نهادهای رسمی و غیر رسمی جمهوری اسلامی بعد از ظهر سه‌شنبه‌ی هر هفته ده‌ها هزار نفر را از تهران می کوچانند و به قم می‌برند تا بنا به سنتی خرافی شب چهارشنبه‌ی خود را در مسجد جمکران به سر آورند. در عین حال با صرف بودجه‌های دولتی در اموری از این دست وجاهتی اداری برای گردانندگان آن رقم خواهد خورد تا در پوشش دین دولتی با آرامش بیشتری به فساد و دزدی اشتغال ورزند. تا جایی که اکثر ادارات چنین وظیفه‌ای را به معاونت‌های فرهنگی خود احاله نموده‌اند تا با اعزام هفتگی زایران به مسجد جمکران به واقع نیاز مدیران ارشد خود را به منظور تظاهر به دین حکومتی برآورند.
همچنین مدیران دولتی و نهادهای خصوصی جمهوری اسلامی به لطایف‌الحیل بودجه‌های سالانه‌ی خود را به توسعه‌ی اماکنی از این دست می‌کشانند که به طبع رضایت و خوشنودی "حضرات آیات عظام" را در پی خواهد داشت. چون رضامندی مراجع را برای ادامه‌ی مدیریت خویش ضروری و لازم می‌بینند.
هیأت‌های مذهبی هم در سرتاسر ایران اسلامی ضمن همسویی و همراهی با مساجد کشور برنامه‌ی مداوم و مستمری را جهت ثبت نام از زایران جمکران تعقیب می‌نمایند تا همگی به قم اعزام شوند. بسیج ادارات و محلات نیز چنین سیاستی را به طور همیشگی به اجرا می‌گذارند. کارخانه‌ها و مراکز تولیدی و خدماتی هم از این قاعده‌ی کلی مستثنا نیستند. حتا کانون‌های بازنشستگان و مراکز رسمی خانه‌ی کارگر در تهران و شهرستان‌ها، چنین رویکردی را به عنوان بخشی از نیاز اعضای خود تبلیغ می‌کنند.
پیداست که تبلیغ و ترویج این امور از سوی کارگزاران حاکمیت به ظاهر مردم را از مطالبات شهروندی‌شان باز خواهد داشت. ضمن آنکه این گروه از مردم درمان دردهای اجتماعی خود را نیز از جایی وهم‌آمیز به غیر از حکومت اسلامی نشان خواهند جست. همچنان که نهادهای حکومتی با همین حقه و ترفند از مسؤولیت‌پذیری خویش در حل مشکلات جامعه وامی‌رهند. در نتیجه حل مشکلات همگانی مردم به خودشان بازمی‌گردد تا از جاهایی موهوم به مداوای آن دل خوش کنند.
هم‌اکنون صحنه‌گردانان چنین معرکه‌ای، شبستان‌هایی با گنجایش ده‌ها هزار نفری در جمکران فراهم دیده‌اند تا شب‌ها پذیرای زایرانی باشد که از راه‌های دور به آنجا می‌شتابند. ضمن آنکه مسجد و شبستان‌های جمکران در پوشش انبوهی از گنبد و مناره از دور چشمان هر بیننده‌ای را به خود مشغول می‌کند. همچنان که اینک گرداگرد گنبد و صحن مسجد را حدود دوازده مناره در بر گرفته‌اند که هیچ گونه کارآیی مشخصی نمی‌توان از آن‌ها سراغ گرفت. متأسفانه نوآوری در برافراشتن بی‌رویه‌ی مناره‌ها سیاستی است که حکومت جمهوری اسلامی طی سال‌های اخیر احداث آن را در معماری مصلای تهران، مرقد خمینی و حتا حرم معصومه در قم تعقیب می‌نماید. گویا مدیران حکومتی با این تدبیر واپس‌گرایانه خواسته‌اند که مسجدالنبی را در مدینه به چالش بگیرند تا بتوانند توان دینی خود را چیزی فراتر شاهان سعودی به حساب آورند.
مسجد جمکران در نقطه‌ای نزدیک شهر قم سر راه کاشان قرار گرفته است. فقیهان شیعه ضمن خرافه‌پردازی خود روایتی را بین مردم رواج داده‌اند که گویا اگر کسی چهل شب چهارشنبه در این مکان به اعتکاف بگذراند به دیدار امام زمان نایل خواهد شد. انگار از انگورِ خُمره برآمدن شراب را به انتظار نشسته باشند. روایتی که بر بستری از تناقض‌گویی و علی‌رغم بی محتوایی، بسیاری از روایات شیعیان را به چالش می‌گیرد. چون شیخ عباس قمی در منتهی‌الآمال از قول امام زمان شیعیان می‌نویسد: اگر کسی در ایام غیبت ادعا کند که او را دیده است، به حتم دروغ می‌گوید.
در مسجد جمکران دفتری نیز به فروش عریضه اختصاص یافته است. مردم هم در تفکیکی جنسیتی صف می‌کشند تا به نوبت با پرداخت صد تومان برگی از فُرم عریضه را بخرند. سپس تقاضای خود را در این فرم‌ها می‌نویسند و به افرادی می‌سپارند که وظیفه دارند آن را به چاه بیندازند. اما چاهِ مسجد را با میله‌های فلزی محصور کرده‌اند تا کسی نتواند به منظور کنجکاوی به فضای آن راه یابد. با این همه آیین عریضه‌نویسی برای "حضرت آقا" در صف‌های طولانی با شوخی و تمسخر انجام می‌پذیرد تا حدی که بیشتر به تفریح و وقت‌گذرانی شباهت دارد تا آنکه بتوان رویکردی آیینی از آن انتظار داشت.
