کمیسیون آموزش وپرورش وهیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی گردید،خواستهای مطرح شده شامل بودجه عادلانه برای آموزش وپرورش،افزایش حقوق معلمان وبهبود کیفیت اموزشی بود،در روز 9 اسفند95 معلما ن در شهرهای زیادی با شرکت در گرد همایی ها خواستهای خودرا اعلام کردند،این حرکت گسترده ترین وفرا گیر ترین تجمع معلمان در سالیان اخیر بود،در این حرکتاعتراض آمیز معلمان درشهرهای مشهد ،سنندج،کرمانشاه،دهگلان ،لامرد،شیراز،کامیاران،اصفهان ،شهر کرد،اهواز ،اراک ،لردکان،دیواندره ،خارک، بندر عباس،کوهدشت،شاهرود،تربت حیدریه ،خرم آباد،فردوس ،قزوین،ساری،زنجان ، ،ساری، بجنوردوتبریز مشارکت داشتند،در این گردهما ییها معلمان فقط به خواسته افزایش حقوق اکتفا نکردند بلکه خواستهای آموزشی وسیاسی را نیز مطرح کردند.این خواستها عبارت بودند از 1افزایش حقوق معلمان باتوجه به هزینه متوسط زندگی ومیزان تورم.2آزادی معلمان زندانی ودیگر زندانیان سیاسی3برنامه ریزی برای بهبودوضعیت نابسامان آموزش وپرورش4توجه به مناطق محروم واختصاص بودجه برای مدارس کپری وگاهگلی5ارتقای سطح علمی کتابهای درسی6 مبارزه با اعتیاد وشرارت در مدارس7 افزایش بودجه کلی آموزش وپرورش8 عدم دریافت شهریه از دانشاموزان وحق تحصیل رایگان9 احیای مقام ومنزلت معلم10برخورداری از آزادی اندیشه وبیان11برسمیت شناحتن فعالیت صنفی وبرخورداری از انتشار روزنامه مستقل12مشارکت معلمان در نوشتن کتابهای درسی13رفع تبعیض از نظام آموزشی. در این گردهماییها معلمان پلا کاردهایی را که خواسته های آنان برآن نوشته شده بود دردست داشتند وسرودهای انقلابی می خواندند.درشیراز در یک اقدام سمبلیک با گستراندن یک سفره طولانی وخالی در واقع،سفره های خالی معلمان را به نمایش گذاشتند. درچند روز اخیر نیز تعدادی از نمایندگان صنفی معلمان از جمله محمود بهشتی لنگرودی را نیز دستکیر کرده وبه زندان محکوم کرده اند.
وضعیت مالی معلمان باز نشسته بمراتب اسفبار تر است ، معلمان بازنشسته که تمام دوران جوانی ومیانسالی توان خودرا درآ به آموزش فرزندان مردم اختصاص داده اند اکنون در دوران کهولت بجای برخورداری از آرامش ورفاه نسبی ناچارند برای جبران کمبودها به کارهای شاق که متناسب با تواناییشان نیست تن دردهند.
در سهمیه بندی بودجه سال 96 سهمیه 15 ملیون معلم ودانشاموز که 20 درصدجمعیت کشور را در بر داردفقط 9 در صد کل بودجه رابه آموزش وپرورش اختصاص داده اند
خواسته های ومطالبات عادلانه معلمان تنها با اتحاد وهمبستگی وهماهنگی با دیگر اقشار که درد مشترک دارند مانند پرستاران ورانندگان تحقق مییابد حرکتهایی مانند 9 اسفند میتواند زمینه ساز یک جرکت فراگیر باشد. صدها معلم تا کنون در راه آرمانهای آزادیخواهانه وعدالتخواهانه جان باخته اند ،صمد معلم ونویسنده کبیر کودکان ،علیرضا نابدل غلامرضا اشترانی ،یحیی رحیمی،داریوش نیک گو،بهمن عزتی،غلام گرگین پاوه رئوف بلدی ، هرمز گرجی بیانی ،آذرنوش نمونه ای از معلمانی بودندکه آخرین درس را به دانشاموزان خود آموختندودرراه آرمانهای انسانی جان باختند یادشان گرامی.
یداله بلدی
