با حذف هاشمی رفسنجانی از لیست کاندیداهای ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان، مرحله جدیدی از کنکاش‌های فکری در میان کنشگران سیاسی و تحلیلگران مسائل ایران آغاز شده است، تا با طرح گره‌گاهها، بررسی مجدد صحنه شطرنج بغرنج سیاسی ایران و نیز رمزگشائی استراتژی و تاکتیک‌های رقبای سیاسی و طراحان صحنه انتخابات و مهم تر از همه، پیش‌بینی واکنش‌های احتمالی مردم، شاید راهی برای برون‌رفت هوشمندانه و مدبرانه از این وضعیت دشوار بیابند.
در روزهای گذشته، پس از تشکیل اولین اجلاس "جبهه اصلاح طلبان" بعد از اعلام صلاحیت کاندیداها ، سخنگوی این جبهه اظهار داشت که مسئولان این تشکل مأموریت یافته‌اند که با هاشمی و خاتمی تماس گرفته و برای یافتن راهی در مقابل انتخابات پیش‌رو ، رایزنی کنند.
بدون شک، اینکه چند روزی از این حادثه می گذرد و اینکه فاصله چندانی هم با روز برگزاری انتخابات نداریم و اینکه هنوز هیچ تصمیمی از سوی رهبران اصلاح طلب اعلام نشده است، نشانه‌های آشکاری از دشواری تصمیم گیری‌ها و وجود شکاف پراهمیتی در میان تصمیم گیران این طیف سیاسی است. این دیگر راز پنهانی نیست که در میان آنها بر سر چگونگی برخورد با حوادث انتخابات دیدگاه مشابهی وجود ندارد.
کسانی طرفدار شرکت فعال در مبارزات انتخاباتی با بهره‌گیری از حضور دو کاندیدای میانه‌رو و اصلاح طلب، روحانی و عارف، هستند و در این راه چنانکه از شواهد برمی‌آید، فشار زیادی بر هاشمی و خاتمی می آورند تا آنان را به صحنه حمایت از این دو بکشانند.
گروه دیگری نیز این شیوه را ناروا می دانند و آنرا با توجه به آنچه که خود مهندسی انتخابات می نامند، گل‌زدن به دروازه خودی بنفع حریف توصیف می‌کنند.
***
در یک میز گرد رادیوئی با حضور آقایان بیژن حکمت- فعال سیاسی جمهوری خواه در پاریس، علی حاج قاسمی- جامعه شناس و استاد دانشگاه در سوئد و عبدالرضا تاجیک- روزنامه نگار و فعال سیاسی ملی مذهبی در فرانسه، گره گاههای تحلیل وضعیت کنونی کشور و نیز راه‌های مقابله رقبای انتخاباتی با صحنه آرائی طراحان صحنه انتخابات را، مورد بحث و بررسی قرار داده ایم که شما را به شنیدن آن دعوت می کنیم.
در این گفتگو، بیژن حکمت اظهار نظر می کند که در این انتخابات رأی مردم اثرگذار نخواهد بود. او می گوید "آنها" می‌خواهند که اصلاح طلبان در انتخابات شرکت کنند، تنور انتخابات را گرم کنند و با مقداری رأی برای عارف و روحانی اینطور گفته شود که این انتخابات واقعی بوده است. بعقیده حکمت برای دو کاندیدای جناح میانه‌رو و اصلاح‌طلب هم آرائی کمتر از دیگران خوانده خواهد شد.
بنظر بیژن حکمت این بزرگترین اشتباه تاریخی آ قایان هاشمی و خاتمی خواهد بود اگر بعد از تحلیل‌هائی که تا کنون از اوضاع عرضه کرده اند و بعد از برخوردهائی که حاکمیت با آنها کرده است، دوباره بخواهند وارد یک بازی انتخاباتی بشوند که انتخاباتی غیرواقعی است.
حکمت معتقد است که این دو نفر در صورت چنین کاری، درحقیقت به یک شبح انتخاباتی جان خواهند بخشید و طوری وانمود خواهد شد که این انتخابات واقعی است.
بنظر بیژن حکمت، عدم شرکت در انتخابات یک نوع اعتراض به سیاست‌هائی است که آقای خامنه‌ای و اقتدارگرایان در پیش گرفته‌اند.
عبدالرضا تاجیک- فعال سیاسی ملی مذهبی، نیز در این گفتگوها دیدگاهی مشابه بیژن حکمت دارد.
تاجیک در ارزیابی از وضعیت درونی فعالان اصلاح‌طلب و شکافی که اینک میانشان اختلاف انداخته است، معتقد است که در حال حاضر بخش عمده‌ای از اصلاح طلبان و چهره‌های شاخص آنان به این تمایل دارند که کاندیدائی را حمایت نکنند و بگذارند که مردم بر اساس شرایط خودشان تصمیم بگیرند.
ارزیابی عبدالرضا تاجیک، این است که با توجه به اینکه- به اعتقاد او- تحول طلبان در کشور اکثریت دارند، حاکمیت تلاش می کند که در تبلیغات خود و در جریان این انتخابات اینگونه نشان دهد که جریان تحول‌خواه سهم اندکی از محبوبیت در میان مردم دارد.
تاجیک عقیده دارد که با توجه به شرایط و با توجه به تصمیمی که جریان حاکم گرفته است بهترین کار این است که ما وضعیت را برای مردم شرح دهیم و به آنها بگوئیم که تمایل حاکمیت بر این است که جمهوری فاتحه‌اش خوانده شود.
بنظر تاجیک اگر روزی هاشمی و خاتمی مردم را به شرکت در انتخابات تشویق کنند، بدلیل شرایط کشور و «بدلیل اضطرار است».
در این گفتگوها علی حاج قاسمی- جامعه شناس مقیم سوئد، دیدگاه اندک متفاوتی دارد.
او درباره شانس‌های این دو کاندیدای میانه رو و اصلاح طلب ابتدا توضیح می دهد که رفتارهای انتخاباتی در ایران با غرب مشابه و یکسان نیست. او می گوید امکان این هست که این دو کاندیدا هر کدام چند میلیون رأی بیاورند اما اینکه شانس «پیروزی هم داشته باشند» جای تردید و سؤال دارد.
حاج قاسمی که تیم حاضر در صحنه انتخابات را ، نسبت به هاشمی که خود وی را
" گزینه A" می نامد، "تیم B " لقب داده است، می گوید اگر رهبران اصلاحات به این نظر برسند که از این دو نامزد باقی مانده حمایت فعال بکنند، اصلاح طلبان با توجه به احتمال دور دوم انتخابات، یک ماه فرصت دارند که در فضای سیاسی حضور داشته باشند. او نتیجه میگیرد که این عامل می تواند در سرنوشت انتخابات، تعیین کننده شود.
بعقیده حاج قاسمی، در روزهای آینده امکان هر دو تصمیم هست. او می گوید از آنجا که رهبران اصلاح طلب در داخل کشور هستند شاید تشخیص آنها بتواند برای کل جنبش اصلاحات، تعیین کننده باشد.
در مجموع، در این گفتگو، حاج قاسمی با فاصله گرفتن از دیدگاه دو شرکت کننده دیگر بر این اعتقاد است که در صورت اعلام حمایت هاشمی و خاتمی از کاندیداهای تحول طلب، نظر منفی در این باره ندارد و بنظرش این کار اقدامی قابل دفاع است.
برای شنیدن کامل این میز گرد به فایل صوتی رجوع کنید.
میزگرد رادیوئی زمینه ها و زمانه ها
