درباره بیانیه «انتخابات و گفتمان مطالبه محور»

روز آنلاین
- بيانيه اخير فعالان سياسی و اجتماعی در مورد لزوم روی آوردن به گفتمان "مطالبه محور" در چه بستری تهيه و منتشر شده است؟
سابقه اين بيانيه برمی گردد به تابستان امسال. آن زمان بحث هايی در مورد انتخابات مطرح بود،بعضی می گفتيم رأًی ندهيم، برخی می گفتند آن وقت ها هم كه رأی نداديد به كجا رسيديم، عده ای می گفتند شماهايی كه رأی داديد به چه رسيديد، كسانی می گفتند رئيس جمهور يك تداركاتچی بيشتر نيست،ديگرانی می گفتند بين بد و بدتر بايد بد را انتخاب كرد، تعدادی پاسخ می دادند اگر ما به بد رأی بدهيم ولی بدتر از صندوق بيرون آمد چی؟ به هر حال در جلساتی كه بود بحث های زيادی شد و بالاخره به اين نتيجه رسيديم مستقل از اين كه رأی می دهيم يا نه، می بايست از شخص محوری فاصله گرفت و به طرف مطالبه محوری رفت. بايد مطالبات حداقلی و مرحله ای خود را مطرح كرد و با فرايند انتخابات برخوردی فعال داشت حتی اگر در مرحله پايانی اين فرايند، يعنی انداختن رأی به صندوق حضور نداشته باشيم. پديده انتخابات يعنی دعوت كردن از كسی كه بيايد و خواسته های مردم را اجرا كند، پس بايد بدانيم كف خواسته های مشخصمان چيست و سپس آيا شرايطی وجود خواهد داشت كه اين مطالبات حداقلی مطرح شود و سپس به گفتمان تبديل شود؟ به هر حال زمينِ بازی كنشگر سياسی خارج از قدرت مستقر، عرصه عمومی است. عموميتی كه فقط می داند كه از وضعيت فعلی ناراضی است و می خواهد اين وضعيت ادامه پيدا نكند. می داند چه نمی خواهد ولی نمی داند چه می خواهد، و اين درست همان حالتی است كه منجر به تقويت حركت های كور و سربازكردن ناگهانی بحران های اجتماعی می شود. ولی در نبود احزاب، وظيفه ی ما شفافسازی فضا و رفتن به آن سمت است كه مردم بدانند چه می خواهند.

جلساتی كه گفتيد با حضور نمايندگان چه جرياناتی برگزار شد؟
بيش از ۷ ماه هر هفته جلساتی با حضور برخی فعالان سياسی از طيف های ملی، چپ، ملی مذهبی، برخی از اصلاح طلبان و با شركت فعالانی از كارگران، اقوام، زنان، معلمان و دانشجويان تشكيل میشد و پيرامون ضرورت تدوين پيشنويس خواسته های حداقلی اقشار مختلف و داشتن رويكردی مطالبه محورانه با انتخابات و حتی پس از انتخابات، بحث میشد. طبيعی است طيف ها و اقشار، خواسته های متفاوتی دارند ولی هدف اين جلسات اين بود كه مشتركات را برای شروع اين كه بدانيم چه می خواهيم، دسته بندی كنيم.

