بی‌تفاوتی دولت و مشکلات آرایشگاه‌های زنانه در ایران امروز

چیزی حدود نه‌صد واحد از آرایشگاه‌های زنانه‌ی شهر تهران، در اتحادیه‌ی صنفی خود متشکل شده‌اند. اما آمار آن‌ها را در تهران به رقمی بیش از هفت هزار واحد تخمین می‌زنند. در مجموع بیش از سی هزار نفر در این واحدهای مجاز یا غیر مجاز به کارهایی چند منظوره اشتغال دارند. چنانکه مطالبات و مسایل صنفی این گروه اغلب به موضوعی حاشیه‌ای تبدیل می‌شود. چرا که اعضای آن بلااستثنا با آسیب‌های گوناگونی از ناهنجاری‌های متداول در جامعه‌ی شهری ایران دست به گریبان‌اند. چون از حرفه‌شان بهره‌برداری دقیق و درستی صورت نمی‌پذیرد. حرفه‌ای که متأسفانه از چهارچوب‌های قانونی و اخلاقی لازم بهره‌ای ندارد. تا جایی که نظارت‌های صنفی و یا دولتی نیز در حریم آن‌ها به فراموشی سپرده می‌شود. ضمن آنکه لاقیدی و نگاه امنیتی و پلیسی دولت به آسیب‌های اجتماعی به سهم خود چنین رویکردی را حدت و شدت می‌بخشد.
اجاره‌ی صندلی در آرایشگاه‌های زنانه عرفی جاافتاده و همگانی است که صاحبان آن با همین ترفند درآمدهای تضمین شده‌ای را برای خود رقم می‌زنند. اما مستأجران این صندلی‌ها سوای از آرایشگری انگیزه‌های دیگری را هم در فضای آرایشگاه تعقیب می‌کنند که چه بسا با اهداف و کار حرفه‌ای ایشان چندان همسویی و همخوانی نداشته باشد. چنانکه بسیاری از آنان در خصوص زیبایی خانوم‌ها شگردهایی را به کار می‌گیرند که انجام آن تنها از پزشکی متخصص برمی‌آید. خال‌کوبی، تاتو، سولاریوم، تزریق ژله و چربی به زیر پوست، کاشت ابرو، خط چشم و لب شیوه‌های متداولی است که اینک آرایشگران از ارایه‌ی خدمات آن‌ به مشتریان خود چندان ترسی به دل راه نمی‌دهند. حتا آرایشگران جهت لاغری و تناسب اندام مشتریان خود هم همانند پزشکی متخصص عمل می‌کنند. تا آنجا که فراتر از پزشکان متخصص، از انواع و اقسام داروهای شناخته و ناشناخته‌ی خوردنی و تزریقی برای رفع نیاز مراجعان خود بهره می‌گیرند. همچنین استفاده از شیشه، تریاک و شیره هم بخش کوچکی از این مواد را تشکیل می‌دهند. با این اوصاف آرایشگاه‌های زنانه به یکی از مراکز مهم تهیه، توزیع و استعمال مواد مخدر در کشور مبدل شده‌اند.
برخی از مستأجران هم از صندلی اجاره‌ای خود جهت فروش وسایل آرایش استفاده می‌برند. آنان بدون هیچ ممانعتی از سوی نهادهای دولتی به همراه عطر، ادوکلن، موچین، شانه، انواع و اقسام پودرهای چاقی و لاغری وهمچنین کرم‌های دست‌ساز را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند. کرم‌هایی که کارکردهای معجزه‌‌آسایی از آن‌ها انتظار دارند. در بساط همین بساطی‌های خودمانی و خصوصی دستگاه‌های متنوعی نیز برای تاتو و یا لاغری به فروش می‌رسد.
