majidsedghi@yahoo
عباس کیارستمی , فیلمساز محبوب نویسندگان , روشنفکران و هنرمندان فرانسوی ,سرانجام در پایتخت فرانسه دیده از جهان فروبست . او که درموطن خویش به دلیل موفقیت هایش درخارج از کشور و بویژه در حشنواره سینمایی کن چهره ی منفور جناح های تند رو و ضد ارزشهای فرهنگی و هنری بود دراین سال ها با همه این حماقت ها و حسادت ها کنار آمد و در عین حال نه تنها مانند برخی از همکارانش مجیزگوی حکومت نشد , بلکه حتی برای خوش خدمتی به سردمداران حکومتی مانند آن بازیگر حزب الهی چوایزی راکه برای ساخت فیلمهایش در جشنواره های متعدد سینمایی دریافت کرده بود را به هیچ امام حاضر و غایبی تقدیم نکرد . و شاید سرنوشت اینگونه برای او رقم خورد تا در سرزمینی جان بسپارد که بهتر از موطنش قدر اورامی دانستند .
دراین دوسه روزی که از خاموشی کیارستمی می گذرد واکنش های رسانه ها و شخصیت های معروف جهانی پس از خبردرگذشت کیارستمی همچنان ادامه دارد : فرانسوا اولاند رئیس جمهورفرانسه دربیانیه ای که از سوی کاخ الیزه منتشرشد عباس کیارستمی را یک هنرمند بزرگ ایرانی خواند که سینمایش جهانی است . وی همچنین به رابطه نزدیک هنری و دوستانه کیارستمی با کشورفرانسه اشاره کرد. مارتین اسکورسیزی فیلمساز برجسته آمریکایی فقدان کیارستمی را بسیار تاسف آورخواند . سایت اینترنیتی نشریه معترسینمایی کایه دوسینما نوشت : فیلمهای کیارسیتمی آثارفوق العاده ای مجسوب می شوند . دیگر نشریات فرانسوی همچون لوموند,اکسپرس , فیگارو نیز با نشرمطالبی در باره کیارستمی به ستایش از آثاراو پرداختند .درضمن معتبرترین نشریه خبری سینمایی آمریکا به نام ( ورایتی ) از فیلمساز درگذشته ایرانی ستایش کرد .از سوی جمهوری اسلامی نیز جناب آقای محمد جواد ظریف درصفحه ی توئیتر خود ضمن تاسف از خبردرگذشت کیارستمی این چنین جمله خود را به پایان رسانید : امیدوارم کیارستمی مورد رحمت خدا قرارگیرند. استاد, خدا رحمتت کند !
یک زندگی هنری
کیارستمی آنگونه که خود بارها دراشاره به نوجوانی اش گفته بود نخستین بار هنر را درعرصه ی نقاشی تجربه کرد در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران نقاشی و طراحی گرافیک آموخت و از سال 1340 در زمینه نقاشی تبلیغاتی فعال شد و بعدها طراحی کتاب پوستر و آگهی های بازرگانی را تجربه کرد. درسال 1346 طراحی پوستر وعنوان بندی فیلم ( وسوسه شیطان ) ساخته ی محمد زرین دست را برعهده گرفت . وی همچنین طراح پوستر و عنوان بندی دو فیلم معروف مسعود کیمیایی به نامهای ( قیصر ) و (رضاموتوری ) بود.
وی بعدها با پشتکار و استعدادی که از خود بروز داد مسئولیت امورسینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را برعهده گرفت و درسال 1349 نخستین فیلم کوتاهش ( نان و کوچه ) راساخت . این فیلم یازده دقیقه ای که براساس طرحی از برادرش ساخته شده بود روایت کوتاه پسربچه ای است که با یک نان سنگک میخواهد از کوچه ای بگذرد ولی حضوریک سگ اورا می ترساند . مرحوم هوشنگ حسامی منتقد و فیلمساز ایرانی در روزنامه ی کیهان آن سال فیلم کیارستمی را فیلمی فوق العاده از ایران توصیف کرد . کیارستمی که به ساخت فیلمهای کوتاه درکانون علاقمند شده بود دوسال بعد فیلم یازده دقیقه ای ( زنگ تفریح ) راساخت ولی فیلمی که نام اورا مطرح کرد ( مسافر ) نام داشت . این فیلم که درسال 1353 ساخته شد حکایت یک پسربچه شهرستانی ده ساله به نام قاسم است که می خواهد برای تماشای مسابقه ی تیم فوتبال مورد علاقه اش به تهران برود. وی سرانجام با سختی های بسیار به پایتخت می آید و زمانی که به ورزشگاه میرسد آنچنان خسته است که در گوشه ای به خواب میرود و بعد که بیدارمی شود موقعی است که مسابقه به پایان رسیده است . این فیلم حتی درخارج از کشور با استقبال بسیار منتقدان و نیز تماشاگران قرارگرفت . سینما تک فرانسه از جمله مراکزی است که تاکنون بارها به مناسبتهای گوناگون اقدام به نمایش این فیلم کرده است .