- مطالباتی كه در اين بيانيه مطرح شده اند بسيار حداقلی هستند. آيا اين باعث نمی شود تا دعوتی كه امضاء كنندگان برای پيوستن به اين گفتمان كرده اند با استقبال وسيع روشنفكران و كسانی كه خواهان مطالبات اساسی تری می باشند، روبرو نشود؟
ببينيد، چيزی كه منتشر شده با اين كه محصول خرد جمعی نشست های چندين و چند ماهه است و روی تك تك كلماتش بحث های زيادی شده ولی به هيچ وجه ادعای بدون نقص بودن را ندارد، چون هدف شركت كنندگان در اين جلسات فقط نفس مطرح كردن پديده مطالبه محوری بود. من معتقدم هم به لحاظ كمی مي توان خواسته های بيشتری را اضافه كرد و هم به لحاظ كيفی،هر يك از مطالبات مطرح شده را می توان غنای بيشتری داد. ولی دوستان خطوط مختلف فكری و فعالان اقشار و صنوفی كه فعال تر در اين ماه ها هر هفته وقت می گذاشتند و علاوه بر آن، هزينه سياسی شركت در اين نشست ها (كه يكی دو بار هم با تهديد مواجه شد) را نيز پرداخت كرده اند، به اين نتيجه رسيدند بهترين كاری كه در اين زمينه می توانند بكنند مطرح كردن بسيار آرام و حداقلی خواست های ملموس و دست يافتنی است. خواست های آرمانی دموكراسی خواهان از بديهيات اند و حقوق ضايع شده نيز بسيارند ولی شرايط حاكم بر كشور، نياز به فضای آرام، توان فعالان سياسی، اولويت های مردم، ضرورت همراهی فراگيرتر كنشگران سياسی و مدنی و بسياری موارد ديگر ايجاب می كند كه گام به گام و حداقلی حركت كنيم. اين مطالبات كف مشتركی است برای پيوستن اقشار مختلف و صاحبان نقطه نظرات متفاوت. ولی طبيعی است كه هر يك از اقشار و لايه ها و صنوف مثلاً اقوام، زنان،روزنامهنگاران، بازنشستگان، پرستاران، معلمان، بيكاران، و غيره می توانند علاوه بر اينكه از اين خواسته های حداقلی مشترك حمايت كنند، برای قشر يا صنف خود مطالبات بيشتر و مشخص تری را هم خواستار شوند.

- به نظر می رسد وجه برجسته بيانيه منتشر شده، تنوع امضاء كنندگان آن است. وحدت رويّه بين اين گروه از نمايندگان طيف های متفاوت سياسی و اقشار مختلف اجتماعی در يك موضوع واحد و آن هم يك اتفاق مهم يعنی انتخابات، چگونه حاصل شد؟
همان طور كه گفتيد يكی از وجوه شاخص بيانيه انتخابات و گفتمان مطالبه محور اين است كه مورد حمايت افرادی قرار گرفته كه نظرات متفاوتی در بسياری مسائل دارند ولی در موضوع انتخابات همگی به اين نتيجه رسيده اند كه از شخص محوری بايد به سمت مطالبه محوری رفت. حتی مستقل از اينكه رأی بدهند يا ندهند، معتقدند بايد با فرآيند انتخابات و پديده انتخابات رويكردی مطالبه محورانه داشت. وقتی می بينيم در بين حاميان اين رويكرد و رويّه، مهندس سحابی و دكتر پيمان به همراه محمدعلی عمويی و دكتر رئيس دانا و در كنار دكتر باوند و خسرو سيف و برخی پيشكسوتان مصدقی نهضت ملی و حقوقدانانی شناخته شده، نمايندگانی از دوره های قبلی و فعلی مجلس به همراه معاونی از وزرای اسبق و مديرانی موفق، روزنامه نگارانی اصلاح طلب همچون ماشاءالله شمسالواعظين و بدرالسادات مفيدی، شعرا و نويسندگانی چون سيدعلی صالحی و دكتر بابك احمدی، دانشجويان پيشرو تحكيم و ساير آوانگاردهای دانشجويی در كنار فارغ التحصيلان تحولخواه ادوار، فعالانی از زنان، اقوام، كارگران، معلمان، پزشكان، بازاريان و غيره حضور دارند متوجه می شويم چنان چه در حركت های مشتركی كه انجام می شود، حداقل های مشترك را در نظر بگيريم و بر روی مقداری از خواسته های خود پافشاری نكنيم، می توانيم مسائل را بهتر به پيش ببريم كه حاصل آن وحدت رويّه در يك عمل مشخص و حداقلی باشد. در اين جلسات هم چون موفق شديم هركداممان مقداری از خواسته هايمان را فعلاً مسكوت بگذاريم، توانستيم با اين تنوع ِامضاء كنندگان كاری را انجام دهيم. در حال حاضر اين حدود۳۰۰ نفر از سايرين دعوت كرده اند تا به اين گفتمان به عنوان كف حركتی كه آغاز شده بپيوندند و چنانچه كسانی در جای ديگری نيز خواستند حركت های وسيع تر و يا پيشروتر و يا با هر كيفيت ديگری انجام دهند، بديهی است كه به تنهايی و يا به همراه حزب و نهاد خود هميشه اين امكان را خواهند داشت.