صاحبان برخی از صندلی‌ها از همان فضای کوچک خود جهت بدن‌سازی و ایروبیک مراجعان سود می‌جویند. تا جایی که آموزش رقص به مشتریان را هم می‌توان به کارکردهای دیگر آن افزود. همچنین گروهی از ایشان همانند بوتیک‌های زنانه عمل می‌کنند تا مراجعان بتوانند اشیای زینتی اصل و یا بدلی خود را از ایشان بخرند. فروش انواع و اقسام لباس‌های نوظهور هم توسط همین افراد تعقیب می‌شود. لباس‌هایی که به حتم در مغازه‌ها و بوتیک‌های شهر هم نمی‌توان به نمونه‌ای از آن‌ دست یافت. گفتنی است که تمامی فروشندگان آرایشگاه‌ها بلااستثنا مدعی اند که اجناس خود را از ترکیه، امارات و یا کشورهای اروپایی به ایران می‌آورند. چون بر پایه‌ی تنفری که از عمل‌کرد اقتصادی چین، بین مردم ایران جریان دارد، فروشندگان از انتساب کالاهای خود به این کشور پرهیز می‌کنند.
کارهای حرفه‌ای و اختصاصی در آرایشگاه‌های زنانه از هم تفکیک می‌شوند. چنانکه کار زیبایی ناخن خود به تنهایی به عنوان شغل تخصصی مستقل ارزیابی می‌گردد. تخصصی که همچنان از دانش پزشکی، بیگانه باقی می‌ماند. طراحی و کاشت ناخن بخش متنوعی از خدماتی است که صاحبان این حرفه برای مشتریان خود به اجرا می‌گذارند. چون امروزه گستره‌ی حرفه‌ی آنان از کار مانیکوریست‌های سابق هم فراتر می‌رود. ناخن‌کاران اندازه، شکل، نوع و جنس ناخن‌های خانوم‌ها را به نیکی شناسایی می‌کنند و سپس نسبت به کاشت و یا طراحی سطح ناخن ایشان اقدام می‌ورزند. ضمن آنکه فرصتِ هر نوبت کاشت و طراحی ناخن، اغلب در مهلتی حدود یک هفته به پایان می‌رسد. چون موضوع همچنان پس از یک هفته با مدل‌های نوتری دنبال می‌گردد. پیداست که در این عرصه نیز تنوع و نوآوری در رنگ، طرح و نقش برای ناخن‌ها اهمیت می‌یابد. به طبع مشتری نیز از این رویکردهای نوآورانه و باب روز غافل نمی‌ماند.
سولاریوم (برنزه کردن پوست با استفاده از اشعه‌ی ماورای بنفش)، دفع موهای زاید و اپیلاسیون هم بخش متفاوتی از کار آرایشگران را در بر می‌گیرد. آنان در این عرصه نیز همه روزه همگام با شیوه‌های جدید، شگردهای تازه‌تری را می‌آزمایند و به کار می‌بندند. ولی این شیوه‌ها اغلب جدای از توصیه‌های پزشکی به کار گرفته می‌شوند. شکی نیست که مشتریان ثابت قدم آرایشگاه‌ها به زیبایی بیش از تندرستی و سلامتی خود رغبت نشان می‌دهند. چون آنان حاضراند به خاطر زیبایی خود، دانسته و آگاهانه تا پای مرگ قدم بردارند. در نتیجه عوارض و آسیب‌های آتی عمل خود را به هیچ می‌انگارند.
گاهی هم کار آرایش چهره و پیرایش موی سر از عرف و الگوهای متداول فراتر می‌رود. چنانکه آرایشگران همانند گریمورهای حرفه‌ای به گریم مشتری روی می‌آورند. فقط نوعروسان جوان نیستند که در شب عروسی به منظور خودنمایی جلوی دوربین فیلم‌برداری، گریم را امری واجب و لازم می‌شمارند بل‌که کم نیستند خانوم‌هایی که دوست دارند برای شرکت در هر محفلی، نقشی از همین نوعروسان را برای بینندگان خود به نمایش بگذارند. گرچه با خدماتی همانند گریم و یا آرایش عروس درآمدی چندین و چند میلیونی برای آرایشگران رقم می‌خورد اما درآمدهایی از این نوع در محاسبات مالیاتی دولت بازتاب نمی‌یابد. چون نرخ‌های چند میلیونی به طبع در چهارچوب‌های قیمت‌گذاری صنف آرایشگران انجام نمی‌پذیرد و از سوی اداره‌ی مالیات نیز چندان وجاهتی ندارد.
