سازمان تأمین اجتماعی؛ از جیب کارگران، به کام کارفرمایان

با روی کار آمدن دولت یازدهم و شعار تدبیر و امید شاهد جنجال های زیادی ‍پیرامون فساد مالی و سواستفاده گسترده در سازمان تامین اجتماعی طی دولت گذشته بودیم و این وعده به کارگران و بیمه شوندگان داده شد تا آن چه بر این سازمان گذشته به ناکارآمدی و فساد مدیران قبلی محدود شود و مدیران جدید، با رویکردی سالم به دنبال احقاق حقوق بیمه شوندگان این سازمان باشند.

اما طی روزهای اخیر اخباری به گوش می رسد و شواهدی وجود دارد که نشان می دهد چرخ بر همان پاشنه می چرخد و سرمایه گسترده میلیونها بیمه شونده (سازمان تأمین‌اجتماعی در حال حاضر بالغ بر ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از جامعه مولد کشور را به همراه ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از شاغلان دیروز و مستمری‌بگیران امروز تحت پوشش قرار داده است که با احتساب تعداد افراد تحت تکفل آنان، تعداد کل افراد برخوردار از خدمات این سازمان بر اساس تازه‌‌ترین آمارها، از مرز ۴۰ میلیون نفر نیز فراتر رفته است) این سازمان که از قضا جزو آسیب پذیرترین اقشار و طبقات جامعه هستند مورد طمع و سود ورزی مدیران فعلی این سازمان و شرکت های تحت پوشش آن واقع شده اند.

بنا به تعریف نهادهای بین المللی هدف تامین اجتماعی حمایت است. باید پرسید زمانی که سازمان تامین اجتماعی و شرکت ها و موسسات اقماری اش در نقش سرمایه گذار یا کارفرما ظاهر می شوند تا چه اندازه کارکردهای حمایتی که هدف تامین اجتماعی است رعایت و در نظر گرفته می شود؟

شواهد نشان می دهد در ایران تفکیک نقش های مذکور (نقش حمایتی، نقش کارفرمایی، نقش سرمایه گذاری) و نظام بوروکراتیک بیمار، نقش حمایتی این سازمان را تضعیف و نقش کارفرمایی و سرمایه گذاری آن را تقویت می کند.

در حال حاضر سازمان تامین اجتماعی یکی از بزرگترین کارفرمایان و سرمایه گذاران کشور محسوب می شود. از آن جایی که هدف این سازمان حمایت است، نباید به هنگام اتخاذ نقش کارفرما یا سرمایه گذار فقط به کارکردهای کارفرمایی و سرمایه گذاری خود توجه کرده تا به هر بهایی منابع سازمان را افزایش دهد و سپس با تمرکز منابع در دست یک نظم بوروکراتیک بیمار یا جریان آن را منحرف کرده و یا حرکت آن به سمت اهداف مورد نظر را مسدود کند.

سازمان تامین اجتماعی ایران در مبانی نظری خود که توسط مشاوران این سازمان نیز تبلیغ می شود، سازمان را متعهد به گفتمان تامین اجتماعی می داند و در استراژی خود در رسانه های تحت پوشش اش این طور ترویج می دهد که جریانات دست راستی اقتصاد، تامین اجتماعی را ضدتوسعه می دانند و لازم است در جهت ایجاد گفتمان هم راستا با سازمان تامین اجتماعی برای یک توسعه عدالت محورانه تلاش شود. این مفهوم از جمله کلیدی ترین مفاهیمی بود که در هفته تامین اجتماعی سال جاری و در بیان مدیران و مشاوران این سازمان نیز بازتاب داشت.

با گذشت اندک زمانی از هفته تامین اجتماعی و تاکید مدیران و نشریات این سازمان بر عدالت اجتماعی و حمایت از حقوق بیمه شوندگان شاهد برگزاری «نخستین نمایشگاه تامین اجتماعی، سرمایه گذاری و توسعه پایدار» طی روزهای ۱۲ تا ۱۴ مرداد ماه هستیم.

نمایشگاهی که عنوان توسعه ‍پایدار را یدک می کشد اما یکی از برگزار کنندگان اصلی آن پرتیراژترین روزنامه اقتصادی دست راستی ایران (دنیای اقتصاد) است و یکی از مقام های ارشد وزارت کار طبق دستوری به تمام شرکت های زیرمجموعه تامین اجتماعی از آنها خواسته است با همکاری این روزنامه در این همایش شرکت کنند.

