در داوری نسبت به پیش آمدها و قضاوت در مورد هر امر و پدیده ای باید نخست ذهن داور و نظر رأی دهنده از تعصب و دگم اندیشی پاک شود؛ و میدان تفکراش خالی از هر نوع حب و بغض یا تمایل و تنافر باشد. در آن صورت داوری بر مبنای خرد و منطق و تنها از روی مدارک و دلیلها خواهد بود و قابل پذیرش است. همچنین است در تعاطی افکار و بحث و گفتگوها و مجادلات اندیشه، برای آنکه حاصل کار و نتیجه بحث مطلوب باشد، پیش از برداشتن هر گامی، اول باید ذهن خود را از اوهام و ابهام و خرافاتی که در سالهای کودکی و نوجوانی در اثر تلقین و توارث نصیبمان شده و به مرور دریافت کرده ایم، برهانیم. با این ترتیب، پیش از اقدام به هرکاری لازم است جامه ی تعصب و تعبد را از تن درآوریم و آنگاه با جنگ افزار خرد و دانش و توان منطق، با پدیده ها و ادعاها برخورد کرده و جدال کلامی با مدعی را در میدان نیک اندیشی بیاغازیم. اگر برهان و منطق حریف را درست انگاشتیم، جوانمردانه به آن اعتراف کنیم. اگر نه مخالفت یکدست با هرآنچه فراسوی دریافتها و برداشتهای ذهنی ماست، نتیجه اش کشتن وقت و خستگی تن و روان است؛ اگر اثبات جهل خود را منها کنیم.
اسلام ما را از همان سال نخست تولد با کلمات دینی ی عربی «ماشاءالله و انشاء الله » آشنا می کند. حتا برای نامگذاری، همان هفته نخست در گوشمان اذان مسلمانان را می ریزند تا درآینده مسلمان باشیم و فراموش نکنیم که از نظر ذهنیّت و اندیشه باید از فرهنگ اعراب پیروی کنیم.
دنیای امروز، جهان دانش و اندیشه ورزی است. فرمانروای امروز جهان، دانشها و دست آوردهای علم است. نگرشهای غلط ذهنی و سفسطه های خرافی در لباس دین، ضمن نادرست بودن، به علت بی ثباتی و بی مبنائی، تأثیری در پیشرفت جامعه ی بشری ندارند؛ و برعکس سبب پسرفت می شوند. شاید بیش از سدها نوع آئین دینی و مذهبی در جهان بین مردم شایع باشد و هرگروه و جامعه ای به نوعی گرفتار خیالبافی هائی است که زندگی را برایشان به جهنم تبدیل کرده است. زیرا ترس از دنیای خیالی و توهمی پس از مرگ، زنجیری شده است بر دست و پای انسان که از خلقت دین ها تاکنون آدمی را اسیر موهوماتی کرده است که توسط مأموران خدا میان مردم رواج پیدا کرده است. بشر با این اعتقادات دگم، زندانی مخوف برای خود ساخته است که او را با خرد ورزی بیگانه کرده است. این توهمات و مقولات موهوم در فرهنگ متولیان ادیان نام علم گرفته و این مجموعه ی اوهام و ابهام و ایهام را علوم دینی معرفی می کنند.
