تنش و چالش در برگزاری مجامع شرکت‌های بورس

سال مالیِ اکثر شرکت‌های بورس تهران در بیست و نهم اسفند پایان می‌پذیرد. بر اساس قانون تجارت آن‌ها از این تاریخ به مدت چهار ماه مهلت خواهند داشت تا مجمع سالانه‌ی خود را برگزار کنند. به طبع شرکتی که عمل‌کرد روشن و دقیقی داشته باشد می‌تواند صورت‌های مالی خود را خیلی زود در اختیار بورس قرار دهد تا هرچه سریع‌تر راهی مجمع سالانه شود. اما شرکتی که در ارایه‌ی صورت‌های مالی با هزار و یک اگر و اما دست به گریبان است به همین آسانی نمی‌تواند مجمع سالانه‌‌اش را برگزار کند. تا آنجا که امسال مجمع سالانه‌ی اکثر شرکت‌های بورس در آخرین هفته‌ی تیرماه تشکیل گردید. یعنی درست زمانی که مهلت چهار ماهه‌ی قانون تجارت به پایان می‌رسید.

شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران امید داشتند که امسال در برگزاری مجمع سالانه‌ی خود تجربه‌های متفاوتی را شاهد باشند. اما این امید‌ها که بیش از همه رنگ و بویی از برجام را با خود به همراه داشت، هرگز محقق نشد. تا جایی که شرکت‌های بورسی همچنان چون گذشته آب در هاون می‌کوبند و دوباره دروغ و وعده و وعید تحویل رسانه‌ها می‌دهند.

امسال شرکت داده‌پردازی ایران یکی از نخستین شرکت‌هایی بود که مجمع خود را به موقع برگزار کرد و انتظار داشت که دهم تیرماه بتواند سود سهام‌دارانش را پرداخت نماید. اما خیلی زود اطلاعیه داد که نمی‌تواند وعده‌اش را عملی کند. زیرا "نماینده‌ی مجتمع اقتصادی کمیته‌ی امداد امام خمینی" از امضای صورت جلسه‌ی مجمع شرکت امتناع می‌ورزد. این موضوع در حالی اتفاق افتاد که نماینده‌ی مجتمع اقتصادی کمیته‌ی امداد در مجمع عمومی حضور داشت، حتا به مصوبات آن نیز رأی مثبت داد.

پیداست که مجتمع اقتصادی کمیته‌ی امداد امام خمینی انتظار دارد تا در خفا بتواند ضمن چانه‌زنی با هیأت مدیره‌ی شرکت به برخی از خواسته‌های گروهی خویش دست یابد. آن‌ها امیدواراند تا از فضای اداری شرکت داده‌پردازی به نفع مجموعه‌ی خویش سود جویند. همچنان که از حالا طبقه‌ی همکف ساختمانِ زیبای شرکت را در خیابان استاد نجات‌اللهی (ویلا) در اختیار گرفته‌اند. شرکت داده‌پردازی ایران از قدیمی‌ترین شرکت‌های انفورماتیک ایران به شمار می‌آید که در دهه‌ی پنجاه توسط سازمان برنامه و بودجه تأسیس گردید. ساختمان زیبای شرکت هم یادگاری از همان دوران به حساب می‌آید.

مجمع سیمان تهران امسال در حضور نیروی انتظامی تشکیل شد. نیروی انتظامی نه تنها در بیرون از سالن، اقتدار بی‌چون و چرای خود را به رخ مردم می‌کشید بل‌که تعدادی از ایشان هم آشکارا در صندلی‌های سالن جاخوش کرده بودند. مدیران سیمان تهران در این مجمع از نیروی حراست خود نیز در همین راستا سود جستند. آن‌ها با لباس‌های مبدل بین سهام‌دارانی که اکثر آن‌ها از کارگران شاغل و یا بازنشسته‌ی همین کارخانه بودند، حضور داشتند. علت و انگیزه‌ی این کار هم روشن بود. چون سهام سیمان تهران ظرف یک‌سال گذشته بیش از هفتاد در صد ارزش خود را در بازار سرمایه‌ از دست داده است. تا جایی که ارزش هر سهم آن از چهارصد و نود تومان به صد و هفتاد تومان تقلیل یافت. مجمع سیمان 22 ریال سود برای هر سهم خود تصویب کرد. فضای امنیتی مجمع هم از پیش بر نارضایتیِ عمومی کارگران و سهام‌داران جزء از عمل‌کرد ناصواب هیأت مدیره حکایت داشت. بنیاد مستضعفان و شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی از سهام‌داران اصلی این کارخانه‌ی قدیمی شمرده می‌شوند.

"بورس کالا" نیز از شرکت‌هایی بود که خیلی زود برای برگزاری مجمع سالانه‌اش آگهی داد. اما بعد معلوم شد علی‌رغم ضوابط اداری هنوز صورت‌های مالی خود را به بورس ارایه نداده است. در نتیجه مجمع لغو گردید تا هیأت مدیره گزارش خود را برای بورس بفرستد. این موضوع در حالی اتفاق افتاد که مدیر عامل بورس کالا از کارشناسان بازار سرمایه شمرده می‌شود. شاید او نیز انتظار داشت تا به اتکای نفوذ همکارانش در بورس تهران بتواند خیلی خودمانی همه چیز را سر هم بیاورد. به واقع مدیران جمهوری اسلامی همه به همین گونه تربیت شده‌اند تا خیلی راحت و خودمانی قانون و ضابطه دور بزنند.