لازم به ذکر است اجرای این همایش با واسطه گری موسسه فرهنگی هنری آهنگ آتیه که از زیر مجموعه های سازمان تامین اجتماعی است به روزنامه ای واگذار شده است که در شمار رسانه هایی است که همواره جریان فکری «ضد توسعه بودن تامین اجتماعی» را پیش برده است.

در این دستور کتبی، شماره حساب نشریه مذکور نیز قید شده و درخواست شده تا پول همایش و نمایشگاه به این نشریه پرداخت شود. فضای نمایشگاه مذکور ۴ هزار مترمربع است که برای هرمتر مربع آن ۵۰۰ هزار تومان درنظر گرفته شده است و با حسابی سرانگشتی رقم ۲ میلیارد تومانی می شود که از جیب بازنشستگان برای این نمایشگاه هزینه خواهد شد.

آن چنان که در سایت برگزاری نمایشگاه آمده است این نمایشگاه به صورت VIP و با دعوت از مدیران، فعالان و کارشناسان ارشد کشور برگزار خواهد شد و به معنای این است که ورود بازنشستگان تامین اجتماعی که از سهامداران تامین اجتماعی هستند، ممنوع است! و آن ها نمی توانند ماحصل سرمایه گذاری ها و سودهای کلان و چندهزار میلیاردی ناشی از سرمایه های اندک خود را ببینند.

طی ماه گذشته سازمان تامین اجتماعی با صدور بخشنامه ای از کارفرمایان و کارآفرینان خواست تا حق خانواری را که پیش از این به کارگر پرداخت می شد، پس از این به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود و از سوی دیگر با گذشت ۴ ماه از شروع سال ۹۴، افزایش حقوق ناچیز بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی با استدلال عدم بودجه کافی هنوز پرداخت نشده است.

اعتبار و وجهه سازمان تامین اجتماعی در دولت گذشته به واسطه حضور یکی از افراد بدنام در راس آن و تخلفات گسترده صورت گرفته به شدت خدشه دار شد. خدشه ای که انتظار می رفت با تغییر شرایط دولت، این سازمان در صدد تطهیر و جبران آن برآید. اما گویا سنت ناپاکی که از زمان سعید مرتضوی بر آن وارد شد، در این سازمان نهادینه شده و این روزها خبرهای ناخوشایند از این سازمان، تبدیل به یک رویه شده است. خاطره فساد در این سازمان برای اقتصاد کشورمان کابوس سقوط است که باید برای دولت جدید زنهاری باشد.

این که چرا پشت پرده برگزاری این همایش یکی از مقامات ارشد وزارت کار است، و چرا هزینه میلیاردی می شود آن هم برای واریز به حساب یک روزنامه اقتصادی خاص که اتفاقا منطق اش سیاست گذاری اش خلاف رویکرد سازمان است، سوالی است که نهادهای نظارتی باید به افکار عمومی پاسخ دهند.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که بر اساس رسالت مطبوعاتی، این گزارش زنگ خطری است که اتفاقات گذشته در این سازمان تکرار نشود و هشداری مبنی بر اینکه فساد سازمان یافته و ساختاری موجود در سازمان تامین اجتماعی و لابی گری های گسترده با باندهای ثروت مختص یک فرد خاص و در دوره مشخص نیست و محصول سازمان و ساختار فسادخیری است که همچنان ادامه دارد و تاسف بارترین وضعیت زمانی است که این سازمان بزرگ ترین مدعی و متولی تحقق عدالت اجتماعی و حمایت از اقشار آسیب ‍پذیر است.
به راستی مشاوران سازمان تامین اجتماعی که بر عدالت اجتماعی و توسعه ‍پایدار تاکید می کنند چرا پای منافع مالی گسترده ازجیب بیمه شوندگان و کارگران که پیش می آيد مخالفان این گفتمان را بر سر خوان گسترده ای می نشانند که نتیجه توسعه مدارانه و عدالت گسترانه ای برای اقشار اسیب ‍پذیر ندارد و فقط سودهای مالی هنگفت برای مدیران لابی گر را در پی دارد.