کودتا در ترکیه شکست خورد ولی هنوز از طراحان اصلي آن چيزي نميدانيم. به نظر من میتوان حدس زد که منافع آمریکا در پيروزي اين كودتا رقم ميخورد، حتي اگر خود آن کشور باني آن نبوده باشد. سرپيچي هاي متعدد دولت نيمه اسلامي تركيه از استراتژي منطقه ای امريكا، هم روسيه و هم ايالات متحده را از اين دولت عاصي كرده است. حتي اسرائيل منافع خودرا در رفتن دولت اردغان مي ديد. اسلامي شدن تدريجي دولت حاكم بر تركيه، وهمكاري هاي پنهان و آشكار وی با داعش آمريكا را نگران ميكند. اگر هم زماني، و بنا به فرضيه هايي، آمريكا در شكل دهي داعش نقش داشته، مشهود است که امروزه برعليه آن عمل ميكند. روسيه را هم به كمك ميگيرد.
اردغان در سالهاي اخير اندكي شمای استقلال طلبانه اي شبيه به شاه ايران دراواخر دهه ٥٠ خورشيدي را بخود گرفته است. قدرتهاي بزرگ را براحتی به چالش ميكشد. به امريكا حملات لفظي ميكند، از سركوب كردها (كه در مبارزه با داعش بسيار پيشگام بوده اند) دست بر نمي دارد، با روسيه در ميافتد، با اسرائيل سرشاخ ميشود. اگر چه اين اواخر به سازش با روسيه و اسرائيل تن داده است، اما روحيه تهاجمي اردغان براي منطقه هنوز جدل انگيز است. همسر وي عظمت امپراطوري عثماني را به رخ ميكشد. بی تردید ترك ها به عظمت عثماني بسیار مي انديشند. ولی دولت اردغان بر جنبه ديني آن امپراطوري نیز تاكيد ميكند تا برای خود پیشینه ای فراتر از آتاتورک برپا نماید. در نزد گروه هایی از ترك ها روحيه ملي گراي، كه هميشه با شخصيت استثنايي آتاتورك درهم آميخته بود، اكنون با نوعي اسلام گرايي كه آرام آرام بسوي افراط گرايي گام مي نهد، ممزوج ميشود. تا آنجا كه تمايل دولت به برقراری نوعي شريعت اسلامي را ميتوان از دور ديد.
روحيه ترك ها از زمان سرمداري اردغان اندکی تحول يافته. او توانست در مدت كوتاهي شخصيتي فرا دولتي از خود بسازد و خود را در كنار آتاتورك قرار دهد و به اين ترتيب روحيه ميهن پرستي و ملي گرایی پرقدرت کمالیسم تركان رابا اسلام مدل خاص تركيه، در هم بياميزد. او خوب دانست كه میبایست بسرعت ژنرالهاي بانفوذ را بازنشسته كند و به مردم از امكان كودتاي ارتشيان هشدار دهد و تا میتواند سرمدادران و طرفداران مخالف خود را در تمام نهاد ها تصفیه کند. و چنین کرد. و به جهانيان اعلام نمود كه تركيه ديگر كشور كودتای ژنرالها نخواهد بود. از همين رو اردغان برای خود نوعی پایگاه مردمی ایجاد کرد. در جریان کودتا نیز مشاهده کردیم كه برخي از مردم در حوزه هايي در برابركودتاگران ايستادند.
اما پیامد این کودتای شکست خورده چه خواهد بود؟
پیامد این کودتا بی شک قدرت گرفتن بیشتر دولت فعلی خواهد بود. دستان دولت برای ایجاد یک نظام ریاست جمهوری، و نیز محدود کردن بنای لایسیته کمال آتاتورک و اسلامی تر کردن جامعه بیشتر باز خواهد شد. در این روند یکتا گرایی اردغان بیشتر مشهود خواهد گردید...
16 جولای 2016