ایران خودرو پس از اطلاعیه‌ی برگزاری مجمع سالانه دو بار برای نشریات آگهی اصلاحی فرستاد. در اصلاحیه‌ی اول گفته شده بود که به دلیل ظرفیت محدود سالن باید از پیش برگِ ورود به جلسه بگیرند. چیزی که با متن قانون تجارت همخوانی ندارد. در اصلاحیه‌ی نوبت دوم نیز زمان نشست را از بیست و سوم تیرماه به سی و یکم تغییر داد. با چنین تغییری هرچه بیش‌تر تنش‌های درونی شرکت پیرامون کم و کیف ارایه صورت‌های مالی آشکار گردید.

ایران خودرو همواره مجمع خود را در سالن خیلی کوچک ساپکو و در پناه پلیس برگزار می‌کند تا کارگران بازنشسته و شاغل شرکت که از عمل‌کرد سالانه‌ی مدیران خود ناراضی هستند نتوانند به اندرونی مجمع راه یابند. یکه زارع مدیر عامل ایران خودرو سال پیش قول داده بود که از این پس جای مناسب‌تری برای تشکیل مجمع در نظر بگیرد. قولی که امسال نیز محقق نشد. شرکت‌های خودرویی چند سالی است که تنها ضرر و زیان خود را در مجامع عمومی به تصویب می‌رسانند که امسال نیز اجرای این نمایش‌نامه همچنان ادامه داشت.

با تغییر زمان برگزاری نشست ایران خودرو، ایران خودرودیزل هم اطلاعیه‌ی اصلاحی داد. چون ایران خودرو دیزل از پیش آگهی داده بود که مجمع سالانه‌ی خود را در همان تاریخ سی و یکم تیر در سالن ساپکو برگزار خواهد کرد. مجمع ایران خودرو دیزل به یکی از سالن‌های شرکت در جاده‌ی قدیم کرج انتقال یافت. شکی نیست که همین تغییرها زمینه‌های کافی فراهم دید تا به دلیل سردرگمی هر چه بیش‌تر از حضور سهام‌داران جزء در نشست‌ها بکاهند و با خاطری آسوده‌تر مصوبات دل‌خواه خود را به تصویب برسانند.

بیمه نوین هم اطلاعیه‌ای جهت برگزاری مجمع سالانه‌اش در مطبوعات به چاپ رساند که در آن نشانی از "تعیین پاداش و حق حضور هیأت مدیره" نبود. چنین تصمیمی از جوِ پیش آمده در خصوص فیش حقوقی مدیران حکایت داشت. ولی بورس، بیمه‌ی نوین را مجبور کرد تا اطلاعیه‌ای اصلاحی در مطبوعات به چاپ برساند. ناگفته نماند که شرکت بیمه‌ی نوین از شرکت‌های ورشکسته‌ی فرابورس به حساب می‌آید که زورکی خودش را سر پا نگه می‌دارد. هر سهم شرکت هم‌اینک زیر قیمت اسمی آن یعنی حدود نود تومان در فرابورس عرضه می‌گردد. بیمه‌ی نوین به منظور جلوگیری از ورشکستگی به تازگی هفتاد و هشت درصد سرمایه‌اش را افزایش داد.

بسیاری از شرکت‌ها امسال در مجامع خویش برای تصویب پاداش هیأت مدیره محتاطانه عمل می‌نمودند تا به آسیب‌های پیش آمده در رسانه‌ها گرفتار نشوند. در همین راستا بیمه‌ی پاسارگاد در پرهیز از مصوبه‌ی هشت‌صد و پنجاه میلیون تومانیِ پاداش سال قبل، پاداش امسال هیأت مدیره‌ی خود را به نصف سال گذشته تقلیل داد. در بانک پاسارگاد هم این مبلغ به میزان یک چهارم سال پیش کاهش یافت و به رقمی حدود دویست و پنجاه میلیون تومان رسید.

اما مجمع شرکت ملی مس ایران بیش از شرکت‌های دیگر با تنش و چالش مواجه شد. چون قیمت مس در بازارهای جهانی همچنان رو به کاهش است. در این بازار حتا شیلی و برزیل هم دارند دست و پا می‌زنند تا چه رسد به ایران. کاهش تولید چین و اوضاع وخیم اقتصادی این کشور بزر‌گ‌ترین آسیب برای بازار مس به حساب می‌آید. از طرفی دیگر مدیران وابسته به احمدی‌نژاد (معروف به تیم پوستین‌دوز) کل درآمد سال 1390 شرکت را چاپیده‌اند، دعوایی که تا امروز نیز ادامه دارد. همین تیم نیروی انسانی شرکت را هم از هشت هزار نفر به چیزی حدود بیست و سه هزار نفر رسانده‌اند که در عمل بیش از نیمی از آن‌‌ها فقط مزد می‌گیرد بدون آنکه در تولید نقشی به عهده داشته باشند. جدای از این شرکت به منظور فعالیت‌های اجتماعی تیم فوتبالی هم دارد که هزینه‌های فراوانی را می‌بلعد. با این همه شرکت ملی مس در مناطق معدنی خود برای مردم جاده، مدرسه و مسجد می‌سازد تا پشتیبانی استاندار و امام جمعه را به دست آورد.

آیا وضع موجود شرکت‌های بورس تهران همچنان در سال مالی 95 ادامه خواهد یافت؟ هرچند همه‌ی چشم‌‌‌‌‌ها به دولت دوخته‌ شده‌، اما دولت بیش‌تر به اقتدار سیاسی خویش می‌اندیشد./