اما هیچ نظریه ای چه تخیلی و چه فلسفی تاکنون نتوانسته است به یک راه و روش ویژه برای چگونه زندگی کردن تبدیل شود. تقریباً تمام این نگرشهای وهمی و تخیلی یا درخزینه خیال واضعان و باورمندان شان مانده اند؛ و یا اگر عرضه هم شده باشند، هیچ یک به شیوه ای برای ادامه زندگی ی بهتر تبدیل نشده است. حتا مارکسیسم هم زمانی که پیاده شد، پس از چند دهه یا به سبب ذات خود و یا به دلیل ناکارآمدی ی دولتمردانِ وابسته، شیر بی یال و دم و اشکمی از کار درآمد و به شکست انجامید و برباد رفت. بر این مبنا سود بردن از گفته ها و به کارگیری دیدگاه های گذشتگان مدعی ی قداست و مقدس نماها که در بیشینه مشکوک و فاقد پایه و اساس است، به عنوان حجت، ره به مقصد و مقصود نمی برد؛ و تنها میدان سفسطه و لفاظی را گسترده تر می کند. بسیاری از اندیشه های فلسفی و تخیلی پیشینیان امروز نفی و رد شده اند؛ چه رسد به سخنان یاوه و لغو عده ای شیاد به نام ملا و یا فقیه و شریعتمدار و یا واضع شریعت.
منظور من از پبیان این مقدمه ی نسبتاً طولانی رسیدن به این نکته است که علم یا آگاهی به مطالب دینی را نباید با علم حقیقی و دانشهای تجربی درهم آمیخت و یا اشتباه گرفت. در جهان فضیلت، علم دینی وجود ندارد و آنچه در دینها به نام علم مطرح است، دانش نیست بل نوعی آگاهی به مطالبی است که صحت و سقمش نیز مشکوک است. زبان فارسی و عربی نارسا و ناقص است و برای هر پدیده واژه ی مخصوص ندارد. ما هر نوع آگاهی را علم می دانیم و دانش تصور می کنیم. در حالی که در زبانهای لاتین «نالج» داریم که به مفهم آگاهی است؛ و «ساینس» داریم که معنای دانشهای رایج و علوم تجربی را دارد.
در سالهای تحصیل در دبیرستان در درس«عربی» جمله ای را به ما می آموختند به این شرح:«العلمُ عِلمانِ؛ علم الابدان و علم الادیان» و آن را از گفته های محمد پیامبر مسلمانان به مفهوم حدیث معرفی می کردند که معنایش این است:«علم بر دو گونه است؛ علم بدنها و علم دینها» علم بدنها منظور طب و پزشکی است و علم ادیان نیز همان اراجیفی است که معلومات ملاها را می سازد. بی تردید ساخت این جمله سبک (از هر نظر) ادعائی است واهی؛ و معنا و مفهوم درستی جز دروغ ندارد. حدیثی است جعلی و حاصل و ساخته ی ذهن اندک مایه و متحجر شریعتمداران و آخوندهائی است که به زور و خدعه می خواهند دانسته های خویش را نسبت به مطالب دینی و آگاهی های وهمی و دستورهای مذهبی در زیر پرچم علم پنهان کرده و خود را عالِم معرفی کنند. به این ترتیب دانش حقیقی را که میدانی بس فراخ دارد، با آگاهی نسبت به مطالبی سطحی و بی مایه مانند آداب نماز و روزه و حج و زکات؛ و چگونه خلا رفتن و چگونه غسل کردن، شیوه وضو گرفتن، طهارت، و شک در نماز و روزه، جانشین سازند.
در زبان و گویش عربی، علم دو گونه معنا و مفهوم دارد؛ یک مفهومش آگاهی از مطالب و مباحث جاری در جامعه ی خودی و جهانی است که شامل خبرهای گوناگون از هر جهت و آشنائی با مسائل مطرح روز نیز می شود. معنای دومش همین علم حقیقی و یا دانشهای تجربی و انسانی و نظری است که دانشمند می پرورد. همچنین در گویش عربی کلمه عالِم هم مفهوم آگاه را دارد و هم معنای دانشمند را. مثلاً قرآن در آیه ای می گوید:«هل یستوی الذین یعلمون و الذین لایعلمون» معنایش« آیا کسانی که می دانند(آگاهند) با کسانی که نمی دانند برابرند؟» و در آیة دیگری می گوید:«قُتِلُ فی سبیل الله و اعلمو اِنَ الله سمیعٌ عَلیم» یعنی «بکشید در راه خدا و بدانید که خدا شنوا و آگاه است» و یا در آخر اغلب آیات می گوید:«...والله یعلُمُ و اَنتُم لایَعلَمون و یا لاتعلمون» یعنی«...خدا آگاه است و شما نا آگاه» در تمام این موارد واژه عِلم به مفهوم آگاهی و اشراف به موضوعات است و ربطی به دانشها ندارد.
