پیشنهاد ایجاد کمیسیون تربیتی ، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد
(یونسکو)
توسط مرحوم دکتر علی اکبر سیاسی و هیأت همراه
و تصویب آن به هنگام تدوین منشور سازمان ملل متحد
تنظيم کننده : مجید هوشیار
پنجشنبه ۱۵ اسفند ۱۳۹۲ - ۶ مارس ۲۰۱۴
یکی از دوستان فیسبوکی ام در نقل قولی از آقای غدیر مصر اوغلوی ترکیه ای اشاره کردند که وی یونسکو را یک سازمان یهودی نامیده است .شنیدن این سخن مرا بیاد کتاب خاطرات مرحوم دکتر علی اکبر سیاسی انداخت. تصور کردم بخشی از آن را که درکتاب خاطراتش ، « گزارش یک زندگی ، دکتر علی اکبر سیاسی » جلد اول ، چاپ دوم که توسط نشر اختران چاپ گردیده ،ازبخش هفتم آن که دربارۀ مشارکت در تدوین و تصویب منشور سازمان ملل متحد تحریر نموده از صفحات 148 تا 151 که مربوط به چگونگی بوجود آمدن یونسکو می باشد ، در اینجا نقل کنم زیرا بر این باورم کاری که دکتر علی اکبر سیاسی و هیأت همراه او حدود هفتاد سال قبل درپایه گذاری نهادی که بتواند از راه فرهنگ به ایجاد حسن تفاهم میان ملل مختلف جهان همت گمارد، انجام دادند کاری بس سترگ است که می تواند مایۀ افتخار ایرانیهای زمان حاضر نیز باشد. ناگفته نماند سوء استفاده از نهاد هائی که با اهداف بلند پایه گذاری شده است چیزی از ارزش واقعی آنها نمی کاهد.
« 2 – مشارکت در تدوین و تصویب منشور سازمان ملل متحد[1]
موضوع مهم دیگری که در دولت بیات[مرتضیقلی بیات ملقب به سهامالسلطان ـ اضافه شده توسط مجيد هوشيار] پیش آمد شرکت ایران در کنفرانس بین المللی سانفرانسیسکو بود که منشور سازمان ملل متحد را تهیه و این سازمان را پایه گذاری می کرد.
جنگ جهانی دوم با در هم شکسته شدن مقاومت ژاپونی ها ، که برای نخستین بار در تاریخ بشر آثار وحشتناک و نیستی بخش بمب اتمی را در هیروشیما چشیده بودند، رو به پایان می رفت. متفقین در نظر گرفتند در سانفرانسیسکو یک کنفرانس بین المللی تشکیل دهند تا برای جلوگیری از فاجعه هائی نظیر جنگ جهانسوزی که به پایان می رسید چاره اندیشی کنند. هیأت نمایندگی که دولت ایران به این کنفرانس می فرستاد مرکب بود از این آقایان : عدل ( منصورالسلطنه ) ، نصرالله انتظام ، دکتر یحیی عبده ، دکتر قاسم غنی ، فضل الله نبیل ، گودرزی ، احمد اردشیر ، علی اکبر دفتری ، حسین نواب ، دکتر قاسم زاده ، دکتر صورتگر ، کاظمی ( مهذب الدوله ) دکتر رضازاده شفق ، الهیار صالح ، دکتر اعتبار و دکتر علی اکبر سیاسی . عدل ( منصورالسلنه) ریاست هیأت را عهده دار بود........
برای هیأت نمایندگی ایران در میهمانخانه ی سانفرانسیس جا گرفته بودند و دو روز بعد از ورود ما کار کنفرانس آغاز شد. بعد از جلسه تشریفاتی و نطق هائی که از طرف بعضی از رؤسای نمایندگی ها ایراد شد، برنامه کار کنفرانس تعیین و برای بررسی موضوع های مختلف کمیته هائی در نظر گرفته شدند و مقرر گردید هر کمیته رئیس و مخبر خود را خود بر گزیند. من در یکی از این کمیته ها پیشنهاد کردم از مجمع عمومی بخواهیم کمیسیونی را تشکیل دهد که وظیفه اش ایجاد حسن تفاهم بین ملت ها باشد. نماینده چین و دکتر ولز رئیس دانشگاه ایندیانا و مشاور هیأت نمایندگی آمریکا که در این کمیته شرکت داشتند پیشنهاد مرا تأئید کردند و کمیته به اتفاق آراء آن را تصویب نمود........