این واقعیتی است که فیلمهای کوتاهی که کیارستمی درشروع فعالیتش درسینمابه شناخت بیشتراین فیلمساز در زمینه فیلمسازی کمک کرد . در باره او گفته شده که کیارستمی از همان ابتدا می خواست واقع گرایی و سادگی رابه نمایش بگذارد . سبک مستند گونه او ریشه در شیفتگی اش به واقع گرایی است . شاید بتوان گفت فیلمهای اولیه کیارستمی زمینه ساز ظهور یک فیلمساز بزرگ درسطح جهانی شد.
گزارش - نخستین فیلم بلند
سرانجام کیارستمی پس از ساخت تعدادی فیلم کوتاه دیگرکه هرکدام دارای ویژگیهای خاصی بودند نخستین فیلم بلندش ( گزارش ) را به تهیه کنندگی بهمن فرمان آرا و با شرکت شهره آغداشلو کورش افشارپناه و هاشم ارکان ساخت . یک فیلم 111 دقیقه ای درباره زندگی یک کارمند اداره دارایی که به دلیل دریافت رشوه از کاراخراج می شود و سپس با مشکلات بسیاری بخصوص در رابطه با همسرش مواجه می شود.
نخستین فیلم کیارستمی در آستانه ی انقلاب ,فیلم 53 دقیقه ای ( قضیه شکل اول , شکل دوم ) مستندی در باره یک آموزگاراست که گروهی از دانش آموزان را از کلاس بیرون می اندازد به این دلیل که هیچیک از آنها ضربه زدن روی نیمکت را اقرارنمی کنند .گفته شد کیارستمی این فیلم را به کارشناسان آموزشی رژیم شاهنشانی نشان داده واز نظرهای آنها فیلمبرداری کرده بود ولی زمانی که فیلمبرداری به پایان رسید با ورود روح الله به تهران و سپس انقلاب جمهوری اسلامی بناچار نظرهای آنها را از فیلم حذف کرد و ساختارفیلم تغییریافت . با این حال به دلیل نظرهای گرایش های مختلف نسبت به موضوع و نشان دادن رهبران گرو ه های سیاسی چپ که بعدها غیرقانونی شدند و به علاوه حضور زنان بدون حجاب از سوی حکومت نمایش آن ممنوع شد.
فیلمسازی درجمهوری اسلامی
درحالیکه فیلمسازان دست پرورده حکومت اسلامی به ساخت فیلم – و بیشتر بامضامین جنگی – مشغول بودند کیارستمی آرام راه خودرا ادامه می داد ضمن آنکه رعایت خط قرمزهای رژیم هم میکرد. فیلم 83 دقیقه ای ( خانه دوست کجاست ) درسال 1365 اولین فیلم از سه گانه وی درباره زلزله بود .این فیلم برنده پلنگ برنزی جشنواره لوکارنو شد . دو فیلم دیگر درباره زلزله ( زیردرختان زیتون ) و ( زندگی و دیگر هیج ) بودند . فیلم نخست برنده جوایزی در جشنواره های جهانی فیلم شیکاگو , وایادولید , سائوپائولو و فیلم سنگاپورشد و درضمن نامزد نخل طلای کن بود . فیلم دوم برنده جایزه بخش نوعی نگاه در چهل و پنجمین جشنواره کن شد و نیز جوایز بیشماری د ر دیگر جشنواره ها دریافت کرد.
دراین سالها فیلمهای کیارستمی یک پای ثابت جشنواره های خارجی و بویژه جشنواره فیلم کن بود .فیلمهایی مانند طعم گیلاس , باد ماراخواهد برد , لومیروشرکا , ده , پنج , ده روی ده ,مستند 23 دقیقه ای جاده های کیارستمی - که نام دیگرش ( جاده ها ) ست – بلیت ها , هرکس سینمای خودش و شیرین.
فیلم (کپی برابر اصل )که درجشنوا ره کن 2010 به نمایش درآمد جایزه بهترین بازیگر زن را نصیب ژولیت بینوش کرد و کیارستمی یکی از نامزدهای جایزه نخل طلای کن بود. او همچنین نامزد دریافت نخل طلای کن درسال 2012 برای فیلم فرانسوی – ژاپنی ( مثل یک عاشق ) بود که درشصت و پنجمین جشنواره سینمایی کن به نمایش درآمد .
کیارستمی و دیگران
ژان لوک گدار فیلمساز معروف فرانسوی یکبار در بارهه کیارستمی گفته بود : سینما با گریفیث شروع و با کیارستمی تمام می شود.
آکیراکوروساوا کارگردان ژاپنی نیز در باره ی کیارستمی این چنین گفت : وقتی ساتیاچیت رای درگذشت بسیار غمگین شدم اما بعد از دیدن فیلمهای کیارستمی از خدا تشکرکردم که چنین آدم بزرگی را درسینما به ما داده است .
اخیرا فیلم مستند ( عباس کیارستمی یک گزارش ) ساخته ی بهمن مقصودلو درکانون ایران در لندن به نمایش درآمده بود.