آسیب‌زایی آرایشگاه‌های زنانه تنها به اشاعه‌ی ناهنجاری‌های اجتماعی ارتباط نمی‌یابد بل‌که انواع و اقسام بیماری‌های مسری نیز از طریق آرایشگاه‌ها در سطح جامعه گسترش می‌گیرد. چون در اکثر آرایشگاه‌های زنانه ضدعفونی کردن تیغ، قیچی، موچین، نخ اصلاح و سایر ابزار کاری را امری هجو و بی‌مورد می‌دانند. در نتیجه آرایشگاه‌ها بیماری‌های خونی و پوستی را به راحتی به مشتریان خود سرایت می‌دهند. همچنین کارگران آرایشگاه‌ها به دلیل استفاده‌های مکرر از انواع و اقسام مواد شیمیایی به آسانی در معرض ابتلا به سرطان و بیماری‌های مرگ‌آور‌ ریوی قرار می‌گیرند.
این کارگران علی‌رغم اینکه برای کار روزانه در فضایی ناامن و غیر بهداشتی به سر می‌برند، بیمه نیستند. حتا اکثر آن‌ها برای کار خود مزدی دریافت نمی‌کنند، چون به ناچار پذیرفته‌اند که باید به انعام مشتریان خود بسنده نمایند. اما به طبع آسیب‌هایی که در محیط کارشان ریشه دارد، ایشان را هم در می‌نوردد. حتا جدای از این موضوع، آنان دانسته و نادانسته در مسیر بیماری‌های مسری نادری قرار می‌گیرند که ابتلای به آن‌ها در آرایشگاه‌ها به سهولت انجام می‌پذیرد.
دل‌بستگی‌ها و علایق اجتماعی، شاغلان آرایشگاه‌ها را بر آن می‌دارد تا در پهنه‌ی جامعه ارتباط کاری دیگری را با گروه‌هایی ویژه‌ و خلاف‌کار تعقیب نمایند. قاچاق‌چیان حرفه‌ای، سارقان سابقه‌دار، فروشندگان انواع و اقسام مواد مخدر و داروهای انرژی‌زا فقط بخشی کوچکی از آن‌ها به حساب می‌آیند. همچنین دلالی محبت برای این و آن نیز چندان با کارشان بیگانگی ندارد. آنان به طور مسقیم و غیر مستقیم بسیاری از مشتریان‌شان را برمی‌گزینند تا آموزش‌های کاری لازم را در این خصوص کسب کنند.
با این اوصاف اکثر گردانندگان آرایشگاه‌های زنانه برخلاف ظاهر شاغلانی چند کاره‌ و چند منظوره‌اند و اغلب آن‌ها برای گذران خلاف‌کارانه‌ی خود به هر عمل ناهنجار و غیر متعارفی دست می‌یازند.
تردیدی نیست که از طرف دستگاه‌های اجرایی دولتی جهت کنترل قانونمندانه‌ی آرایشگاه‌ها نظارت لازم به عمل نمی‌آید. همچنین از توان نهادهای ذی‌ربط جهت آموزش‌های ایمنی و بهداشتی آرایشگران سود نمی‌جوید. ضمن آنکه آرایشگران هم به دلیل جنس و نوع کار خود، دوست دارند برای همیشه از دید عوامل دولتی مخفی بمانند. با این همه اهدافی که در آرایشگاه‌ها تعقیب می‌گردد به طور حتم با سیاست‌های عمومی و کلی دولت سازگاری و همسویی دارد. زیرا دولت نیازی در خود نمی‌بیند تا با نظارت سازنده، درست و کارآمد جهتِ ایمن‌سازی بهداشتی و اجتماعی این اماکن اقدام ورزد./