بنابراین وقتی آخوندها و ملایان خود را عالِم تصور کرده و خویشتن را به نام عُلما معرفی می کنند، کارشان اگر خدعه و نیرنگ ذاتی نباشد، نشان نادانی و کمبود خرد است. زیرا علم ادیان نداریم؛ و آن چه ملایان به نام شریعت ساخته و پرداخته اند همه حاصل ذهن بیمار و یا نیرنگ باز آنهاست.
این حدیث از فرآورده های اندیشه و ذهن آخوندهای درباری است. زیرا در زمان محمد و حتا دوران خلفای راشدین تا 150 هجری مبحثی به نام فقه و شریعت وجود نداشته و تمام مسلمانان با انجام رویّه و روش گذشتگان، با مراتب و مسائل دین رو به رو می شدند. از زمان امام ششم شیعیان یعنی جعفر صادق فقه شیعی نوشته شد؛ و خلفای بنی عباس نیز چند فقیه سنی را واداشتند تا برای سنیان آئین شریعت و فقه بنویسند و چهار فقیه به نامهای «حنفی، حنبلی، مالکی و شافعی» در برابر فقه تشیّع امام جعفر، کتاب فقه و شریعت نوشتند و با این کارشان سنیان را به چهار گروه تقسیم کردند.
آن زمان که دانشمندان علوم تجربی مانند ریاضی دانان و منجمین دانشمندان طبیعی و اطبا و خلاصه اربابان دانش، مورد توجه سلاطین و پادشاهان قرون گذشته بوده اند و سلطان و امیر نسبت به آنها نظر لطف و مکرمت داشته است، موضوع سبب حسادت ملاها و شیوخ و آخوندها شده و درصدد برآمده اند تا به نحوی خود را همتراز و همردیف آن عالمان سازند. به این ترتیب نه تنها با آن دانشمندان به مبارزه و ضدیّت پرداخته اند – چنانکه «زکریا رازی» راکور کردند - بل نوع آگاهی های خود از نماز، روزه، مکروهات و معارف دینی را به نام علم به پادشاه و حاکم زمان معرفی کرده و خویشتن را عالم نامیده اند. ملا باقر مجلسی برای خلق هر حدیث دروغین، یک سکه طلا از پادشاه صفوی دست خوش می گرفت!
بدیهی است مقولاتی این چنین، نه تنها علم نیست، بل نوعی آگاهی های مسخره است. این که چه اندازه آب برای یک وضو کافی است؛ و یا روزه دار در مدت روز از چه مناهی باید پرهیز کند؛ و یا شک در نماز را چگونه می توان ترمیم کرد؛ و یا زن زائو و حائض چه زمانی می تواند حمام کند، مشتی سخنان بیهوده است که حد اکثر می تواند نوعی آگاهی و اطلاع باشد.
اما دانش حقیقی تجربی و نظری علم اصلی است و عالم یا دانشمند به کسانی گفته می شود که در پی یادگیری این گونه دانشها هستند و در این دانشهای تجربی که با تجربه و آزمایش به دست می آیند متبحر می شوند.
هیچ ملا و شیخی با معلومات فقهی، دانشمند نیست و عالم به حساب نمی آید.
امروز جامعه شناسی و تاریخ و جغرافی و اقتصاد را نیز که دانشهای نظری اند، ریاضیات در لباس آمار و ارقام به گونه ای درست و پذیرا به ما می نمایاند و جزو دانشها رده بندی می شوند.
کالیفرنیا
محمد علی مهرآسا
23/1/2014
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
