majidsedghi@yahoo.com
فیلم مستند ( چه سخت است که احمق ها دوستدارت باشند ) ساخته ی دانیل لوکونت کارگردان فرانسوی زاده ی وهران در الجزایر که درسال ۲۰۰۸ در سینماهای فرانسه به نمایش درآمد شرح طرح دعوی در دادگاه علیه هفته نامه ی طنز ( شارلی ابدو ) است که پس از آن به یکی از موضوع های قابل بحث درهمه ی دوران یعنی لزوم آزادی بیان و اندیشه – به ویژه در فرانسه – تبدیل شد . موضوعی که امروز با رویداد تلخ و شرم آور کشتار کاریکاتوریست های ( شارل ابدو ) می توان عنوان دیگری هم برای فیلم انتخاب کرد چه خطرناک است که احمق ها از تومتنفرباشند .
زمانی که این فیلم یکساعت و ۴۸ دقیقه ای ساخته شد به رغم تهدیدهای بیشمار از سوی بنیادگران اسلامی هیچگاه تصورنمی رفت که سرسختی شارلی ابدو در مقابل بنیادگرایان مذهبی به فاجعه ای خونین درهفتم ژانویه در دفترمجله بیانجامد . اما این فیلم بیش از آن که بر موضوع آزادی بیان و اندیشه انگشت بگذارد به خصلت آزادی خواهی فرانسوی ها اشار می کند که گویی سالها پس از گذشت انقلاب فرانسه دیگر نمیخواهند حتی یک گام کوچک به عقب بردارند.
چهره محمد
درسپتامبر 2005 زمانی که یک روزنامه ی دانمارکی دوازده کاریکاتور با عنوان ( چهره محمد ) را چاپ کرد به ناگهان در چهارگوشه جهان اسلام توفانی برپاشد. تظاهرات و درگیری ها دربسیاری از کشورهای اسلامی به خشونت کشیده شد واندکی بعد دولت دانمارک از چاپ مجدد کاریکاتورها جلوگیری کرد و این درحالی بود که هم چنان سفارتخانه اش در بسیاری از کشورهای اسلامی ( از جمله ایران ) به آتش کشیده شد ( ضمن آنکه بساط شیرینی دانمارکی نیز درشیرینی فروشی ها برچیده شد )
با عدم چاپ کاریکاتورها در دانمارک در فرانسه دو نشریه معتبر فرانس سوار و اکسپرس و نیز شارلی ابدو این شهامت را داشتند که کاریکاتورها را مجددا چاپ کنند . اما دراین میان شارلی ابدو که به دلیل چاپ مطالب طنز و کاریکاتورهای گزنده اش از سیاستمداران و چهره های سرشناس جهان معروف است در فوریه 2006 علاوه بر چاپ کاریکاتورهای مزبور کاریکاتورهای دیگری را که توسط کاریکاتوریست های هفته نامه طراحی شده بود به چاپ رسانید . کاریکاتورهای چاپ شده آشکارا به این مساله اشاره می کرد که با توجه به رویدادهای فاجعه بار در جهان می توان این طوراستنباط کرد که بین بنیادگران اسلامی که همواره مذهب را دستاویز اعمال غیرمنطقی خود قرارمی دهند و تروریسم نزدیکی انکار ناپذیری وجود دارد.
چاپ کاریکاتورهای شارل ابدو نه تنها به تظاهرات خشونت بارمسلمانان افراطی در دنیا تداوم بخشید بلکه همچنین اعتراضاتی را درفرانسه در پی داشت . مسجد بزرگ پاریس و دوسازمان دیگر فرانسوی از فیلیپ وال سردبیرهفته نامه به دادگاه شکایت کردند و دلیل شکایت نیز اهانت به یک گروه به خاطر مذهب شان عنوان شد..
فیلم مستند لوکونت که این ماجرا را پیش از شروع دادگاه تا رای دادگاه دنبال می کند تلاش می کند تا از طریق نمایش تصاویری از نشست های متعدد هیات تحریریه هفته نامه که ضمن آن سردبیر و همکارانش در باره کاریکاتورهای چاپ شده اظهارنظرمی کنند تصویری کامل از اصول روزنامه نگاری درفرانسه که بر پایه ی آزادی شکل گرفته به تماشاگران نشان دهد . درواقع فیلم تلاش می کند تا حقانیت هفته نامه را حتی قبل از آ نکه سرانجام رای دادگاه به نفع هفته نامه صادر شود به اثبات برساند.
متشکرم شارلی ابدو
لوکونت پیش از آن که فیلمساز باشد تجربه روزنامه نگاری داشته وبه علاوه نویسنده و مولف نیز هست و بنابراین حساسیتش نسبت به چنین موضوعی که براصل آزادی مطبوعات برمی گردد چندان هم دوراز انتظارنبود. لوکونت با تلویزیون نیز همکاری داشت و از جمله تهیه کننده و سازنده فیلم مستند ( من عاشق دموکراسی هستم ) درسال 2012 بود. او درهمین سال مجموعه کوتاه تلویزیونی (کارلوس ) راساخت .
لوکونت پس از چاپ کاریکاتورها در شارلی ابدو درنامه ای با عنوان ( متشکرم شارلی ابدو ) که دوم مارس 2006 در روزنامه معتبر لیبراسیون به چاپ رسید با اشاره به فتوای قتل سلمان رشدی توسط رژیم فاشیستی ایران و اعمال خشن که توسط بنیادگران صورت می گیرد از شارلی ابدو بخاطرشهامت در چاپ کاریکاتورها قدردانی کرده بود.
مستند لوکونت که در حشنواره کن 2008 نیز به نمایش درآمده بود با نمایی از تظاهرات و آشوب های خیابانی در کشورهای مسلمان و آتش زدن پرچم دانمارک پس از انتشارکاریکاتورها ی دانمارکی شروع و سپس با تصاویری از اداره هفته نامه و گفت و گو با فیلیپ وال کارولین فورس و دیگران دنبال می شود .
لوکونت هرچند بنیادگران اسلامی را به دلیل شکایتشان از شارلی ابدو سرزنش می کند اما به نظرنمی رسد که درمجموع با دین اسلام آنگونه که بنیادگران می گویند خصومتی داشته باشد . درمیان صحنه های گفت و گو با شاهدان دردادگاه با مسلمانانی گفت و گومی شود که اصولا هیچ شباهتی با بنیادگران ندارند از جمله محمد سیفاوی روزنامه نگارالجزایری که پیش از این به دلیل انتقاد از بنیادگران توسط آنان تهدید به قتل شده بود .او در صحنه ای از فیلم در گفت و گویی با کارگردان با نشان دادن پوسترهایی که برروی آنها همراه با آیه های قرآن تصاویری از شمشیر و یا اسلحه نقش بسته است می گوید
آنها می گویند چرا درکاریکاتور برروی سر پیامبر بمب گذاشته اید درحالی که خودشان همواره از طریق انتشار تصاویری از شمشیر و اسلحه به نوعی از جنگ و خشونت حمایت می کنند.
