majidsedghi@yahoo
آندره ی وایدا , فیلمساز معتبرلهستانی برای هموطنانش خاطره ای زنده از تاریخ مبارزات , مصیبت ها و پیروزیهای لهستان است . او که یکشنبه پیش پس از سالها بیماری قلبی درگذشت همواره به نبرد تا کسب آزادی و دموکراسی برای کشورش می اندیشید ولی چنین تلاش هایی برای کسب آزادی گاه چنان تلخ و ناگواربود که یاد آوری آنها تا واپسین لحظه ی حیاتش اورا می آزرد با این حال هرگاه با او گفت و گویی انجام می گرفت به هربهانه ای به بازگویی این خاطره ها می پرداخت . خاطره هایی که مختص او نبود , بلکه درپس آن یک کشورو یک ملت آزادی خواه ایستاده بود . همانند خاطره ی کشتار درکاتین که طی آن پدرش که یک افسرسواره نظام بود همراه با دیگر افسران و نیز روشنفکران لهستانی توسطNKVD ( کمیساریای خلق درامورداخلی ) – سازمان امنیت داخلی در اتحاد جماهیرشوروی تحت رهبری ژوزف استالین که مجری مستقیم سرکوب هایی سیاسی در داخل و خارج از کشور بود – اعدام شدند .
فیلم ( کاتین ) که وایدا برمبنای این ماجرادرسال ۲۰۰۷ ساخت نشان می دهد که چگونه درسال ۱۹۴۰ چندین هزار افسرارتش لهستان به دستور استالین و توسط ارتش سرخ شوروی در جنگل های کاتین کشته شدند و تا سه سال گورجمعی آنان یافت نشد. وی درمورد این فیلم گفته بود :
کاتین فیلمی ویژه در مسیر حرفه ای من به عنوان کارگردان است . هرگزفکرنمیکردم این قدر زنده بمانم که سقوط اتحاد جماهیرشوروی را شاهد باشم یا ببینم که لهستان آزاد به من این فرصت را می دهد که جنایت ها و دروغ های کاتین را روی پرده ی سینما نمایش بدهم .
سینماگرمتعهد
وایدا را برجسته ترین عضو مکتب فیلمسازی لهستان درسالهای 1955 تا ۱۹۶۳ می نامند که درسالهای پس از آن نیز به چهره ای که همواره درفیلمهایش خودرا ملزم و متعهد به بیان حقایق و آرمانهای آزادیخواهانه اش می دانست تبدیل شد . اودر شهر سوالکی لهستان متولد شد و سیزده ساله بود که پدرش کشته شد . آندره ی به تحصیل نقاشی در مدرسه هنرهای زیبای شهرکراکوف پرداخت . این شهر یکی از بزرگترین و قدیمی ترین شهرهای لهستان در جنوب این کشورو درضمن یکی از مهمترین شهرهای فرهنگی اروپای مرکزی بشمار می رود که تاسال ۱۶۹۰ پایتخت لهستان بود . وایدا مدتی بعد وارد مدرسه فیلمسازی ( لودز ) شد و همزمان با کاردرسینما درتئاتر نیز فعالیت کرد. مدتی نیز دستیار الکساندر فورد , فیلمساز مشهور لهستانی بود
فیلم معروفش ( کانال ) درسال ۱۹۵۶ یک فیلم عمیق ضد جنگ بود که درسال ۱۹۵۷ همراه با فیلم معروف دیگری به نام ( مهرهفتم ) ساخته ی اینگماربرگمان فیلمساز پرآوازه سوئدی برنده جایزه ی ویژه هیات داوران جشنواره سینمایی کن درفرانسه شد. سالها بعد جشنواره کن درسال ۱۹۸۱ نخل طلای خود را به وایدا به خاطرفیلم ( مرد آهنین ) داد . وایدا گفته بود که این فیلم را به درخواست لخ والسا ( سیاستمدار و فعال حقوق بشر لهستانی و برنده جایزه صلح نوبل که درسالهای ۱۹۹۰ تا ۹۵ رییس جمهورلهستان بود ) ساخت . والسا به او پیشنهاد کرده بود که فیلمی در باره ی قیام کارگران صنایع کشتی سازی بسازد. وایدا همجنین در سال 2013 فیلم ( مرد امید ) را برمبنای زندگی والسا ساخت که درواقع آخرین بخش از سه گانه سیاسی وایداست . دو فیلم دیگر( مرد مرمرین ) و(مرد آهنین ) نام داشتند .
جاودانگی
از میان فیلمهای وایدا چهارفیلم سرزمین موعود , دخترخانمهای ویلکو , مرد آهنین ,و کاتین نامزد بهترین فیلم خارجی زبان اسکاربودند. درسال ۱۹۹۹ نیز اسکار افتخاری ( پنج دهه ی درخشان فیلمسازی ) به او تعلق گرفت وآخرین فیلمش Afterimage نیز اخیرا برای شرکت دربخش بهترین فیلم خارجی زبان به آکادمی اسکار فرستاده شده است .
وایدا درسال ۱۹۵۸ فیلم ( خاکسترها و الماس ها ) را برمبنای رمانی نوشته ی نویسنده لهستانی یژی آندریوسکی که درسال ۱۹۴۸ چاپ شده بود ساخت که بسیار موفق بود. او که شخصا به عنوان یک مبارز برای دموکراسی و آزادی شناخته شده بود ضمن فیلمسازی در مبارزات انتخاباتی شرکت میکرد و دراین راه بسیار فعال بود. هرچند درماههای اخیر به دلیل بیماری بسیار ضعیف شده بود با این حال برروی صندلی چرخدار هرجا که لازم بود برای شرکت دریک کنفرانس ویا دیدار دوستان و یا شرکت در رویدادهای فرهنگی حاضرمی شد .
او که کارش را دردوران یک دولت کمونییستی سرکوبگر شروع کرده بود با اشتیاق برای رسیدن به آزادی موفق شد به یک شهرت جهانی دست یابد. نه تنها به دلیل ساخت فیلمهایش بلکه به دلیل فعالیتهای پرثمرش در راه آزادی .
...او در ۹۰ سالگی جاودانه شد .