نتیجه ی کار و مصوبات کمیته ها بتدریج در مجمع عمومی توسط مخبرین خوانده می شد و پس از بحث و گفتگو و احیانا" اصلاح و تغییر به تصویب می رسید. من نظراتی را که در کمیته ها اظهار می داشتم به اطلاع آقای عدل رئیس هیأت نمایندگی می رساندم. روزی به او گفتم : « مقتضی است جنابعالی در یکی از جلسات عمومی نطقی ایراد کنید.» گفت : « البته بد نیست که ما هم اظهار وجودی کرده باشیم.» همان روز چند ساعت بعد به سراغ من آمد و گفت : « ممکن است خواهش کنم این وظیفه را به نمایندگی از طرف هیأت ، شما انجام دهید؟» گفتم : « اطاعت می کنم »
فردای آنروز در جلسه ی عمومی از رئیس جلسه اجازه ی صحبت خواستم و نوبتم که رسید پشت میز سخنرانی رفتم و در باره چند موضوع اساسی و بطور کلی درباره ی سازمانی که در شرف تأسیس بود، نظر هیأت نمایندگی ایران را بیان داشتم و بخصوص درباره ی لزوم تأسیس شورا یا کمیسیونی که وظیفه اش از راه فرهنگ ایجاد حسن تفاهم میان ملل مختلف جهان باشد – یعنی درباره ی تصویب پیشنهادی که در یکی از کمیته ها کرده بودم - به تفصیل سخن گفتم و تأکید کردم .
پس از این که گزارش همه ی کمیته ها به تصویب مجمع عمومی رسید لازم بود کمیته ای تشکیل شود تا مصوبات مجمع عمومی را مرتب و منظم و انشاء کند و بصورت اساسنامه ی سازمان ملل متحد در آورد و برای تصویب به جلسه ی عمومی عرضه بدارد. برای انتخاب بیست عضو این کمیته ، اعضای کنفرانس به تبادل نظر پرداختند و این افتخار برای من و هیأت نمایندگی ایران حاصل شد که به عضویت آن کمیته ی بسیار مهم که نامش « کمیته ی انشاء »
(Drafting Committee)
بود انتخاب شدم. این کمیته در جلسات متعدد خود که هر کدام ساعت ها به طول می انجامید وظیفه ی خود را انجام داد . من در این کمیته ساکت نبودم و از اظهار نظر خودداری نمی کردم و به ویژه مراقب بودم کمیسیون ایجاد حسن تفاهم – که پیشنهاد کرده بودم – در طرح اساسنامه از قلم نیفتد.
این اساسنامه در مجمع عمومی کنفرانس تقریبا" بدون اصلاح یا تغییر عینا" به تصویب رسید و عموم اعضای کنفرانس آن را امضا کردند. من بسیار خوشوقت بودم ، نه تنها برای اینکه پای این اساسنامه را که از آن پس « منشور ملل متحد» خوانده شد امضا کرده بودم ، بلکه خیلی بیشتر ، برای آنکه بدون خفض جناح ، در پایه گذاری کمیسیون تربیتی ، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد ، یونسکو
( UNESCO) United Nations Educational,Social and Cultural Organisation
نقشی اساسی و مؤثر داشته بودم .»
پی نوشت :
1- بنا بر نوشتۀ دکتر بهرام نوازنی ، کنفرانس سیزدهم متفقین با حضور دیگر دولت های همبسته با آنها در 25 آوریل 1945 تا 26 جون 1945 در سانفرانسیسکو تشکیل شد و در آن 50 کشور عضو اولیه به مدت 2 ماه به تدوین نهائی منشور ملل متحد و ارگان قضائی اصلی آن ، دیوان بین المللی دادگستری اقدام کردند .
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد