majidsedghi@yahoo.com
فیلم ( موستا نگ ) ساخته ی خانم دنیز گامزه گوون - فیلمسازترک – که مدتی است بر پرده ی سینماهای فرانسه آمده ادعا نامه ای برضد حاکمیت دوباره برخاسته ی مردسالاری درترکیه است . این فیلم نخستین بار در بخش ( دوهفته کارگردانان ) جشنواره سینمایی کن به نمایش در آمد و حکایت پنج خواهرنوجوان درترکیه است که دراین برهه از زندگی که می خواهند شاد بودن را تجربه کنند درخانه خود – که در اینجا می تواند نمادی از کشورترکیه باشد - با یک مردسالاری خفقان آورمواجه می شوند .
این واقعیتی است که در جوامع سرکوبگر- که دربرخی از کشورها ریشه در سنت های پوسیده و مذهبی دارد – قشر جوان یا می بایست تسلیم شوند و یا مانند پنج قهرمان جوان فیلم در برابر آن ایستادگی کنند که البته گاهی با فاجعه ای نیز همراه خواهد بود . کارگردان دراین فیلم آگاهانه از هیجان های کاذب و تماشاچی پسند پرهیز کرده و با یک فیلمبرداری ساده , تلخی موقعیت دردآور دخترها را به تصویردرمی آورد :
پنج دخترنوجوان یتیم که توسط مادربزرگشان دردهکده ای درشمال ترکیه زندگی می کنند درآخرین روز مدرسه همراه با پسرها در راه بازگشت به خانه درکناردریا برروی شانه های آنها سوارمی شوند و در دریا به آب بازی می پردازند . زمانی که دخترها دیروقت و با لباسهای خیس به خانه برمی گردند نه تنها با پرخاش و شماتت مادربزرگ مواجه می شوند بلکه پسرش که دائی دخترها ست آنها را برای معاینه پزشکی به بیمارستان می برد ولی گرچه جواب آزمایش منفی است با این همه به ناگهان خانه برای آنها به زندانی با درها و پنجره های بسته مبدل می شود. دایی معتقد است که دخترها باید شوهرکنند,یکی ازدخترها خودکشی میکند دونفردیگرتن به ازدواج اجباری می دهند , و دودختردیگردرشب عروسی از خانه فرار می کنند .
رنج و سرمستی
در ( موستا نگ ) کا رگردان تلاش کرده تا شادی و سرمستی دوران نوجوانی قهرمانان فیلم را همراه با تلخی دنیای دیگرانی که با دنیای دخترها بسیارمتفاوت است تواما نشان دهد و تماشاگر را دراین دوگانگی رنج و سرمستی سهیم سازد. به گفته ی کارگردان , ترکیه حتی پیش از فرانسه حق رای به زنان را تصویب کرد و درواقع به شکل رسمی به صورت کشوری سکولار درآمد .
درسالهای 1930 زنان ترکیه حق رای داشتند و کشور به سوی مدرنیزه شدن گام برمی داشت . به عنوان نمونه از سال 1982 تا 2002 جنبش زنان در ترکیه به قدرتی بزرگ تبدیل شد . درسال 1983 قانونی در ترکیه به تصویب رسید که برمبنای آن زنان تا هفته ی دهم بارداری میتوانستند سقط جنین کنند ولی از زمان به قدرت رسیدن حزب ( عدالت و توسعه ) – حزب رحب طیب اردوغان – مرد سالاری درترکیه بار دیگر زنده شد . درسال 2012 اردوغان , سقط جنین را به قتل تشبیه کرد و آن را غیرقانونی خواند. از طرفی حداقل سه بچه داشتن را برای مردم ترکیه ضروری دانست و یا د آورشد که افزایش زاد و ولد باعث می شود تا اقتصا د ترکیه در آینده رشد کند و به یکی از قدرتهای بزرگ د ر دنیا تبدیل شود .
کارگردان دریکی از گفت و گوهای پس از نمایش نخستین بارفیلمش در جشنواره کن یاد آورشد که فیلم درواقع نقدی برکشورترکیه است که تلاش می شود تا یک جامعه بسیارمذهبی را پایدارسازد جامعه ای که بشود آن را مانند گوسفند هدایت کرد واین نمی تواند یک هدف معنوی تلقی شود . به عقیده کارگردن کشور ترکیه مملو از تناقض و پایمال کردن حقوق زنانی است که درسالهای 1930 با احترام از آنان یاد می شد ولی امروز مردسالاری این عزت و امتیاز را از آنها گرفته است .
در 29 ژوئیه 2014 معاون نخست وزیر ترکیه یادآورشد : یک زن باید درستکار و اخلاق گرا باشد و نباید با صدای بلند در مکان های عمومی بخند د . درنوامبر همین سال نیز اردوغان با اشاره به اینکه در قرآن ذکرشده که زنان با مردان نمی توانند یکسان باشند گفت : دین ما نقش زنان را درجامعه تعریف کرده است بنابراین مرد و زن نمی توانند برابرباشند برای این که مخالف طبیعت انسانی است .
همانگونه که درفیلم موستا نگ دخترها دربرابر بزرگترها می ایستند و سنت های پوچ را نمی پذیرند درترکیه امروز نیز این کشور بین دو جریان مترقی و واپس گرا قرار گرفته است .
درباره ی کارگردان
دنیزگامزه ارگوون , متولد 1978 درآنکاراست . او بعدها سفرهای متعددی به فرانسه داشت و درواقع همواره بین ترکیه و فرانسه و نیز آمریکا درسفربود .او درپاریس به مدرسه سینمایی Fémis رفت و فیلم کوتاه ( یک جرعه آب ) را ساخت که برای نمایش در بخش سینه فونداسیون جشنواره کن 2006 انتخاب شد وسپس در جشنواره جهانی فیلم لوکارنو برنده جایزه شد. این فیلم درباره یک زن محجبه ( با بازی خودش ) است که آدامس تهیه می کند ولی از سویی با اقتدارگرایی مردان جامعه خود مبارزه میکند.
او ساخت نخستین فیلم بلندش ( موستا نگ ) را از اوت 2014 درشهر ( اینه بولو ) درناحیه دریای سیاه در ششصد کیلومتری استانبول شروع کرد . این فیلم محصول مشترک فرانسه آلمان و ترکیه است ولی به نظرنمی رسد درترکیه به نمایش درآید هرچند امکان نمایش خصوصی آن وجود دارد.