مدرسه فمینیستی: خبر مرگ دستفروشی در متروی تهران و همینطور سقوط و مرگ دو زن كارگر در روز یكشنبه در اثر آتش سوزی در ساختمانی در مركز تهران[1]، یکی از فاجعه بارترین و تاثر برانگیزترین اخبار این هفته بودند. در این میان آتش گرفتن ساختمان و ثبت لحظه ی سقوط كارگر زن از ساختمان به دلیل عدم وجود تجهیزات آتش نشانی، که کاملا در فیلم ها و عکس های منتشر شده مشخص است، عمق فاجعه را به تصویر كشید. كارگران زنی كه احتمالا نان آوران خانواده بودند و به ناچار از صبح تا شب و حتا در روزهای تعطیلات رسمی برای چرخاندن زندگی خود و خانواده شان تلاش می كنند، زنانی كه نه تحت حمایت دولت و قانون كار هستند و نه در كارگاه های استاندارد مشغول به كار می شوند، قربانی فاجعه ای دیگر شده اند. در این میان ما شاهد بروز واكنش های مختلفی نسبت به این رویداد دردناک بودیم. بسیاری از فعالین كارگری و اجتماعی نسبت به عدم استاندارد بودن مكان های كار به درستی هشدار دادند. اما متاسفانه ثبت این فاجعه دلخراش نه تنها دل مسئولان را به درد نیاورد بلكه با موضع گیری هایی حاکی از بی تفاوت آنها نسبت به جان شهروندان، نمك به زخم بازماندگان پاشید. اما مسئله ی بغرنج تر نه پیدایش دلیل و علت فاجعه و تلاش در جهت رفع آن است، بلکه مسئولانی كه باید جوابگو باشند به جای توجه به موقعیت زنان كارگر و تلاش در جهت بهبود وضعیت آنان، تقصیر را به گردن تن زنان می اندازند. در واقع می بینیم که حتی طرز پاسخ گویی مسئولان به این حادثه و تلاش در جهت رفع آن نیز درگیر نگاه های جنسیتی مسئولان شده است، مسئولانی كه می گویند دو زن كارگر به دلیل ضعف بدنی سقوط كرده اند. حال باید از این افراد پرسید زنی كه احتمالا صبح تا بعد از ظهر در كارگاه های غیر استاندارد مشغول كار بوده و احتمالا همین زن كه به گفته ی آقای مسئول خرج چند نفر را می داده، ضعف بدنی داشته است؟
مسئول شهرداری حتی گفته اند كه آنها چون ترسیده اند، جان خود را از دست داده اند!! نگاه جنسیتی و كلیشه ای مسئولان به وقایع فاجعه بار این چنینی، وقتی تاسف بارتر می شود كه نگاهی صرفا جنسیتی بدون برهان و دلیل و بر پایه ی استدلالات غیر منطقی باشد. متاسفانه رشد این نگاه كه آمیخته با كلیشه های جنسیتی است حتی در بازبینی حوادث برای زنان تاثیر خودش را می گذارد، در چنین شرایطی مسئول مربوطه كه وظیفه اش حفظ جان مردم است گناهكار شناخته نمی شود، بلكه آن زن قربانی که جانش را به دلیل بی مسئولیتی و نقص در اجرای مدیریتی از دست داده گناهكار قملداد می شود.حال باید از این مسئول پرسید آیا اگر به جای این دو كارگر زن، دو كارگر مرد سقوط می كردند باز هم گناه خودش را به گردن تن ضعیف زنان و «ترس» آنان می انداخت؟
متاسفانه در شرایطی كه جامعه با وضعیت بغرنج اقتصادی روبروست، بسیاری از زنان كارگر نه تنها از حقوق و مزایای كافی برخوردار نیستند، بلكه حتا حاضرند به دلیل وجود همین شرایط و نگاه جنسیتی در شرایط غیر استاندارد برای تامین مخارج خود كار كنند و بسیاری از آنان حتی سرپرست خانواده هستند و برای تامین معاش خود مجبورند به بدترین مناطق كاری با سخت ترین وضعیت بروند. حال مسئولانی كه گناه را بر گردن تن زنان می اندازند و با نگاه جنسیتی به چنین حوادثی نگاه می كنند هرگز به این فكر كرده اند كه برای زنان كارگر شرایط بهتر و حاوی استانداردهای بیشتری را فراهم كنند؟ اگر تن زنان ضعیف است، پس چرا باید در بدترین شرایط غیر استاندارد كار كنند و آنجا كه باید مشمول امكانات و مزایا به دلیل مادر بودن و زن بودن شوند، از چنین امکاناتی بهره مند نمی شوند، ولی رمانی كه مسئولان باید به فكر رفع اشتباهات و پذیرفتن خطا و ضعف مدیریتی خود باشند، اشتباه را به گردن تن زنان می اندازند؟
مطمئنا وضعیت عمومی كارگران به خصوص زنان كارگر كه در جامعه خشونت و فشار بیشتری را تحمل می كنند و با تهدیدات مختلفی روبه رو هستند، بهتر نمی شود و چنین فجایعی تکرار خواهد شد، مگر این كه مسئولان به جای شانه خالی كردن از بار مسئولیتی که در برابر حفاظت از جان شهروندان کارگر دارند و نگاه جنسیتی به زنان در بروز چنین حوادثی، به خود بیایند و پیش از آنكه زنان و مردان بیشتری به كام مرگ روند، به فكر توجه به ایمن سازی و برقراری استانداردها در محل كار و نیز تجهیز امکانات مراکز امدادرسانی همچون آتش نشانی ها باشند.
پانوشت:
[1] http://www.radiozamaneh.com/120631#.Ut-0TtihV6o