کاغذهای عریضه را هر چند ماه یک بار از درون چاه بیرون می‌کشند و جهت تخمیر به کارخانه‌های کاغذسازی می‌سپارند. به تازگی عده‌ای پیش‌نهاد کرده‌اند که گردانندگان رژیم جهت نیازسنجی از مشکلات مردم لااقل متن این نامه‌ها را بخوانند و گزارشی آماری و تحلیلی از آن فراهم بینند. ولی از سویی دیگر بسیاری از مراجع چنین رویکردی را مخالف امانت‌داری برای حضرت شمرده‌اند. در واقع مراجع هنجارهای خرافی و وهم‌آلود عوام را دکانی پررونق برای خویش یافته‌اند.
مسجد جمکران خود آداب ویژه‌ای دارد. یکی از آن‌ها نماز ویژه‌ای است که در دو رکعت می‌خوانند. در هر رکعت آن صد بار ایاک نعبد و ایاک نستعین گفته می‌شود و در سجده‌ی آخر نیز صد بار صلوات (الهم صل علی محمد و آل محمد) می‌فرستند. در ضمن مابقی اجزای نماز را نیز به تفکیک هفت بار تکرار می‌کنند.
سجده‌های طولانی نماز را بسیاری از نمازگزاران تاب نمی‌آورند و به دلیل ضعف و ناتوانی بر زمین فرو می‌غلتند. صحنه‌هایی از این دست به فراوان بین زایران به وقوع می‌پیوندد. اما مـتأسفانه برای چنین فضایی که ده‌ها هزار نفر از مردم را در آن گرد آورنده‌اند، از پزشک و درمانگاه هیچ نشانی در کار نیست. تا آنجا که عده‌ای به خود- درمانی دل می‌سپارند. ابتدا آب خنک را بر سر و روی بیمار می‌پاشند و هر طور شده با مشت و مال او را به هوش می‌آورند. سپس از اینجا و آنجا نبات داغی فراهم می‌بینند و به بیمار می‌خورانند. آنوقت ماجرا برای همیشه خاتمه یافته اعلام می‌گردد.
برای مسجد جمکران سایتی نیز فراهم دیده‌اند که برنامه‌‌های شبانه‌ی مسجد را در آن انعکاس می‌دهند. مجریان برنامه پس از برگزاری نماز مغرب و عشا برنامه‌ی دعا و یا عزاداری پی می‌گیرند. مداحان حرفه‌ای در همین دعاها، هنرمندانه اشک مردم را درمی‌آورند. مردم نیز بر بستری از ناله و اشک درمان دردهای خود را از آفرینه‌هایی موهوم چاره می‌جویند و به آینده‌ای خیالی و وهم‌آمیز دل خوش می‌دارند.
دزدهای جور واجور از زن و مرد و یا کودک و کهن‌سال از هر گوشه‌ای افراد ساده‌لوح را نشانه می‌گیرند که نیت خود را در خصوص او عملی کنند. البته شگرد و تجربه‌ی دزدانِ اماکنی از این دست چنان بالاست که هر آدم زیرک و کارکشته‌ای را هم به آسانی به دام می‌اندازند. در عین حال جهت هشدار زایران، دیوارها را از بنر و کاغذ- نوشته‌های گوناگون انباشته‌اند تا مردم در گشت و گذار خود از دزدان حرفه‌ای مسجد و صحن پرهیز نمایند.
زایران مسجد از کشورهای همسایه نیز کم نیستند. آنان سیاحت و زیارت را به هم می‌آمیزند تا راهی ایران جمهوری اسلامی گردند. پاکستانی‌ها، افغانی‌ها و عراقی‌ها را به راحتی می‌توان از رنگ و استخوان‌بندی چهره‌شان بازشناخت. در ضمن پوشش آن‌ها نیز همانند چهره‌شان به این شناخت یاری می‌رساند. یادآور می‌شود که در قم بیش از هر شهر ایران این اقوام نه چندان خارجی حضور دارند و حتا نقش خود را در اقتصاد واپس‌گرایانه و غیر تولیدی شهر به اجرا می‌گذارند.
بر خلاف عرف و سنتی عمومی جمهوری اسلامی به خود حق می‌دهد تا علی‌رغم میل مردم بودجه‌های دولتی را در جاهایی هزینه کند که خود می‌خواهد. در نتیجه هر چند مسیحیان، کلیمیان، بهاییان، درویشان، اهل سنت، دگراندیشان و حتا مخالفان سیاسی حاکمیت به او مالیات و عوارض می‌پردازند، ولی حق ندارند در خصوص نحوه‌ی هزینه‌کرد این پول‌ها پرسشی بر زبان آورند. چون کارگزاران رژیم آموزه‌هایی را تعقیب می‌کنند که می‌توان با همین پول‌ها، مسجد دولتی ساخت و خودی‌های حاکمیت را به زیارت کربلا و مکه فرستاد.
بی‌تردید اماکنی همانند جمکران به خوبی نیاز تبلیغی جمهوری اسلامی را به انجام می‌رسانند. به همین منظور از مسجد جمکران تاریخی سراپا مجعول برای مردم رقم می‌زنند تا آنان را به خرافه‌بازاری بکشانند که خود در آن به کاسبی اشتغال دارند. زیرا تخدیر مردم نیازهای فردی و گروهی کارگزاران حاکمیت را برآورده خواهد کرد./
